Trafiła mi się nie lada gratka. Znajomy pilnie potrzebuje gotówki i musi szybko sprzedać auto. Cena jest naprawdę okazyjna – opowiada pan Jan. Czytelnik zdążył już sprawdzić podobne oferty w internecie. – Żal byłoby nie skorzystać. Samochody z tego samego rocznika i w podobnym stanie technicznym kosztują średnio 30 proc. więcej – zapewnia pan Jan. Martwi go jednak kwestia podatku. Boi się, że skarbówka zarzuci mu, iż zaniżył cenę specjalnie, aby zapłacić niższy podatek.
Każdy, kto kupuje samochód – wart więcej niż tysiąc złotych – od osoby fizycznej niebędącej podatnikiem VAT, musi pamiętać, że transakcja taka jest opodatkowana 2-proc. podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy samochodu, który powinien w ciągu 14 dni złożyć deklarację i zapłacić podatek w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce swojego zamieszkania. Urząd skarbowy nie będzie kupującego o tym powiadamiał ani mu o tym przypominał, a każdy, kto nie dopełni obowiązku, musi liczyć się z tym, że przyjdzie mu dodatkowo uregulować odsetki od zaległości podatkowej.
Chcąc dopełnić obowiązku, należy więc w terminie złożyć właściwą deklarację podatkową (PCC-3 lub PCC-3/A, jeśli nabywców jest kilku), podając podstawę opodatkowania określoną zgodnie z art. 6 ustawy o PCC. Warto zwrócić uwagę, że przepis ten mówi nie o tym, że podatek wylicza się na podstawie ceny zapłaconej przez nabywcę na podstawie umowy, ale o wartości rynkowej, którą określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie podobnymi rzeczami. Określając podstawę opodatkowania, trzeba więc wziąć pod uwagę markę, model, rocznik, stan techniczny oraz miejsce, w którym pojazd został kupiony. Skoro pan Jan zdążył już ustalić, że podobne samochody kosztują więcej, niż przyjdzie mu zapłacić, to powinien tę właśnie cenę rynkową (a nie cenę z umowy) wskazać jako podstawę opodatkowania i na jej podstawie obliczyć 2-proc. podatek.
Organy podatkowe starannie weryfikują takie deklaracje i sprawdzają, czy podstawa opodatkowania nie odbiega przypadkiem od ceny rynkowej. Problemu nie ma, jeśli wartość podana przez podatnika mieści się w ramach wyznaczonego pułapu. Jeśli jednak okaże się, że została ona zaniżona, to wówczas urząd skarbowy wezwie kupującego do jej skorygowania – zgodnie z własnymi zaleceniami. Jeśli podatnik nie będzie chciał skorygować podanej przez siebie wartości, bo np. uzna, że urząd nie ma racji i auta o podobnym stanie technicznym kosztują właśnie tyle, ile podał, to urząd zwróci się po opinię do biegłego rzeczoznawcy. Gdy wartość określona przez eksperta będzie różnić się o więcej niż 33 proc. od tej, którą podał podatnik, to nabywca auta musi liczyć się z tym, że dodatkowo poniesie jeszcze koszt sporządzenia opinii przez biegłego.
Sprawa wygląda inaczej, gdy stroną transakcji jest komis samochodowy będący podatnikiem VAT. Wówczas kupujący pojazd jest zwolniony z obowiązku zapłaty PCC ze względu na opodatkowanie transakcji VAT. Zasada jest bowiem taka, że jeden podatek wyklucza drugi. Koszty VAT ponosi wówczas co prawda nabywca auta, bo podatek jest wliczony w cenę, którą płaci, ale oblicza go i odprowadza do urzędu skarbowego sprzedawca (komisant) i to on ponosi odpowiedzialność za wszelkie nieprawidłowości. W praktyce zdarza się bowiem tak, że komisanci celowo zaniżają cenę na fakturze VAT, po to by mieć niższy podatek należny. Organy podatkowe działają wówczas podobnie jak w przypadku umów cywilnoprawnych, tyle że w tym wypadku porównują z wartością rynkową cenę z faktury, a jeśli okaże się, że jest ona zbyt niska, to daninę dopłaca komisant, a nie nabywca auta.
Trzeba jednak uważać, bo kupno samochodu w komisie nie zawsze zwalnia nabywcę z obowiązku obliczenia i odprowadzenia podatku oraz odpowiedzialności za podatek. Zdarza się bowiem i tak, że komis występuje wyłącznie w roli pośrednika, podczas gdy sprzedawcą jest osoba fizyczna (komitent). Wtedy to na nabywcy wciąż ciąży obowiązek uregulowania PCC obliczonego na podstawie ceny rynkowej auta.
Odpowiedzialność za podatek przy kupnie sprzedaży auta
Podstawa prawna
Art. 6 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 626).
