Nabycie wierzytelności i powiązana z nim usługa finansowania dłużnika są zwolnione z VAT – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny
Sprawa dotyczyła banku, który w ramach swojej działalności świadczył usługi forfaitingu. Nabywał nieprzedawnione i niewymagalne wierzytelności, a jego wynagrodzeniem były odsetki dyskontowe, naliczone z góry za okres od daty nabycia wierzytelności do daty jej wymagalności, oraz ustalona kwotowo prowizja.
W jednej z opcji forfaitingu bank udzielał finansowania dłużnikowi – po spłaceniu wierzytelności na rzecz zbywcy i wstąpieniu w prawa wierzyciela bank wydłużał dłużnikowi termin płatności, rozkładając ją zarazem na raty. W związku z tym bank pobierał od dłużnika odsetki za udzielone finansowanie, zależne od stopy referencyjnej (WIBOR, LIBOR etc.), marży banku oraz okresu finansowania. Nie pobierał natomiast żadnej prowizji (jedynym wynagrodzeniem były odsetki).
Bank uważał, że wynagrodzenie zarówno z tytułu odsetek dyskontowych, jak i uzyskiwane w formie prowizji jest zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT – jako szeroko rozumiana usługa w zakresie obsługi długów.
Natomiast wynagrodzenie za udzielenie finansowania dłużnikowi, uzyskiwane w postaci odsetek, jest zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy. Przepis ten zwalnia z VAT usługi m.in. udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych.
Minister finansów był innego zdania. Stwierdził, że działalność banku ma znamiona faktoringu, bo ostatecznie prowadzi do zaspokojenia wierzyciela. Tym samym, jako usługa w zakresie ściągania długów, nie jest objęta zwolnieniem przewidzianym dla usług ściśle finansowych. Minister wskazał, że w pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub w celu odprzedaży. Usługa tego typu, polegająca na wyręczeniu klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu, podlega opodatkowaniu VAT, a finansowanie udzielane przez bank dłużnikowi wchodzi w skład świadczenia kompleksowego i w związku z tym jest objęte jednakową stawką podatku – stwierdził minister.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił tę interpretację. Za niemające znaczenia uznał to, że bank nabywa wierzytelności w celu ich ściągnięcia, bo w momencie wykonywania tej czynności robi to na własny rachunek i ryzyko, a nie na rachunek i ryzyko cedenta wierzytelności. Zdaniem sądu opisana przez bank we wniosku o interpretację usługa forfaitingu może stanowić czynność, która w zakresie wywieranych skutków będzie identyczna jak usługa udzielenia kredytu lub pożyczki – jej celem jest bowiem zapewnienie finansowania dla finalnego beneficjenta. WSA podkreślił, że w stanie faktycznym opisanym przez bank nie mamy do czynienia ani z usługą ściągania długów, ani z umową factoringu, bo bank nie jest zainteresowany wynajęciem egzekutora, który wyręczyłby go w ściąganiu długu.
Stanowisko to podzielił Naczelny Sąd Administracyjny. Zwrócił uwagę na to, że we wniosku o wydanie interpretacji bank określił swoje usługi jako zapewnienie finansowania, a nie jako ściąganie długów. Stan faktyczny wskazany przez spółkę powinien wiązać organy podatkowe przy interpretowaniu przepisów – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 19 grudnia 2014 r., sygn. akt I FSK 1992/13.