Pracownica urodziła dziecko 9 stycznia 2017 r. Przed porodem przebywała na zasiłku chorobowym. Jest zatrudniona na część etatu i będzie jej przysługiwało wyrównanie zasiłku macierzyńskiego do świadczenia rodzicielskiego. Jak obliczyć zaliczkę na podatek od obu zasiłków, by prawidłowo ustalić kwotę podwyższenia macierzyńskiego? Pracownica ma prawo do kwoty zmniejszającej, bo złożyła oświadczenie PIT-2.
ODPOWIEDŹ
Aby obliczyć kwotę podwyższenia zasiłku macierzyńskiego, należy odliczyć od kwoty brutto tego zasiłku zaliczkę na podatek obliczoną z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej podatek, ale ustalonej proporcjonalnie do liczby dni, za które przysługuje ten zasiłek. Takie są wytyczne ZUS w tej sprawie.
Od 1 stycznia 2016 r. wypłacane jest nowe świadczenie należące do grupy świadczeń rodzinnych, tj. świadczenie rodzicielskie. Świadczenie rodzicielskie przysługuje w wysokości 1000 zł miesięcznie i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przysługuje ono w związku z urodzeniem lub przysposobieniem dziecka osobie, która nie ma uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego związanych z macierzyństwem, tj. do zasiłku macierzyńskiego (gdyż nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu), ani też nie posiada uprawnień do innych świadczeń z tytułu urodzenia czy wychowywania potomstwa.
W związku z ustanowieniem świadczenia rodzicielskiego niektóre osoby ubezpieczone, np. z tytułu umowy-zlecenia czy stosunku pracy mające prawo do zasiłku macierzyńskiego, zyskały też prawo do podwyższenia zasiłku do kwoty świadczenia rodzicielskiego. Osobami uprawnionymi do otrzymania podwyższenia zasiłku macierzyńskiego są osoby, które mają prawo do zasiłku macierzyńskiego w związku z urodzeniem się dziecka lub z przyjęciem dziecka na wychowanie, zarówno gdy zasiłek macierzyński przysługuje w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, w okresie urlopu wychowawczego, jak i wówczas, gdy zasiłek ten przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeśli spełniony jest warunek dotyczący kwoty tego zasiłku. W przypadku gdy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy jest niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego, kwotę tego zasiłku pomniejszonego o zaliczkę podatkową podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego (art. 31 ust. 3a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).
Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego przysługuje przez okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, przez który miesięczna kwota tego zasiłku pomniejszonego o zaliczkę PIT jest niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego.
Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego oblicza się jako różnicę między kwotą świadczenia rodzicielskiego (1000 zł) a miesięczną kwotą zasiłku macierzyńskiego netto, czyli pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy. Jeżeli zasiłek macierzyński przysługuje za część miesiąca, świadczenie rodzicielskie też ulega proporcjonalnemu obniżeniu, a wtedy kwota podwyższenia jest ustalana jako różnica między tymi zmniejszonymi wartościami. Kwotę świadczenia rodzicielskiego za część miesiąca oblicza się poprzez podzielenie miesięcznej kwoty świadczenia rodzicielskiego przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, za który zasiłek macierzyński przysługuje (wynik podlega zaokrągleniu do 1 grosza według ogólnych zasad), oraz pomnożenie przez liczbę dni, za które przysługuje zasiłek macierzyński. Otrzymany wynik podlega zaokrągleniu do 10 groszy w górę.
Z zastosowaniem kwoty wolnej
W tym miejscu należy zaznaczyć, że zasiłki z ubezpieczenia społecznego, w tym macierzyńskie, podlegają opodatkowaniu jako przychody z innych źródeł. Zaliczkę na podatek oblicza się na zasadach ogólnych, ale bez potrącania kosztów uzyskania przychodów oraz odliczania składek na ZUS (zasiłki nie stanowią podstawy wymiaru składek społecznych ani zdrowotnej). Jeżeli zakład pracy jako płatnik zaliczek na podatek od dochodów swoich pracowników ze stosunku pracy jest jednocześnie płatnikiem zasiłków w danym roku kalendarzowym zgodnie z przepisami ustawy zasiłkowej, to pobiera zaliczki podatkowe także od wypłacanych przez siebie zasiłków (art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; dalej: u.p.d.o.f.). Zatem aby obliczyć wysokość kwoty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego, należy najpierw obliczyć zasiłek netto, a więc po odliczeniu zaliczki PIT.
Przy ustalaniu miesięcznej kwoty zasiłku macierzyńskiego uwzględnia się ulgi podatkowe oraz indywidualną stawkę procentową podatku dochodowego dotyczącą świadczeniobiorcy. Jeżeli więc do osoby pobierającej zasiłek macierzyński ma zastosowanie zasada zmniejszenia zaliczki na podatek o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej ten podatek, to podwyższenie zasiłku macierzyńskiego do kwoty świadczenia rodzicielskiego powinno być obliczone z zastosowaniem tej zasady. Dotyczy to więc pracowników, którzy złożyli w zakładzie pracy oświadczenie PIT-2 w sprawie spełnienia warunków do stosowania kwoty 46,33 zł miesięcznie.
W 2017 r. kwota zmniejszająca odliczana przez płatnika jest taka sama. Jedynie w przypadku gdy dochód pracownika uzyskany u płatnika od początku roku przekroczy kwotę 85 528 zł, tj. górną granicę pierwszego przedziału skali, kwota zmniejszająca nie podlega już odliczaniu. Płatnik wstrzymuje zmniejszenie począwszy od miesiąca, za który zaliczka wynosi już 32 proc. [przykłady 1 i 2]
Dwa rodzaje świadczeń
Zdarza się, że bezpośrednio przed nabyciem prawa do zasiłku macierzyńskiego pracownik pobierał zasiłek chorobowy. Wówczas za dany miesiąc przysługują dwa rodzaje zasiłków. Obydwa podlegają opodatkowaniu. Jak poinformował ZUS, przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie regulują sposobu obliczania zaliczki na podatek dochodowy, jeżeli zasiłek macierzyński jest wypłacany przez płatnika składek oraz zasiłek ten przysługuje za część miesiąca, a za część miesiąca osoba ubezpieczona otrzymała także inne przychody, również opodatkowane, np. zasiłek chorobowy. Oczywiście chodzi o kwestię sposobu obliczenia zaliczki w kontekście ustalenia kwoty ewentualnego podwyższenia zasiłku macierzyńskiego do poziomu świadczenia rodzicielskiego.
ZUS poinstruował na stronie internetowej, że „W przypadku gdy w tym samym miesiącu płatnik składek wypłaca osobie ubezpieczonej zasiłek chorobowy lub inny zasiłek z ubezpieczeń społecznych oraz zasiłek macierzyński, tj. przychody, które zalicza się do tego samego źródła przychodów (inne źródła, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych), dla celów obliczenia kwoty netto zasiłku macierzyńskiego i kwoty podwyższenia tego zasiłku, kwota zmniejszająca podatek (w 2017 r. jest to kwota 46,33 zł), powinna być podzielona proporcjonalnie pomiędzy zasiłek chorobowy (lub inny zasiłek z ubezpieczeń społecznych) i zasiłek macierzyński.
Zasada ta powinna być także stosowana, jeżeli w tym samym miesiącu ubezpieczony otrzymał za część miesiąca wynagrodzenie za pracę, a za część miesiąca zasiłek macierzyński”.
Wynika z tego, że miesięczną kwotę zmniejszającą podatek, tj. 46,33 zł, trzeba rozbić proporcjonalnie na oba zasiłki. W ten sposób przy obliczeniu zaliczki PIT od zasiłku macierzyńskiego odliczeniu będzie podlegała nie cała kwota zmniejszająca podatek. ZUS nie podał, jak to wyliczyć, jednak można przyjąć, że należy wykonać następujące wyliczenia:
Krok 1. Podzielić miesięczną kwotę zmniejszającą podatek, tj. 46,33 zł, przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, za który zasiłek macierzyński przysługuje.
Krok 2. Otrzymany wynik pomnożyć przez liczbę dni danego miesiąca, za którą należy się zasiłek macierzyński.
O tak uzyskaną kwotę zmniejszającą podatek dokonuje się obniżenia zaliczki podatkowej od zasiłku macierzyńskiego. Tym samym reszta kwoty zmniejszającej obniży zaliczkę od zasiłku chorobowego. [przykład 3]
PRZYKŁAD 1
Pracownica złożyła oświadczenie
Pracownica urodziła dziecko 1 stycznia 2017 r. Jest zatrudniona na 1/4 etatu z wynagrodzeniem 900 zł. Zasiłek macierzyński za styczeń 2017 r. przysługuje jej w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, tj. 642,01 zł. Zasiłek macierzyński jest wypłacany przez płatnika składek. Pracownica złożyła płatnikowi składek oświadczenie wymagane do zmniejszenia zaliczki na podatek dochodowy o kwotę zmniejszającą ten podatek (PIT-2). Zaliczka na podatek za styczeń 2017 r. wynosi 69 zł i została obliczona następująco:
● 642 zł (zasiłek po zaokrągleniu do pełnych złotych) x 18 proc. = 115,56 zł
● 115,56 zł – 46,33 zł = 69,23 zł; po zaokrągleniu 69 zł
● 642,01 zł – 69 zł = 573,01 zł – kwota netto zasiłku macierzyńskiego za styczeń.
Kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego do kwoty świadczenia rodzicielskiego za styczeń 2017 r. wynosi 426,99 zł (1000 zł – 573,01 zł).
PRZYKŁAD 2
Bez ubezpieczenia chorobowego
Załóżmy, że pracownica z przykładu 1 urodziła dziecko 10 stycznia 2017 r. Nie złożyła płatnikowi składek oświadczenia PIT-2 w sprawie stosowania kwoty zmniejszającej podatek, gdyż prowadzi działalność gospodarczą. Z tytułu działalności nie ma prawa do zasiłku, gdyż nie przystąpiła do ubezpieczenia chorobowego.
Zasiłek macierzyński z etatu za styczeń wynosi 455,62 zł.
Zaliczka na podatek dochodowy od tego zasiłku wynosi 82 zł i została obliczona następująco:
456 zł x 18 proc. = 82,08 zł; po zaokrągleniu 82 zł.
Kwota netto zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za styczeń 2017 r. wynosi 372,62 zł (455,62 zł – 83 zł). Kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego do kwoty świadczenia rodzicielskiego za styczeń 2017 r. wynosi 627,38 zł (1000 zł – 372,62 zł).
PRZYKŁAD 3
Niezdolność do pracy w czasie ciąży
Pracownica urodziła dziecko 9 stycznia 2017 r. Przysługuje jej zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. za okres 20 tygodni, czyli odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego. Przed urodzeniem dziecka, tj. w dniach od 1 do 8 stycznia przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu niezdolności do pracy przypadającej w okresie ciąży. Nabyła prawo do 100 proc. zasiłku chorobowego. Podstawa wymiaru ustalona dla zasiłku chorobowego, a potem przyjęta również dla macierzyńskiego wynosi 1035,48 zł (po odliczeniu części składkowej 13,71 proc.). Pracodawca jest w 2017 r. płatnikiem zasiłków.
Za 8 dni stycznia przysługuje zasiłek chorobowy, a za 23 dni – zasiłek macierzyński. Wynoszą one odpowiednio:
● zasiłek chorobowy 1035,48 zł : 30 = 34,52 zł – kwota dzienna zasiłku 34,52 zł x 8 dni = 276,16 zł
● zasiłek macierzyński 34,52 zł (ta sama kwota dzienna) x 23 dni = 793,96 zł.
Biorąc pod uwagę, że pracownica dała swojemu płatnikowi upoważnienie w postaci oświadczenia PIT-2 do stosowania przy obliczaniu zaliczek na podatek kwoty zmniejszającej podatek (46,33 zł), kwota ta przypadająca do odliczenia od zaliczki z tytułu zasiłku macierzyńskiego wynosi:
46,33 zł : 31 dni stycznia = 1,49 zł
1,49 zł x 23 dni = 34,27 zł.
Zaliczka na podatek od zasiłku macierzyńskiego za styczeń powinna być wyliczona następująco:
(794 zł x 18 proc.) – 34,27 zł = 108,65 zł; po zaokrągleniu 109 zł.
Kwota zasiłku po odliczeniu zaliczki na podatek wynosi: 793,96 zł – 109 zł = 684,96 zł.
Kolejny krok to obliczenie kwoty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego do świadczenia rodzicielskiego pomniejszonego proporcjonalnie do okresu, za który przysługuje ten zasiłek.
1000 zł : 31 dni = 32,26 zł x 23 dni = 741,98 zł; po zaokrągleniu do 10 gr – 742 zł.
Ostatni etap to wyliczenie przysługującego pracownicy podwyższenia styczniowego zasiłku macierzyńskiego:
742 zł – 684,96 zł = 57,04 zł.
Podwyższenie to nie podlega opodatkowaniu. Stanowi ono część zasiłku macierzyńskiego, co oznacza, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe u pracownika ubezpieczonego z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego stanowi kwota tego zasiłku po podwyższeniu.
Z kolei zaliczka na podatek dochodowy od zasiłku chorobowego, przy uwzględnieniu kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 12,06 zł (46,33 zł – 34,27 zł), wynosi:
(276 zł x 18 proc.) – 12,06 zł = 37,62 zł; po zaokrągleniu 38 zł.
Zasiłek netto: 276,16 zł – 38 zł = 238,16 zł.
Podstawa prawna
Art. 31 ust. 3a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.).
Art. 21 ust. 1 pkt 82a, art. 12, art. 20, art. 31, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032).
Art. 17c ust. 5 ustawy z 23 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1518 i 1579).
