Subskrybuj nas na Youtube
Po opublikowaniu wyroku TSUE podatnicy sprowadzający paliwo do Polski będą mogli płacić VAT nawet dwa miesiące później. Resort finansów chce to jednak zmienić i utrzymać termin pięciodniowy
Przepisy, które wymagają zapłaty podatku od wewnątrzwspólnotowego nabycia paliwa w terminie pięciu dni od ich sprowadzenia na terytorium Polski, są niezgodne z dyrektywą VAT – wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 9 września br. w sprawie C-855/19. Dla polskiego fiskusa ten wyrok to kłopot, bo ów termin to istota polskiego pakietu paliwowego. Dlatego Ministerstwo Finansów już zapowiedziało, że wystąpi do Komisji Europejskiej o zgodę (derogację) na jego stosowanie – na zasadzie wyjątku. Trzeba będzie na nią jednak poczekać, a zwykle taka zgoda była wydawana po kilku miesiącach. – Do tego czasu podatnicy mogą zatem stosować zasady ogólne i rozliczać VAT w deklaracji VAT z pominięciem pięciodniowego terminu na wpłatę – uważa Katarzyna Trzaska-Matusiak, doradca podatkowy i menedżer w MDDP.
– Skutek orzeczenia TSUE jest rzeczywiście taki, że podatnik może żądać pominięcia przepisu prawa krajowego. Pogląd ten zasadniczo nie budzi żadnych wątpliwości. W praktyce oznacza to, że podatnicy sprowadzający paliwo do Polski będą mogli rozliczyć podatek na ogólnych zasadach – potwierdza Krystian Łatka, doradca podatkowy i starszy konsultant podatkowy w Instytucie Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy. Zgadza się z tym także dr Jacek Matarewicz, adwokat, doradca podatkowy i partner w kancelarii Ożóg Tomczykowski. – Wyrok oznacza, że wewnątrzwspólnotowe nabycie paliw należy rozliczać na takich samych zasadach, jak WNT innych wyrobów akcyzowych, a więc rozliczając VAT należny i naliczony oraz wykazując WNT w JPK_VAT – dodaje Matarewicz.
Skutek szerszy niż zakres pytania
Wyrok – jak i pytanie NSA – dotyczył wprost tylko art. 103 ust. 5a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1626; dalej: ustawa o VAT). Krystian Łatka uważa jednak, że należy przyjąć, iż skutek orzeczenia jest szerszy: wyklucza ono pobór podatku z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego przed obowiązkiem podatkowym określonym zgodnie z dyrektywą VAT. Trzeba pamiętać – tłumaczy ekspert – że w ramach pakietu paliwowego jest wprowadzony także płatnik podatku. Artykuł 17a ustawy o VAT przewiduje, że płatnikiem podatku od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, o którym mowa w art. 103 ust. 5a pkt 1 i 2 ustawy o VAT, jest odpowiednio zarejestrowany odbiorca lub podmiot prowadzący skład podatkowy, dokonujący na rzecz podmiotu, o którym mowa w art. 48 ust. 9 lub art. 59 ust. 8 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1093), wewnątrzwspólnotowego nabycia w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym. – Wyrok nie odnosi się do tego zagadnienia wprost, ale skoro podważono całkowicie możliwość poboru podatku, zanim stanie się on wymagalny, to tym samym oznacza to powrót do ogólnych zasad rozliczania podatku. Organ podatkowy ma obowiązek powstrzymać się od stosowania art. 103 ust. 5a, nie może domagać się poboru i zapłaty podatku także od płatnika – mówi Krystian Łatka.
Podatnik będzie decydować
Trzeba też pamiętać, że wyrok TSUE nie spowodował utraty mocy obowiązującej art. 103 ust. 5a ustawy o VAT. Organy podatkowe mogą więc nadal się na niego powoływać. – Opublikowanie wyroku w Dzienniku Urzędowym UE spowoduje, że stanie się on częścią systemu prawnego UE, a tym samym krajowego. Organy podatkowe co do zasady mogą nadal stosować niezgodne z prawem UE przepisy krajowe, o ile podatnik się temu nie sprzeciwi lub uzna, że są one bardziej korzystne dla niego niż prawo UE. Przepisy ustawy o VAT z pakietu paliwowego nie utracą mocy obowiązującej – jeśli jednak podatnik oceni, że woli rozliczenia podatku na ogólnych zasadach (bez kasowej zapłaty), to organy podatkowe nie mogą domagać się zapłaty w terminie pięciu dni – wyjaśnia Łatka. W tej sytuacji oczywiście nie można wykluczyć, że niekiedy podatnicy będą zmuszeni do dochodzenia swych praw przed sądami administracyjnymi, ale po wyroku TSUE mogą liczyć na korzystne rozstrzygnięcie sprawy. – Podatnik może kwestionować niewłaściwie implementowane z dyrektywy przepisy krajowe. Takiej swobody wyboru nie mają organy podatkowe, które – przynajmniej dopóki jako Polska jesteśmy członkiem Unii Europejskiej – muszą respektować zasadę pierwszeństwa prawa unijnego oraz skutku bezpośredniego dyrektywy – dodaje Jacek Matarewicz.
Więcej czasu na zapłatę
Podobnie uważa Katarzyna Trzaska-Matusiak. Tłumaczy, że niezgodność polskich przepisów dotyczących „szybkiego VAT” z prawem unijnym pozwoli na rozliczanie VAT od nabywanych wewnątrzwspólnotowo paliw na zasadach ogólnych, zgodnie z którymi obowiązek podatkowy powstaje w momencie wystawienia faktury, nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru. Ekspertka przypomina, że przy funkcjonujących przepisach dotyczących „szybkiego VAT” od WNT paliw podatnicy składający miesięczne deklaracje VAT zobowiązani byli płacić VAT od WNT paliw w terminie pięciu dni od sprowadzenia paliw na terytorium Polski, nie zaś razem ze złożeniem deklaracji VAT, tj. 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu powstania obowiązku podatkowego. – To, jak będą wyglądały rozliczenia VAT po wyroku TSUE, najlepiej zobrazować przykładami – mówi Katarzyna Trzaska-Matusiak.
Przykład 1
WNT dokonane w styczniu
Firma X dokonała wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw od kontrahenta unijnego 10 stycznia. Faktura z tego tytułu została wystawiona również 10 stycznia.
W związku z „szybkim VAT” firma X zobowiązana była zapłacić VAT od WNT paliw w terminie pięciu dni od sprowadzenia paliw na terytorium Polski – już do 15 stycznia.
W przypadku nieuwzględnienia przepisów o „szybkim VAT” firma X musiałaby rozliczyć VAT w terminie na złożenie deklaracji podatkowej za styczeń – do 25 lutego, czyli praktycznie ponad miesiąc później.
Przykład 2
Faktura w następnym miesiącu
Firma X dokonała wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw od kontrahenta unijnego 10 stycznia. Faktura z tego tytułu została wystawiona 15 lutego. W związku z „szybkim VAT” firma X musiała zapłacić VAT od WNT paliw w terminie pięciu dni od sprowadzenia paliw na terytorium Polski – już do 15 stycznia.
W przypadku nieuwzględnienia przepisów o „szybkim VAT” firma X musiałaby rozliczyć VAT w terminie na złożenie deklaracji podatkowej za luty – do 25 marca, czyli praktycznie ponad dwa miesiące później.
Można domagać się odsetek
Zdaniem Krystiana Łatki podatnicy, którzy wcześniej płacili VAT od sprowadzanych z UE paliw w trybie przyspieszonym (w ciągu pięciu dni), nie mają podstaw, aby domagać się zwrotu podatku, chociaż w świetle wyroku TSUE fiskus nie mógł żądać daniny tak szybko. – W tym zakresie nie ma bowiem uszczerbku majątkowego (taki zapłacony podatek zmniejszał bowiem kwotę podatku należnego za dany okres rozliczeniowy) – uważa Łatka.
Wyrok, jego zdaniem, otwiera natomiast drogę do domagania się stwierdzenia nadpłaty odsetek, jeśli z uwagi na uchybienie terminowi zapłaty podatnik/płatnik zostali zobowiązani do ich zapłaty i zostały one zapłacone. – W świetle wyroku TSUE podatnicy, którzy ponieśli efektywnie koszty odsetek z tytułu tego, że nie zapłacili WNT od paliw w terminie pięciu dni, będą mogli wystąpić o ich zwrot – zgadza się również Katarzyna Trzaska-Matusiak.
Wyrok TSUE może być też podstawą do wznowienia postępowania w sprawie, w której zapadła już decyzja ostateczna lub prawomocny wyrok sądu administracyjnego – więcej na ten temat pisaliśmy w artykule „Pakiet paliwowy jest sprzeczny z unijnym prawem” (DGP nr 177).
Akcyza bez zmian
A czy wyrok TSUE ma wpływ na akcyzę? Jacek Matarewicz wyjaśnia, że nie ma. Akcyza jest elementem podstawy opodatkowania VAT, jednak pakiet paliwowy nie zmodyfikował wymagalności akcyzy od sprowadzanych do Polski paliw.
Ekspert przypomina, że obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych, tj. np. z dniem, w którym wyroby akcyzowe zostały wprowadzone do określonego we właściwym zezwoleniu miejsca ich odbioru przez zarejestrowanego odbiorcę. Zarejestrowani odbiorcy i podmioty prowadzące składy podatkowe mają obowiązek uiszczania wpłat dziennych, tj. quasi-zaliczek, na akcyzę rozliczaną później w deklaracji AKC (art. 23 ustawy o podatku akcyzowym). – Pakiet paliwowy nałożył też obowiązek m.in. informowania prezesa Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych oraz MF o podmiotach, na rzecz których dokonano usługowo WNT paliw – dodaje Matarewicz.
Bez zaskoczenia
Eksperci przyznają, że spodziewali się takiego wyroku trybunału. – Mając na względzie dotychczasowe orzecznictwo TSUE, trudno też było spodziewać się innego orzeczenia. O ile rozwiązania wprowadzone w ramach pakietu paliwowego okazały się skutecznym narzędziem ograniczania nadużyć, o tyle nastąpiło to z naruszeniem prawa UE. Orzeczenie nie było zatem zaskoczeniem – mówi Krystian Łatka.
Katarzyna Trzaska-Matusiak przypomina jednak, że „szybki VAT” został wprowadzony jako jeden z filarów uszczelnienia podatkowego i przyczynił się do ograniczenia skali nielegalnego obrotu paliwami. Był więc popierany przez podmioty z branży paliwowej. – Z pewnością więc będzie on wymagał wdrożenia środków alternatywnych/podjęcia działań zastępczych, żeby nie wrócić do sytuacji w obrocie paliwami z czasów sprzed jego wprowadzenia, lecz już zgodnych z przepisami UE – uważa ekspertka MDDP. ©℗
