Załóżmy, że pożyczkobiorca wypłacający odsetki spółce zagranicznej jest płatnikiem podatku u źródła. Czy stanie się nim osoba trzecia, która spłaci pożyczkę, by wstąpić w prawa zaspokojonego wierzyciela?
Instytucję subrogacji reguluje art. 518 par. 1 pkt 3 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem osoba trzecia, która za zgodą dłużnika wyrażoną na piśmie spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność (np. z tytułu pożyczki wraz z należnymi odsetkami) do wysokości dokonanej zapłaty. Po wstąpieniu w miejsce pożyczkodawcy uprawnienia wierzyciela nie wygasają, lecz przysługiwać będą osobie trzeciej. Nastąpi jedynie przekształcenie podmiotowe stosunku zobowiązaniowego – po stronie podmiotu, który może się domagać od pożyczkobiorcy zwrotu pożyczki.
Dokonanie przez osobę trzecią płatności na rzecz pożyczkodawcy nie powinno być traktowane jako wypełnienie zobowiązania przez pożyczkobiorcę. Płatność ta stanowi jedynie swoiste wynagrodzenie pożyczkodawcy przekazywane mu w zamian za uprawnienie do dochodzenia wierzytelności od pożyczkobiorcy.
Wskazać należy również, że płatność ta ma odrębny charakter niż zapłata odsetek. W doktrynie przez pojęcie odsetek rozumie się zwykle wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy. Osoba trzecia w żadnym zakresie nie korzysta ze środków pieniężnych pożyczkodawcy, a celem płatności jest jedynie uzyskanie statusu wierzyciela w stosunku do pożyczkobiorcy. Osoba trzecia nie będzie zatem dłużnikiem zobowiązanym do zwrotu zaciągniętej pożyczki, a płatności nie należy postrzegać jako spłaty w imieniu pożyczkobiorcy.
Płatność nie powinna więc być uznawana za zapłatę odsetek w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 z późn. zm.). Nie wynika ona z umowy pożyczki, jej podstawą jest art. 518 par. 1 pkt 3 k.c. W efekcie osoba trzecia nie jest zobowiązana do pobrania podatku u źródła od tej płatności.