Od 1 stycznia 2016 r. zaczną obowiązywać istotne zmiany w akcyzie. Głównym celem ich wprowadzenia było uproszczenie przepisów 0 podatku akcyzowym oraz zniesienie lub ograniczenie niektórych uciążliwych i zbędnych obowiązków administracyjnych.
Dogłębna analiza części nowych rozwiązań rodzi jednak wątpliwości, czy ustawodawca faktycznie działał z zamiarem ułatwienia życia przedsiębiorcom prowadzącym działalność w zakresie objętym ustawą akcyzową.
Jako korzystną z pewnością należy ocenić możliwość wyboru organu podatkowego przez podatników prowadzących działalność opodatkowaną akcyzą we właściwości miejscowej co najmniej dwóch różnych naczelników urzędów celnych. Wybór ten będzie ograniczony do organów podatkowych, we właściwości których jest wykonywana działalność opodatkowana akcyzą. Niestety mniejsi podatnicy, którzy posiadają siedzibę (miejsce zamieszkania) i wykonują działalność opodatkowaną akcyzą we właściwości tylko jednego naczelnika urzędu celnego, nie będą mieć żadnego wyboru.
Właściwą zmianą jest także dodanie regulacji nakładającej na sprzedawcę (będącego podatnikiem akcyzy przy sprzedaży danych wyrobów) obowiązek wykazania w fakturze lub w odrębnym od faktury oświadczeniu kwoty akcyzy zawartej w cenie sprzedawanych wyrobów akcyzowych. Obowiązek ten będzie istniał tylko na żądanie nabywcy. Do tej pory nabywca nie miał żadnej prawnej możliwości wymuszenia na sprzedawcy, który jest podatnikiem akcyzy, podania informacji o kwocie akcyzy zawartej w cenie sprzedawanych wyrobów. Możliwość żądania informacji o kwocie akcyzy zawartej w cenie wyrobów akcyzowych zwiększy bezpieczeństwo nabywców.
Pozytywnie należy też ocenić wprowadzenie od 2016 r. kilku dodatkowych zwolnień od akcyzy (np. zwolnienie dla zakładów energochłonnych wykorzystujących energię elektryczną). Niestety zwolnienia te nie zawsze zostały określone w sposób wystarczająco precyzyjny i w wielu wypadkach przedsiębiorcy mogą mieć poważne trudności w ustaleniu, czy są uprawnieni do zwolnienia od podatku akcyzowego.
Ponadto od nowego roku będą obowiązywać dodatkowe wymogi przy rejestracji pośredniczących podmiotów tytoniowych (dalej: PPT) oraz konieczność składania przez te podmioty zabezpieczenia akcyzowego. Zwiększy to z pewnością koszty prowadzenia działalności jako PPT, a zapewne część, zwłaszcza mniejszych przedsiębiorców, będzie zmuszona ograniczyć lub nawet zakończyć działalność prowadzoną dotychczas jako PPT.
Niekorzystną zmianą jest też stworzenie wielu dodatkowych wymogów przy transakcjach dotyczących wyrobów energetycznych z załącznika nr 2 do ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 752 ze zm.) opodatkowanych zerową stawką akcyzy. Do tej pory nie było żadnych ograniczeń w obrocie takimi wyrobami dokonywanym poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy. Natomiast od stycznia 2016 r. zasadą będzie, że na terytorium kraju wyroby te będą mogły być przemieszczane poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy na dokumencie dostawy tylko pomiędzy składem podatkowym i podmiotem zużywającym je na cele uprawniające do zastosowania zerowej stawki akcyzy. Zmiany te mogą więc wyeliminować z rynku wiele firm zajmujących się handlem takimi wyrobami.
Ustawodawca usystematyzował w jednym dziale zatytułowanym „Ewidencje i inne dokumentacje” przepisy dotyczące wszelkich ewidencji prowadzonych dla potrzeb podatku akcyzowego. Niestety regulacje tam zawarte będą uzupełnione rozporządzeniem wykonawczym, które może utrzymać w mocy wiele niekorzystnych dla przedsiębiorców rozwiązań. Z opublikowanego projektu rozporządzenia ministra finansów (projekt z 10 listopada 2015 r.) w sprawie ewidencji i innych dokumentacji dotyczących wyrobów akcyzowych i znaków akcyzy wynika przykładowo, że w 2016 r. ewidencje akcyzowe prowadzone w formie papierowej mają być plombowane przez właściwego naczelnika urzędu celnego przed rozpoczęciem ich prowadzenia. Tymczasem plombowanie ewidencji jest dla przedsiębiorców uciążliwym obowiązkiem, który w myśl wcześniejszych zapowiedzi miał być od 1 stycznia 2016 r. zniesiony.
Okazuje się więc, że zmiany w akcyzie, które wchodzą od nowego roku, mogą być faktycznie korzystne dla części podatników. Wielu jednak na tych zmianach straci. O tym, w której grupie znajdzie się dane przedsiębiorstwo, zdecyduje przede wszystkim rodzaj prowadzonej działalności objętej akcyzą.