JERZY MARTINI - Analizując krajowe przepisy wskazujące wyłączenia w prawie do odliczenia istniejące w ustawie od 1 maja 2004 r., trudno nie zauważyć, że większość z nich została uznana za niezgodną z prawem unijnym.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-395/09 Oasis East to drugie po wyroku w sprawie C-414/07 Magoora orzeczenie trybunału dotyczące zakazów odliczenia VAT w polskich przepisach. Co orzekł trybunał w sprawie Oasis East?
Podobnie jak w przypadku Magoory trybunał uznał przepisy krajowe za niezgodne z prawem unijnym. Artykuł 88 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT będący przedmiotem rozstrzygnięcia trybunału zakazywał odliczenia VAT przy imporcie usług z terytoriów uznawanych za raje podatkowe. Również w tym przypadku trybunał oparł się na naruszeniu klauzuli stałości wynikającej z art. 176 dyrektywy VAT, choć na innej niż w przypadku Magoory argumentacji.
Co te wyroki oznaczają?
Wyroki te wskazują, że państwa członkowskie mają bardzo ograniczone możliwości wprowadzania restrykcji w prawie do odliczenia podatku naliczonego. Analizując krajowe przepisy wskazujące wyłączenia w prawie do odliczenia istniejące w ustawie od 1 maja 2004 r., trudno nie zauważyć, że większość z nich została uznana za niezgodną z prawem unijnym. Oprócz art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT dotyczącego zakazu odliczenia VAT z tytułu nabywania paliw do samochodów oraz omawianego art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT uchylony został już wcześniej art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy zakazujący odliczenia VAT w przypadku wydatków, które nie mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Również w tym przypadku powodem uchylenia przepisu była niezgodność z prawem unijnym, którą powszechnie wskazywały sądy administracyjne.
Czy popiera pan wyrok trybunału w sprawie Oasis East?
Wyrok ten zasługuje na aprobatę również z tego względu, że zakwestionowane przepisy krajowe były wyjątkowo nieracjonalne. Oczywiście transakcje z podmiotami z rajów podatkowych są szczególnie narażone na nadużycia podatkowe, jednak przepis krajowy osiągał cel sprzeczny z założeniem. Wyłączał bowiem prawo do odliczenia wyłącznie w odniesieniu do rzeczywistych transakcji. Natomiast nie miał on zastosowania do transakcji fikcyjnych, gdyż w ich przypadku brak prawa do odliczenia wynika już z przepisów ogólnych. Podatnicy nie mogli się uchylić od stosowania wobec nich tego przepisu, nawet gdy udowodnili, że w ich przypadku usługi są faktycznie nabywane i związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Typowym przykładem tego ślepego stosowania art. 88 ust. 1 pkt 1 był problem operatorów telekomunikacyjnych wynikający z braku możliwości odliczenia VAT przy nabyciu usług telekomunikacyjnych od operatorów z rajów podatkowych.