Subskrybuj nas na Youtube
Jeżeli syn dostał od matki udziały w nieruchomości, ale matka nadal prowadziła na tej nieruchomości biznes i sprawowała nad nią władztwo ekonomiczne, to takie przekazanie nie było opodatkowane – orzekł NSA.
Chodziło o kobietę, która prowadziła własną restaurację, a następnie, korzystając z dotacji, rozbudowała ją o hotel. W 2011 r. udzieliła pełnomocnictwa synowi, by działał w jej imieniu i prowadził sprawy przedsiębiorstwa. W 2012 r. przekazała mu w darowiźnie połowę udziałów w prawie użytkowania wieczystego gruntów i własności budynku (wartość darowizny wyniosła 2 mln zł).
Kobieta nadal jednak wykorzystywała całą tę nieruchomość do prowadzenia restauracji i hotelu. Z racji dofinansowania musiała bowiem zachować tzw. trwałość projektu przez minimum 3 lata.
Spór z fiskusem dotyczył VAT od darowizny na rzecz syna.
Organy podatkowe stały na stanowisku, że darowizna powinna być opodatkowana na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Nie ma tu zastosowania wyłączenie przewidziane w art. 6 pkt 1 ustawy, ponieważ nie była to darowizna zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Spór o władztwo
Podatniczka uważała natomiast, że nie powinna płacić VAT od darowizny, bo mimo przekazania synowi udziałów w nieruchomości nie utraciła nad nią władztwa ekonomicznego. Podkreślała, że cały posiadany majątek wciąż wykorzystywała do działalności gospodarczej i przy jego użyciu realizowała sprzedaż opodatkowaną VAT. Syn nie mógł dysponować nieruchomością jak właściciel, czyli samodzielnie i swobodnie. Nie mógł jej sprzedać ani obciążyć.
Pełnomocnik kobiety podkreślił również, że w 2012 r. syn nabył udział jako osoba prywatna. Dopiero w 2016 r., a więc gdy upłynął okres tzw. trwałości projektu rozbudowy budynku, syn przejął firmę po matce i kontynuował po niej działalność biznesową.
Pełnomocnik argumentował również, że transakcja powinna zostać wyłączona z opodatkowania na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy o VAT (jako zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części).
WSA w Lublinie był tego samego zdania co fiskus – że darowizna podlega VAT. Uznał bowiem, że kobieta, choć nadal prowadziła działalność gospodarczą na tej nieruchomości, jednak utraciła władztwo ekonomiczne nad nią. Słowem, doszło do przekazania towaru.
Sąd zwrócił uwagę na to, że darowizna została zawarta w formie aktu notarialnego, zatem syn podatniczki posiadał również władztwo ekonomiczne nad nieruchomością. Co więcej, skoro od 2011 r. działał on w imieniu matki i prowadził sprawy przedsiębiorstwa na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa, to posiadał władztwo ekonomicznie nie tylko nad własną częścią, ale władał również udziałem należącym do matki.
Nie ma wyłączenia
WSA nie zgodził się również z tezą, że darowizna dotyczyła zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Wyjaśnił, że art. 6 ust. 1 ustawy o VAT dotyczy tylko takiego zbycia, w wyniku którego następca prawny (nabywca) będzie prowadził działalność gospodarczą w oparciu o te same składniki majątkowe. Natomiast w tej sprawie syn nie nabył żadnego wyposażenia, a kontrolę nad zobowiązaniami firmy wciąż sprawowała podatniczka – argumentował sąd (sygn. akt I SA/Lu 695/17).
Nie doszło do konsumpcji
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok I instancji. Uznał, że w sprawie nie ma zastosowania art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.
Przepis ten – jak przypomniał sędzia Roman Wiatrowski – jest odzwierciedleniem art. 16 dyrektywy VAT. To, jak go rozumieć, wyjaśnił Trybunał Sprawiedliwości UE m.in. w wyroku C-48/97.
– Z wyroku tego wynika, że zasadniczo każde nieodpłatne wydanie towarów podlega VAT, jeśli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. TSUE zwrócił jednak uwagę na to, że chodzi tylko o takie nieodpłatne przekazanie, które skutkuje konsumpcją towarów – wskazał sędzia Wiatrowski.
Zdaniem NSA w tej sprawie do takiej konsumpcji nie doszło.
Ponadto – kontynuował sędzia – chodzi o takie przekazanie, które skutkuje utratą władztwa ekonomicznego nad rzeczą. W tej sprawie natomiast – zdaniem NSA – choć doszło do darowizny połowy udziałów (czynność prawna), to władztwo ekonomiczne zachowała matka. Wykorzystując bowiem cały majątek, generowała opodatkowaną sprzedaż. Nadal rozliczała VAT, składała deklaracje i dokonywała wszystkich czynności prawnych
– Syn działał tylko na podstawie udzielonego mu w 2011 r. pełnomocnictwa, a nie poprzez faktyczne objęcie władztwa nad nieruchomościami – wskazał sędzia Wiatrowski.
W efekcie – jak orzekł NSA – nie doszło do przeniesienia na syna prawa do rozporządzania towarem jak właściciel.
– Z wszystkich tych powodów nie można więc mówić, że darowizna doprowadziła do „konsumpcji” towarów, a więc nie miał zastosowania art. 7 ust. 2 ustawy o VAT – podsumował sędzia Wiatrowski.
orzecznictwo
Wyrok NSA z 21 października 2021 r., sygn. akt I FSK 312/18 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
