Od 2025 r. państwa unijne, w tym Polska, będą mogły swobodnie zwalniać z VAT dostawę żywności, wody, leków, sprzętu medycznego, książek i czasopism dla biblioteki, transport pasażerski oraz dostawę i instalację paneli słonecznych.
Ewentualnie – jeśli tak postanowią – będą mogły stosować dla tych dostaw preferencyjną stawkę VAT, niższą niż 5 proc.
Tak wynika z projektu nowelizacji dyrektywy VAT, co do którego osiągnięto wczoraj polityczny kompromis w unijnej Radzie ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN). Projekt musi jeszcze zaopiniować Parlament Europejski i dopiero wtedy zostanie on ostatecznie zaakceptowany przez ECOFIN. Po osiągnięciu wczoraj politycznego kompromisu wydaje się to już tylko formalnością.
Nie było zgody
Przypomnijmy, że zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 98 i art. 99 unijnej dyrektywy państwa członkowskie mogą stosować obniżone stawki VAT wyłącznie dla towarów i usług określonych w załączniku nr 3 do dyrektywy. Nie mogą być one przy tym niższe niż 5 proc.
Przepisy o VAT są ujednolicone w całej Unii Europejskiej, więc poszczególne kraje (w tym Polska) nie mogą swobodnie wprowadzać zerowej stawki tego podatku lub obniżać stawki podstawowej do poziomu preferencyjnego. Komisja Europejska nie zgadza się na takie obniżki nawet w ramach wniosku o czasową derogację przepisów, o czym pisaliśmy w artykule „Nie będzie zerowego VAT na książki, prasę i bilety” (DGP nr 71/2021). Cytowani przez nas wtedy przedstawiciele biura prasowego KE poinformowali, że do czasu wdrożenia nowelizacji przepisów o preferencyjnych stawkach VAT wprowadzanie indywidualnie tak daleko idących obniżek jest wykluczone.
Bruksela zmienia zdanie
Budziło to olbrzymią krytykę krajów członkowskich, które chciałyby swobodnie obniżać stawkę VAT, np. na ubranka i obuwie dziecięce. Polska, która stosowała taką preferencję bez zgody Komisji Europejskiej, przegrała 28 października 2010 r. (sygn. akt C-49/09) sprawę przed Trybunałem Sprawiedliwości UE i była zmuszona podwyższyć stawkę podatku od 2012 r.
Podobne problemy miały inne państwa UE. Rosła więc presja na Komisję Europejską, by zmienić zasady.
W styczniu 2018 r. KE opublikowała projekt odpowiednich zmian w dyrektywie VAT. Potem jednak wydawało się, że ugrzęźnie on w „zamrażarce”. Dopiero niedawno prace legislacyjne bardzo przyspieszyły, a wczoraj doszło do politycznego kompromisu.
Więcej swobody i obniżek
Zgodnie z zaakceptowanym wstępnie przez ECOFIN projektem kraje unijne będą mogły od 2025 r. – dla maksymalnie siedmiu kategorii towarów i usług – stosować obniżoną stawkę VAT, niższą niż 5 proc., bądź przyznawać zwolnienie z daniny wraz z prawem do odliczenia podatku naliczonego na wcześniejszym etapie obrotu.
Chodzi o dostawy: żywności, produktów farmaceutycznych i sprzętu medycznego, wody, paneli słonecznych wraz z ich instalacją, dostawę i wypożyczanie książek w bibliotece (także w formie elektronicznej) oraz usługi transportu pasażerskiego.
Dodatkowo, jeśli jakiekolwiek państwo unijne stosowało 1 stycznia 2021 r. zwolnienie z prawem do odliczenia podatku naliczonego lub stawkę VAT niższą niż 5 proc. na jakikolwiek inny towar lub usługę (niż wymienione), to takie prawo zyskają również inne kraje. W tym celu będą musiały wdrożyć i stosować identyczne zasady opodatkowania oraz poinformować o tym unijny komitet ekspertów ds. VAT.
Ekstra 24 preferencje
Niezależnie od tego obniżoną stawkę, lecz nie niższą niż 5 proc., będzie można stosować wobec maksymalnie 24 kategorii towarów i usług wymienionych w nowelizowanym załączniku nr 3 do dyrektywy VAT. Chodzi m.in. o: dostawę elektryczności, ubranek dziecięcych, usługi prawne świadczone dla pracowników i osób bezrobotnych w sprawach zatrudnienia, usługi wstępu do teatru i na koncerty oraz na wydarzenia sportowe (także w formie elektronicznej), odbiór radia i telewizji (także przez internet), dostawę, budowę, remont i przebudowę budynków w ramach polityki społecznej, dostawę towarów i świadczenie usług wykorzystywanych w produkcji rolnej (z wyłączeniem dóbr inwestycyjnych, takich jak maszyny i budynki). Przy czym preferencje dla pestycydów i nawozów chemicznych będą mogły być jednak stosowane nie dłużej niż do 1 stycznia 2032 r.
W tym zakresie również projekt przewiduje, że jeśli jakikolwiek kraj unijny stosował 1 stycznia 2021 r. obniżoną stawkę nie niższą niż 12 proc. na jakikolwiek towar lub usługę niewymienioną w załączniku nr 3 do dyrektywy VAT, to takie prawo zyskają również pozostałe państwa UE. Warunkiem będzie stosowanie identycznych zasad opodatkowania i poinformowanie o tym unijnego komitetu ekspertów ds. VAT.
