W zależności od rodzaju uzyskanych w 2009 roku dochodów i wybranego sposobu rozliczeń, podatnik będzie musiał zastosować odpowiednie zasady przy wypełnianiu zeznania rocznego.
Podatek dochodowy od osób fizycznych jest podatkiem osobistym. Oznacza to, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód. Każdy dochód trzeba rozliczyć przed organem podatkowym i wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym.

Źródła przychodów

Opodatkowaniu PIT podlegają wszelkie uzyskane w roku podatkowym przychody z wyjątkiem zwolnionych z podatku bądź od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Z kolei źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta; działalność wykonywana osobiście; pozarolnicza działalność gospodarcza; działy specjalne produkcji rolnej; najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze; kapitały pieniężne i prawa majątkowe; odpłatne zbycie nieruchomości i praw majątkowych związanych z nieruchomościami oraz innych rzeczy; inne źródła.
Przykład 1
Opodatkowanie duchownych
Wikariusz rozpocznie pracę w parafii w grudniu 2009 r. Czy będzie mógł płacić podatek w formie ryczałtu?
Tak. Podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów osób duchownych opłacają osoby duchowne prawnie uznanych wyznań, osiągające przychody z opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami o charakterze duszpasterskim.
Stawki ryczałtu zarówno od przychodów proboszczów, jak i przychodów wikariuszy, określone są kwotowo w załącznikach do ustawy o ryczałcie ewidencjonowanym. Ich wysokość uzależniona jest od liczby mieszkańców parafii.
Wysokość ryczałtu ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego.



Ustawa o PIT definiuje także pojęcie przychodów. Są nimi otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Od tej zasady jest jednak kilka wyjątków. Dotyczą one przychodów z następujących źródeł: z pozarolniczej działalności gospodarczej; z działów specjalnych produkcji rolnej; z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 ustawy o PIT; z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy; nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.

Obliczanie podatku

W zależności od źródła uzyskanego przychodu podatnik będzie musiał zapłacić podatek albo według zasad ogólnych, tzn. skali PIT ze stawkami 18 i 32 proc., albo według stawek zryczałtowanych.
Ustawa o PIT poza skalą PIT (patrz ramka) przewiduje następujące sposoby obliczania podatku:
● 19-proc. podatek od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej (tzw. liniowy PIT; wybór tego sposobu opodatkowania następuje poprzez pisemne oświadczenie złożone przez podatnika; dochodów opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł),
● ryczałty; dochodów (przychodów), od których pobiera się podatek w formie ryczałtu, nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł (np. 10-proc. PIT od wygranych w grach i konkursach, 75-proc. PIT od przychodów nieujawnionych lub nieznajdujących pokrycia w źródłach ujawnionych, 19-proc. PIT z odsetek od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej). Chodzi o ryczałty wymienione w art. 30 i 30a ustawy o PIT,
● 19-proc. podatek od dochodów z kapitałów pieniężnych, np. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych (dochodów opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł),
● 19-proc. podatek od dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych związanych z nieruchomościami nabytych po 31 grudnia 2006 r. (jeżeli nabycie nieruchomości i praw majątkowych nastąpiło do 31 grudnia 2006 r. opodatkowanie następuje według 10-proc. podatku płaconego od przychodu).



Ryczałt ewidencjonowany

Podatnicy, którzy wybrali rozliczenia z fiskusem w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, też będą musieli wypełnić roczne zeznanie podatkowe. Opodatkowaniu ryczałtem podlegają przychody osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych oraz w formie spółki jawnej osób fizycznych. Ryczałt można również płacić od przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze.
Warto wiedzieć, że ryczałt płacony jest od przychodu. Zatem podatnik nie ma możliwości uwzględniania kosztów uzyskania przychodów.
Przykład 2
Stawki ryczałtu
Podatnik planuje od stycznia 2010 r. rozpocząć prowadzenie małej firmy. Chce rozliczać się na zasadach ryczałtu. Czy stawki tego podatku zostały określone w ustawie?
Tak. Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zależą od rodzaju prowadzonej firmy i wynoszą:
● 20 proc. przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, a także przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą równowartość 4 tys. euro (13 510 zł w 2009 roku),
● 17 proc. przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych m.in. pośrednictwa w handlu hurtowym, hoteli, wynajmu samochodów osobowych,
● 8,5 proc. od przychodów m.in. z działalności usługowej, w tym od przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc.; od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze do kwoty stanowiącej równowartość 4 tys. euro (13 510 zł w 2009 roku),
● 5,5 proc. od przychodów m.in. z działalności wytwórczej, robót budowlanych,
● 3 proc. od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej.
Z ryczałtu nie mogą korzystać podatnicy osiągający w całości lub w części przychody m.in. z tytułu prowadzenia aptek, działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.



Karta podatkowa

Ostatnią formą rozliczeń podatkowych w zakresie PIT jest karta podatkowa. Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika.
Wniosek za dany rok podatkowy, podatnik składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż do 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego – przed rozpoczęciem działalności.
Przykład 3
Rozliczenia kartowiczów
Podatnik jest w trakcie zakładania firmy. Będzie opłacał kartę podatkową. Czy wysokość podatku ustali urząd skarbowy?
Tak. Stawki karty podatkowej określone są kwotowo.
Ich wysokość uzależniona jest od: rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników, liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza.
Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego odrębnie na każdy rok podatkowy.
Karta podatkowa jest najprostszą formą rozliczeń. Podatnicy są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.
Ważne
Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, opodatkowaniu podlega suma dochodów ze wszystkich źródeł
Podstawa prawna
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowego od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.).