1 stycznia 2016 r. wejdzie w życie ustawa z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015 poz. 1045). Nowelizacja wprowadza szereg istotnych zmian m.in. dla osób fizycznych i firm w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej w skrócie: PCC).
Umowa pożyczki odnawialnej (rewolwingowej)
Dotychczasowe przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowiły, że obowiązek podatkowy powstawał z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1). Od nowego roku w życie wchodzi nowy przepis (art. 3 ust. 1 pkt 1a ustawy o PCC), który stanowi, że: "Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą każdorazowej wypłaty środków pieniężnych, jeżeli umowa pożyczki określa, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy”. A zatem, jeśli kwota pożyczki nie jest wypłacana jednokrotnie i zarazem suma pożyczki nie jest znana w chwili zawarcia umowy pożyczkowej wówczas każdorazowa wypłata kwoty pożyczki w ramach tej samej umowy pożyczkowej będzie skutkowała powstaniem obowiązku podatkowego i uiszczenia PCC. W przypadku umowy pożyczki, która spowodowała powstanie obowiązku podatkowego przed wejściem w życie nowelizacji stosuje się przepisy dotychczasowe.
Zniesienie współwłasności
Jeszcze do końca roku będą obowiązywać dotychczasowe przepisy, które podatek od czynności cywilnoprawnych nakładają tylko w sytuacji całkowitego zniesienia współwłasności. Od 1 stycznia 2016 PCC będzie musiał być uiszczony także w sytuacji częściowego zniesienia współwłasności oraz odpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich właścicieli.
Podatek VAT i PCC
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 2 pkt 4 ustawy o PCC od 1 stycznia 2016 podatek od czynności cywilnoprawnych nie jest nakładany na czynności (inne niż umowa spółki i jej zmiany) w zakresie, w jakim te czynności są już opodatkowane podatkiem VAT lub jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku VAT z tytułu dokonania tej czynności. Regulacja ta ma zapobiegać podwójnemu opodatkowaniu jednej i tej samej czynności. PCC jest jednak należny od: umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach. PCC należy uiścić także od umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
Zwrot PCC od umowy spółki
Według nowelizacji podatek od czynności cywilnoprawnych uiszczony od umowy spółki podlega zwrotowi. Dzieje się to w dwóch przypadkach. Po pierwsze, gdy spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców. Po drugie, gdy wysokość kapitału zakładowego spółki kapitałowej została przy rejestracji określona na kwotę niższą od kwoty zapisanej w umowie spółki. W takim przypadku zwrot dotyczy różnicy między podatkiem zapłaconym a podatkiem należnym.
Umowa zamiany
Od 1 stycznia 2016 PCC należy się od umowy zamiany zawsze, gdy co najmniej jedna z rzeczy znajduje się na terytorium Polski lub gdy co najmniej jedno z praw rzeczowych jest wykonywane na terytorium Polski (art. 1 ust. 4a ustawy o PCC). Na gruncie regulacji obowiązującej jeszcze do końca roku ta kwestia była dyskusyjna, gdy przedmiotem umowy zamiany były także rzeczy i prawa rzeczowe znajdujące się lub wykonywane poza granicami Polski.
Umowa sprzedaży w postępowaniu upadłościowym i egzekucyjnym
Obowiązująca do końca roku regulacja nie opodatkowuje daniną od czynności cywilnoprawnych umów sprzedaży zawartych w toku postępowania upadłościowego lub naprawczego. Niestety ten stan prawny ulega zmianie i od 1 stycznia 2016 każda umowa sprzedaży zawarta w trakcie postępowania upadłościowego i naprawczego powoduje powstanie obowiązku podatkowego i uiszczenia PCC.
Umowa przeniesienia własności gospodarstwa rolnego
Obecnie obowiązujące przepisy zwalniają z podatku od czynności cywilnoprawnych przeniesienie własności gospodarstwa rolnego, jeżeli w chwili dokonania tej czynności grunty podlegające transakcji są już gospodarstwem rolnym albo tworzą je lub wchodzą w skład takiego gospodarstwa, które jest już własnością nabywcy (w rozumieniu przepisów o podatku rolnym).
Nowelizacja, która wejdzie w życie 1 stycznia 2016 ogranicza powyższe zwolnienie. Od nowego roku by skorzystać ze zwolnienia od PCC przy przeniesieniu własności gospodarstwa rolnego należy jednocześnie spełnić trzy wymagania:
- przeniesienie własności gospodarstwa rolnego musi mieć formę umowy sprzedaży
- nabyte gospodarstwo musi tworzyć lub wchodzić w skład już działającego gospodarstwa rolnego o powierzchni nie mniejszej niż 11 ha i nie większej niż 300 ha
- nabywca gospodarstwa musi je prowadzić przez minimum 5 kolejnych lat od daty transakcji