Można korzystać z różnych sposobów obrony przed egzekucją administracyjną. Wszystko zależy od etapu postępowania. Przede wszystkim należy wnosić zarzuty i skarżyć czynności egzekucyjne

Czy brak upomnienia jest podstawą zarzutu

Podatnik po zakupie samochodu złożył deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, ale nie uiścił go w wymaganym terminie 14 dni od zawarcia umowy. Urząd skarbowy bez uprzedzenia wszczął egzekucję. Czy można kwestionować takie działanie?
Należności podatkowe mogą być dochodzone w trybie egzekucji administracyjnej nie tylko wtedy, gdy wynikają z decyzji podatkowej. Dotyczy to też zobowiązań powstałych z mocy prawa (podatek dochodowy, od czynności cywilnoprawnych, VAT), jeżeli wynikają ze złożonej przez podatnika deklaracji lub zeznania podatkowego. W tym wypadku egzekucję można prowadzić, o ile deklaracja lub zeznanie zawiera pouczenie, że jest podstawą do wystawienia tytułu wykonawczego, a ponadto organ podatkowy przesłał podatnikowi upomnienie zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Przesłanie upomnienia to jeden z warunków wszczęcia egzekucji, od którego przepisy przewidują tylko nieliczne wyjątki. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie siedmiu dni od dnia doręczenia upomnienia, a dowód doręczenia powinien być dołączony do tytułu wykonawczego (jeśli nie było ono wymagane, w tytule trzeba podać podstawę prawną braku tego obowiązku).
Brak doręczenia podatnikowi upomnienia to jedna z podstaw wniesienia do naczelnika urzędu skarbowego zarzutu przeciwegzekucyjnego – to podstawowy środek obrony w początkowej fazie postępowania. Na skorzystanie z niego podatnik ma siedem dni, licząc od dnia, w którym został mu doręczony tytuł wykonawczy. Po przekroczeniu tego czasu zarzuty nie będą rozpatrzone, chyba że organ egzekucyjny uwzględni wniosek o przywrócenie terminu do ich zgłoszenia.
Wniesienie zarzutów nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, tylko w uzasadnionych przypadkach organ egzekucyjny może wstrzymać postępowanie lub niektóre czynności egzekucyjne do czasu rozpatrzenia zarzutu. Jeśli zarzuty okażą się uzasadnione, wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego lub o zastosowaniu mniej uciążliwego środka egzekucyjnego.
Podstawa prawna
Art. 15 par. 1, art. 33 par. 1 pkt 7 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015).

Czy można wnioskować o zawieszenie

W stosunku do podatnika toczy się postępowanie egzekucyjne, w trakcie którego otrzymał decyzję w sprawie odroczenia zapłaty zaległości z odsetkami. Czy może wnioskować o zawieszenie egzekucji?
Pozytywne rozpatrzenie wniosku podatnika o przyznanie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych skutkuje zawieszeniem postępowania egzekucyjnego. Podatnik powinien powołać się na art. 56 par. 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, podać tytuł wykonawczy, na podstawie którego postępowanie jest prowadzone, i wskazać powód zawieszenia – w tym wypadku odroczenie terminu płatności należności objętej postępowaniem egzekucyjnym. Organ egzekucyjny wydaje postanowienie, którym zawiesza lub odmawia zawieszenia postępowania. Na postanowienie można złożyć zażalenie.
W przypadku zawieszenia już dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy, ale za zgodą organu podatkowego podatnik może dokonać wypłat z rachunków bankowych po przedstawieniu dokumentów świadczących o konieczności poniesienia wydatków. Organ egzekucyjny może też uchylić dokonane czynności egzekucyjne, jeżeli jest to uzasadnione ważnym interesem podatnika, interes wierzyciela nie stoi temu na przeszkodzie, a osoby trzecie na skutek tych czynności nie nabyły praw. Postanowienie organu egzekucyjnego podlega kontroli instancyjnej i kontroli sądowoadministracyjnej.
Podstawa prawna
Art. 56 par. 1 pkt 1, art. 58 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015).
Art. 67a par. 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).

Czy brak zarzutów uniemożliwia obronę

Podatnik nie dotrzymał 7-dniowego terminu na wniesienie zarzutów przeciwegzekucyjnych. Czy to oznacza, że nie może już wykazywać, że jest ono bezpodstawne?
Także po upływie terminu na wniesienie zarzutów podatnik może powoływać się na okoliczności, które czynią bezprzedmiotowym dalsze prowadzenie czynności egzekucyjnych. Organ egzekucyjny jest zobowiązany od nich odstąpić, jeśli zobowiązany okazał dowody stwierdzające wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie obowiązku, odroczenie terminu jego wykonania, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych albo gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego.
Podstawa prawna
Art. 45 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015).

Czy można wyłączyć rzecz spod egzekucji

Właściciel nieruchomości użyczył ją przedsiębiorcy, w stosunku do którego toczy się egzekucja administracyjna. Czy może żądać wyłączenia jej spod egzekucji?
Przed skutkami egzekucji administracyjnej mogą się bronić także osoby roszczące sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzona jest egzekucja, niebędące dłużnikami lub osobami trzecimi odpowiedzialnymi za zaległości podatkowe podatnika. Termin na złożenie wniosku o wyłączenie wynosi 14 dni od dnia uzyskania wiadomości o czynności egzekucyjnej. Do wniosku należy dołączyć dowody świadczące o zasadności roszczenia, np. akt własności, umowę, na podstawie której rzecz została oddana do używania.
Sprawa powinna być załatwiona w ciągu 14 dni od złożenia wniosku. Do czasu wydania postanowienia organ egzekucyjny zaniecha dalszych czynności egzekucyjnych w stosunku do rzeczy lub praw, których wyłączenia żądano, ale w mocy pozostają już dokonane.
Podstawa prawna
Art. 38, art. 40 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015).

Czy rzecz może być zwolniona z egzekucji

W stosunku do przedsiębiorcy, który ma zaległości w VAT, toczy się postępowanie egzekucyjne. W jego trakcie zajęto niektóre środki trwałe – maszyny i urządzenia niezbędne w prowadzeniu firmy. Czy może podjąć jakieś środki, aby uniknąć ich sprzedaży egzekucyjnej?
Podatnik może złożyć wniosek o zwolnienie z egzekucji składników majątku na czas oznaczony lub nieoznaczony. Wniosek musi być uzasadniony ważnym interesem zobowiązanego, a wierzyciel musi wyrazić zgodę na zwolnienie. Wierzycielem i zarazem organem egzekucyjnym jest naczelnik urzędu skarbowego.
Wniosek ma szanse na pozytywne rozstrzygnięcie tylko wówczas, gdy zainteresowany wykaże swój ważny interes w zwolnieniu z egzekucji. Warto też udowodnić, że mimo zwolnienia spod egzekucji określonych składników majątku podatnik zapewni spłatę posiadanych zaległości podatkowych, przedstawiając realne możliwości ich zaspokojenia, np. z innych składników majątku. W tym kontekście istotne będzie to, czy dłużnik posiada inne ruchomości lub nieruchomości, do których można by skierować egzekucję. Ważne będzie też to, czy zwolnienie z egzekucji składników majątkowych nie wydłuży znacznie postępowania i nie doprowadzi do bezskuteczności egzekucji.
Podstawa prawna
Art. 13 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015).

Czy można skarżyć czynności egzekutora

Urząd skarbowy zajął wynagrodzenie podatnika w części niepodlegającej egzekucji. Czy można kwestionować taką czynność?
Podatnik-dłużnik może wnieść skargę na czynności egzekucyjne lub egzekutora w terminie 14 dni od dnia zakwestionowania czynności egzekucyjnej do dyrektora izby skarbowej za pośrednictwem organu egzekucyjnego (w tym wypadku naczelnika urzędu skarbowego). Wyjątek od 14-dniowego terminu dotyczy skargi na oszacowanie dokonane przez poborcę skarbowego, wtedy termin na wniesienie skargi wynosi 5 dni od daty zajęcia ruchomości. Dłużnik może też skarżyć przewlekłość postępowania egzekucyjnego, a skargę można wnieść w każdym czasie do momentu zakończenia postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego.
Skarga na czynności egzekucyjne lub na przewlekłość postępowania egzekucyjnego powinna być rozpatrzona nie później niż w ciągu miesiąca, a przy sprawie szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Na postanowienie o oddaleniu skargi przysługuje zażalenie.
Podstawa prawna
Art. 54, art. 99 par. 2 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015).

W ciągu 14 dni możesz zgłosić wniosek o wyłączenie pewnych składników majątku spod egzekucji. Trzeba go jednak dobrze uzasadnić