Subskrybuj nas na Youtube
Obowiązujące od 2017 r. przepisy dotyczące sankcji za zapłatę kontrahentowi w gotówce ciągle budzą wątpliwości. W tym sama definicja transakcji, a w zasadzie jej brak.
Niemniej często przedsiębiorcy pytają o konsekwencje uregulowania zobowiązania w formie kompensaty oraz czy limit 15 tys. zł (o którym mowa w art. 15d ustawy o CIT i art. 22p ustawy o PIT) odnosi się do kwoty brutto czy netto.
Transakcja, czyli co
Zarówno ze stanowiska ministra rozwoju i finansów (nr DD6.054.5.2017 – odpowiedź z 8 lutego 2017 r. na interpelację poselską nr 9279), jak i licznych interpretacji indywidualnych organów podatkowych (np. z 19 stycznia 2017 r., nr 0461-ITPB3.4511. 332.2016.1.AK; z 16 marca 2017 r., nr 1462-IPPB6.4510. 5.2017.1.AM; z 28 lutego 2017 r., nr 3063-ILPB2. 4510.220.2016.2.AO) wynika, że transakcją jest umowa zawierana w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, której przedmiotem może być w szczególności odpłatne świadczenie usług lub odpłatna dostawa towarów.
Problem polega na tym, że w praktyce życia gospodarczego zawieranych jest wiele mniej lub bardziej skomplikowanych umów. Często nie pozwalają one na jednoznaczne określenie, czy mamy do czynienia z jedną czy z większą ilością transakcji.
Przykład
Na podstawie umowy z koncernem paliwowym przedsiębiorstwo transportowe korzysta z karty flota. Umożliwia mu ona tankowanie do limitu przewidzianego na karcie. Sprzedawca wystawia zbiorcze faktury za tankowanie w okresach miesięcznych. Zdarza się, że po wyczerpaniu limitu na karcie kierowca płaci za paliwo gotówką. Czy w tej sytuacji pojęcie transakcji należy odnieść do poszczególnych okresów rozliczeniowych, czy do pojedynczego tankowania? Należałoby się raczej skłonić do uznania, że limit 15 tys. zł dotyczy okresu rozliczeniowego. W związku z tym należałoby rozważyć wyposażenie pracowników w firmowe karty płatnicze.
Z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, do którego odwołują się przepisy ustaw podatkowych, wynika, że mają one zastosowanie, gdy drugą stroną jest przedsiębiorca, w tym także zagraniczny (nr DD6.054.4.2017 – odpowiedź ministra rozwoju i finansów z 8 lutego 2017 r. na interpelację poselską nr 9278, interpretacja indywidualna z 31 marca 2017 r. m nr 1061-IPTPB1.4511.16.2017.1.KU).
Najpierw gotówka, potem przelew
W interpretacji indywidualnej z 27 lutego 2017 r. (nr 1061-IPTPB1.4511.1071. 2016.1.AP499947/I) organ podatkowy analizował możliwość ujęcia w kosztach podatkowych zapłaty za pobraniem. Stwierdził, że skoro podatnik przekaże firmie transportowej zapłatę w gotówce, a ta następnie przeleje pobrane pieniądze na właściwy rachunek bankowy sprzedawcy, to należy uznać, że płatność taka nie została dokonana za pośrednictwem rachunku płatniczego podatnika, a w efekcie nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodu.
/>
Z literalnego brzmienia przepisów faktycznie wynika, że owo pośrednictwo dotyczy rachunku płatniczego strony kupującej. Celem ustawy było jednak przede wszystkim przeciwdziałanie szarej strefie. Z tego względu nie powinno mieć znaczenia to, że zapłata została dokonana za pośrednictwem firmy kurierskiej, skoro ostatecznie kwota zasili rachunek bankowy naszego kontrahenta.
Analizując stanowisko przedstawione w tej interpretacji, można nabrać wątpliwości, czy organy podatkowe w ten sam sposób potraktują np. wpłatę gotówkową na konto kontrahenta, dokonaną w urzędzie pocztowym lub w banku. Czy także w tych przypadkach będziemy zobowiązani do wyłączenia (niezaliczenia) odpowiednich kwot z kosztów podatkowych?
Brutto czy netto
Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych prezentowanym w interpretacjach przepisy podatkowe odnoszą się do wartości transakcji przekraczającej równowartość 15 tys. zł, bez rozróżnienia, czy jest to wartość brutto, czy netto. Wartością transakcji będzie zatem uzgodniona wartość (cena), którą jedna strona transakcji jest zobowiązana zapłacić (czyli wartość brutto). Kwestia wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów powinna być natomiast rozpatrywana jednie do tej części płatności, która zgodnie z przepisami ustaw o podatkach dochodowych może zostać uznana za koszt uzyskania przychodów. Czyli do wartości netto (interpretacja indywidualna z 19 stycznia 2017 r., nr 0461-ITPB3. 4511.332.2016.1.AK).
Wątpliwości może jednak budzić prawidłowe ustalenie kwoty podlegającej wyłączeniu z kosztów podatkowych w przypadku, gdy gotówką zostanie uregulowana jedynie część płatności.
Przykład
Przedsiębiorca, czynny podatnik VAT, otrzymał fakturę na kwotę 246 tys. zł brutto (200 tys. zł netto + 46 tys. zł VAT). Jeżeli zapłaci on 123 tys. zł przelewem, a resztę w formie gotówkowej, to w kosztach podatkowych będzie mógł uwzględnić jedynie kwotę 100 tys. zł, bowiem w przelanej kwocie zawarty jest również VAT, który nie obciąża kosztów podatkowych.
Można cofnąć zapłatę
Dobrą wiadomością dla podatników jest to, że organy podatkowe nie kwestionują możliwości skorygowania płatności, gdy podatnik cofa zapłatę gotówkowąi płaci ponownie za pośrednictwem przelewu. Wówczas, w ocenie organów podatkowych, podatnik ma prawo do korekty i ujęcia w kosztach podatkowych przelanej kwoty, która uprzednio była uregulowana gotówką (interpretacja indywidualna z 19 stycznia 2017 r., nr 0461 ITPB3.4511.332.2016.1.AK.) Wydaje się, że korekty tej należy dokonać na bieżąco.
Przykład
Podatnik w kwietniu otrzymał i zaksięgował fakturę za wykonaną na jego rzecz usługę o wartości powyżej 15 tys. zł. W maju zapłacił fakturę gotówką, w związku z czym pomniejszył koszty maja o kwotę netto wynikającą z faktury. Następnie w czerwcu, na podstawie porozumienia z kontrahentem, otrzymał zwrot kwoty uiszczonej gotówką i ponownie zapłacił, tym razem za pośrednictwem rachunku bankowego. Podatnik może w czerwcu ująć ten wydatek w kosztach podatkowych. ⒸⓅ
