Jesteśmy spółką kapitałową. Wypłacamy właścicielom naszej spółki zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy. W jaki sposób wykazać taką operację gospodarczą w ewidencji księgowej spółki? Jak otrzymanie zaliczki dywidendowej powinien z kolei wykazać w swoich księgach rachunkowych właściciel naszej spółki? Jak należy rozliczyć otrzymanie tego typu zaliczki w podatku dochodowym?
Właściciele (wspólnicy lub akcjonariusze) spółek kapitałowych są co do zasady wynagradzani raz w roku, po zatwierdzeniu przez zwyczajne zgromadzenie (zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie) rocznego sprawozdania finansowego i podjęciu uchwały o rozdysponowaniu zysku wypracowanego za ostatni (poprzedni) rok obrotowy. Specyficzną kategorią realizacji prawa do udziału w zysku jest wypłata zaliczki na poczet oczekiwanej dywidendy. Ma ona miejsce w czasie między zatwierdzeniem sprawozdania finansowego a datą wypłaty właściwej dywidendy.
Umowa (statut) spółki kapitałowej (spółki z o.o. lub spółki akcyjnej) może upoważnić zarząd do zaliczkowej wypłaty wspólnikom lub akcjonariuszom przewidywanej dywidendy za dany rok obrotowy (na koniec danego roku obrotowego w przypadku spółek akcyjnych), jeżeli spółka posiada środki wystarczające na jej dokonanie. W przypadku spółki akcyjnej wypłata zaliczki dywidendowej wymaga ponadto zgody rady nadzorczej (art. 194, art. 349 par. 1 kodeksu spółek handlowych).
Zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy może zostać wypłacona, jeżeli zatwierdzone sprawozdanie finansowe spółki za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk. Zaliczka taka może stanowić maksymalnie połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały (akcje) własne.
Przy wypłacie zaliczek na poczet dywidendy należy wziąć pod uwagę uprawnienia właścicieli spółki wynikające np. z udziałów (akcji) uprzywilejowanych. Uprzywilejowanie dywidendowe odnosi się także do zaliczek dywidendowych. Dozwolona jest więc wypłata uprzywilejowanej zaliczki dywidendowej w oparciu o identyczne zasady, jak w przypadku wypłaty właściwej dywidendy uprzywilejowanej. Kwota uprzywilejowanej zaliczki na poczet dywidendy nie może jednak przekraczać 150 proc. wartości zaliczki przypadającej na udziały (akcje) nieuprzywilejowane (reguła ta dotyczy także zaliczek uprzywilejowanych w zakresie dywidendy z akcji niemych, czyli akcji uprzywilejowanych co do dywidendy, z wyłączonym prawem głosu).
O planowanej wypłacie zaliczek dywidendowych zarząd spółki akcyjnej powinien ogłosić co najmniej na cztery tygodnie przed rozpoczęciem wypłat, podając dzień, na który zostało sporządzone sprawozdanie finansowe, wysokość kwoty przeznaczonej do wypłaty, a także dzień, według którego ustala się akcjonariuszy uprawnionych do poboru zaliczek. Powinien on przypadać w okresie siedmiu dni przed datą rozpoczęcia wypłat. W spółce z o.o. wspólników uprawnionych do otrzymania zaliczki dywidendowej określa się identycznie jak w przypadku wypłaty dywidendy za dany rok obrotowy. Będą to zatem wszystkie osoby, którym udziały przysługiwały w dacie podjęcia uchwały o wypłacie zaliczki. Pamiętać także trzeba, że zaliczkę dywidendową rozdziela się generalnie w stosunku do posiadanej przez akcjonariuszy liczby akcji. Jednak w sytuacji gdy akcje nie są całkowicie pokryte, zaliczkę dzieli się proporcjonalnie do dokonanych wpłat na akcje.
W ujęciu bilansowym wypłacona zaliczka dywidendowa uważana jest za podział wyniku finansowego bieżącego roku. W myśl art. 53 ust. 5 ustawy o rachunkowości odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku obrotowego, w tym także wpłaty z zysku dokonywane na podstawie odrębnych przepisów, uznaje się za podział wyniku finansowego netto jednostek w ciągu roku obrotowego. Zgodnie z par. 26 ust. 4 w zw. z ust. 1 rozporządzenia ministra finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 277), zaliczka dywidendowa zwiększa przychody finansowe w dacie podjęcia przez zarząd spółki uchwały o jej wypłacie. Z kolei odpisy aktualizujące należności z tytułu zaliczki dywidendowej zaliczane są w ciężar kosztów finansowych.
Operacje związane z wypłatą zaliczki dywidendowej wymagają zaewidencjonowania w księgach rachunkowych spółki kapitałowej dokonującej wypłaty następujących dekretacji:
1. Powzięcie przez zarząd spółki kapitałowej uchwały o wypłacie zaliczki na poczet przyszłej dywidendy:
- Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”
- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
2. Naliczenie i potrącenie przez spółkę (jako płatnika) zryczałtowanego podatku dochodowego od zaliczki dywidendowej (w dacie jej wypłaty):
- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
- Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
3. Wypłata zaliczki netto na poczet dywidendy (po potrąceniu podatku):
- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
- Ma konto 13 „Rachunki bankowe”
4. Zapłata podatku dochodowego:
- Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
- Ma konto 13 „Rachunki bankowe”.
Z kolei wypłata zaliczki dywidendowej implikuje w księgach wspólnika (akcjonariusza) otrzymującego zaliczkę konieczność dokonania księgowań:
1. Powzięcie przez zarząd spółki kapitałowej uchwały o wypłacie zaliczki na poczet oczekiwanej dywidendy:
- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
- Ma konto 75-0 „Przychody finansowe”
2. Naliczenie i potrącenie przez spółkę (jako płatnika) zryczałtowanego podatku dochodowego od zaliczki dywidendowej (w dacie jej wypłaty):
- Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
oraz równolegle
- Wn konto 87 „Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego”
- Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
3. Wypłata zaliczki netto na poczet dywidendy (po potrąceniu podatku):
- Wn konto 13 „Rachunki bankowe”
- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
4. Przerachowanie na wynik finansowy:
– odprowadzonego do urzędu skarbowego podatku dochodowego
- Wn konto 86 „Wynik finansowy”
- Ma konto 87 „Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego”
– przychodu z tytułu przyznanej zaliczki dywidendowej
- Wn konto 75-0 „Przychody finansowe”
- Ma konto 86 „Wynik finansowy”.
Od dochodu z tytułu uzyskanej zaliczki dywidendowej pobierany jest zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19 proc. (art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT; art. 22 ust. 1 ustawy o CIT). W razie zaliczkowej wypłaty dywidendy na rzecz nierezydenta możliwe jest zastosowanie obniżonej stawki podatkowej (5 proc., 10 proc. lub 15 proc.) lub też zwolnienie z poboru podatku dochodowego, pod warunkiem (art. 30a ust. 2 ustawy o PIT; art. 26 ust. 1 ustawy o CIT):
- istnienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska,
- posiadania przez płatnika (polską spółkę kapitałową) ważnego certyfikatu rezydencji beneficjenta zaliczki dywidendowej (zagranicznego wspólnika lub akcjonariusza).
W sytuacji wypłaty zaliczki na rzecz zagranicznego rezydenta polska spółka jako płatnik jest zobligowana pobrać zryczałtowany podatek u źródła, dokonać jego terminowej wpłaty na rachunek urzędu skarbowego oraz złożyć odpowiednie deklaracje/informacje podatkowe (art. 41 ust. 4, art. 42 ust. 1–2 ustawy o PIT; art. 26 ust. 1 i ust. 3–3a, art. 6a ust. 1 ustawy o CIT).
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047).
Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1578 ze zm.).
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.).
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1888 ze zm.).