Ojciec pani Agaty zapowiedział, że podaruje jej znak handlowy. Kobieta rozważa przekazanie prezentu innej osobie. Obawia się jednak rozliczeń z fiskusem. Czy przy okazji tych transakcji będzie musiała płacić podatki.
Nie ma wątpliwości co do konieczności zapłaty podatku. W uproszczeniu znak towarowy pozwala na odróżnienie produktów danej firmy od towarów konkurencyjnych. Możemy przyjąć, że ma określoną wartość, a tym samym podlega opodatkowaniu. Tyle prostych informacji, bo dalej pojawiają się kontrowersje.
Najpierw dochodowy
Obowiązek podatkowy powstanie już z okazji darowizny, której dokonał ojciec. Powstaje jednak pytanie, czy czytelniczka powinna z tego tytułu rozliczać PIT czy podatek od spadków i darowizn. Przez pewien czas nie było to jasne nawet dla urzędników podatkowych. Jeszcze w 2014 r. dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 6 maja (nr ILPB1/415-201/14-2/AP) przychylił się do tego drugiego stanowiska. Zwrócił uwagę, że znak towarowy został podarowany bez żadnego świadczenia wzajemnego, a tym samym nie ma mowy o powstaniu przychodu w PIT. Czytelniczka nie musiałaby też płacić podatku od spadków i darowizn. Darczyńcą byłby ojciec, a tym samym miałaby prawo do skorzystania z preferencji dla najbliższej rodziny zapisanej w art. 4a ustawy. Podobny wniosek płynął z interpretacji dyrektora IS w Poznaniu z 6 maja 2013 r. (nr ILPB1/415-846/13-6/AP) i dyrektora IS w Katowicach z 25 maja 2012 r. (nr IBPBI/1/415-177/12/AB).
Jak się jednak okazało, nie jest to stanowisko prawidłowe. Na początku 2015 r. dyrektor katowickiej izby wydał kolejne trzy interpretacje, nr IBPBII/1/436-316/14/MCZ, nr IBPBI/1/415-1217/14/JS i nr IBPBI/1/415-1218/14/JS. Wyjaśnił w nich, że kto otrzymał za darmo znak towarowy, płaci podatek dochodowy, a nie od spadków i darowizn. Tu też jednak najbliższa rodzina może skorzystać ze zwolnienia zapisanego w art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT. Potwierdza to treść art. 3 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn – zwrócił uwagę dyrektor izby. Wynika z niego wprost, że darowizna praw autorskich i pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych może być opodatkowana podatkiem dochodowym. Taką wykładnię potwierdziło także Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP.
Trudności z VAT
Więcej kłopotów może potencjalnie sprawić czytelniczce i jej ojcu obowiązek rozliczenia podatku od towarów i usług. Co do zasady taki obowiązek mają tylko przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą. Ta zaś musi się charakteryzować powtarzalnością, zorganizowaniem i nastawieniem na zysk. Wydaje się więc, że jednorazowa darowizna znaku towarowego takich przesłanek nie spełni, a tym samym nie ma mowy o VAT. Tym bardziej że osoby fizyczne, którym go podarowano, wykorzystują go w ramach swojego majątku osobistego. To niekoniecznie prawda, bo zdaniem fiskusa znak towarowy nie może być ze swej natury używany do celów osobistych. Przeczy temu sam jego charakter i korzyści wynikające z bycia jego właścicielem. Nie można więc skutecznie realizować praw wynikających z posiadania znaku towarowego w oderwaniu od działalności gospodarczej, a za każdym razem, gdy ktoś go wykorzysta, zrobi to w celu zarobkowym, a nie osobistym. Tak uznał m.in. dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 26 stycznia 2016 r., nr IPPP2/4512-1201/15-2/JO.
Podobne spory fiskus przegrywa jednak w sądach. Sędziowie orzekają, że aby uznać jednorazową darowiznę znaku towarowego za opodatkowaną, fiskus musiałby wykazać, iż darczyńca działał w charakterze producenta, handlowca lub usługodawcy, z zamiarem wielokrotnego wykonywania tych czynności. Jeśli tak się nie stanie, to nie ma obowiązku rozliczania VAT przy jednorazowej transakcji. Potwierdzają to wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 10 lutego 2016 r., sygn. akt I SA/Sz 53/16, i z 26 lutego 2014 r. (sygn. akt I SA/Sz 1335/13) – prawomocne. Czytelniczka i jej ojciec muszą jednak liczyć się z koniecznością prowadzenia sądowego sporu z fiskusem albo uznać, że będą podatnikami VAT przy okazji transakcji.
Problemy z dzierżawą
Pani Agata zamiast przekazać kolejnej osobie posiadany znak towarowy, może podjąć decyzję o jego wynajmie, np. na rzecz spółki kapitałowej. Czynsz dzierżawny, który będzie wpływał na jej konto, należy oczywiście rozliczyć z fiskusem. Ale tu także pojawi się problem. Zdaniem urzędników podatkowych taki przychód pochodzi z praw majątkowych i należy go rozliczyć według skali podatkowej (18 lub 32 proc.). Podatnicy sądzą natomiast, że (po spełnieniu ustawowych warunków) mogą opłacać 8,5-proc. zryczałtowany PIT od przychodu z najmu lub dzierżawy zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o tym podatku. Przypominają, że możliwość dzierżawienia praw majątkowych potwierdził m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 26 stycznia 2011 r. (sygn. akt IV CSK 274/10). Po stronie podatników stają też sądy administracyjne, m.in. prawomocne wyroki WSA w Łodzi z 24 września 2015 r. (sygn. akt I SA/Łd 657/15), WSA w Warszawie z 7 lipca 2014 r. (sygn. akt III SA/Wa 587/13) i WSA w Lublinie z 4 grudnia 2013 r. (sygn. akt I SA/Lu 711/13), a także nieprawomocne orzeczenie WSA w Poznaniu z 5 marca 2014 r. (sygn. akt I SA/Po 819/13).
Sądy przyznają, że każdy przychód, którego źródłem są prawa majątkowe, powinien być kwalifikowany jako pochodzący z tego źródła. W tym wypadku jednak podatnik otrzymuje wynagrodzenie w związku z zawartą umową dzierżawy i to ona, a nie treść prawa majątkowego jest źródłem przychodu i określa warunki jego powstania. Sędziowie zwracają też uwagę na to, że w art. 16a ustawy o PIT jest mowa o określaniu przychodu z dzierżawy rzeczy lub praw majątkowych należących do majątku prywatnego. Potwierdza on, że znaki towarowe można oddać w odpłatne używanie. Mimo to fiskus konsekwentnie prezentuje odmienne stanowisko. Potwierdzają to interpretacje dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 2 marca 2016 r., nr IPPB1/4511-231/16-2/MT, i z 26 stycznia 2016 r., nr IPPB1/4511-1321/15-2/DK.
Podstawa prawna
Art. 3 ust. 2, art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Art. 3 ust. 2, art. 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2016 r. poz. 205 ze zm.). Art. 15 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.).