Pobór, badanie i przechowanie krwi pępowinowej może być zwolnione z VAT, o ile te czynności są podejmowane w ramach już rozpoczętej lub planowanej terapii konkretnej osoby.

Z kolei w sytuacji, gdy usługa przechowywania krwi pępowinowej jest świadczona w celu przyszłego, hipotetycznego jej wykorzystania, zwolnienie z podatku VAT nie przysługuje. Potwierdza to najnowszy wyrok NSA z 29 kwietnia 2014 r. (sygn. akt I FSK 727/13). W tej sprawie można już mówić o utrwalonej linii orzeczniczej (wcześniej NSA podobnie orzekał m.in. w sprawach o sygn.: I FSK 1189/12; I FSK 309/12; I FSK 896/12).

Banki krwi poza definicją

Spory banków komórek macierzystych z fiskusem rozpoczęły się po zmianie w 2011 r. ustawy o VAT. W celu dostosowania polskiego prawa do regulacji unijnych wprowadzono wówczas opisowe pojęcia usług zwolnionych z opodatkowania – w tym medycznych oraz ściśle związanych z opieką szpitalną i medyczną. W efekcie oferta banków krwi znalazła się poza nową definicją.

NSA w wydanych wyrokach nawiązuje do rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości UE. W orzeczeniach z 10 czerwca 2010 r. (sprawy C-262/08 i C-86/09) TSUE wprost stwierdził, że wysyłka zestawu do poboru krwi pępowinowej noworodka, jej analiza, przetwarzanie oraz konserwacja komórek macierzystych w celu ewentualnego przyszłego wykorzystania w celach terapeutycznych, nie są objęte zwolnieniem podatkowym. Trybunał wyjaśnił, że preferencja dotyczy jedynie skierowanych do danego pacjenta, w konkretnych okolicznościach, usług opieki już przeprowadzonej, rozpoczętej lub zaplanowanej.

Terapia bez VAT

Usługi banków komórek macierzystych teoretycznie mogą więc korzystać ze zwolnienia z VAT, ale tylko w ściśle określonych okolicznościach. NSA w kwietniowym wyroku wskazał, że chodzi tu o sytuacje, gdy ich świadczenie jest związane z konkretnym pacjentem, tzn. krew pępowinowa ma być wykorzystana u danej osoby pod kątem konkretnego schorzenia.

W podobnym tonie wypowiada się Ministerstwo Finansów. Janusz Cichoń, wiceminister w resorcie w odpowiedzi na interpelację poselską (22981/13) stwierdził, że w sytuacji, gdy przechowywanie krwi pępowinowej danej osoby służy już rozpoczętej bądź planowanej w określonej w przyszłości terapii, a nie jest to sytuacja hipotetyczna, to czynność ta będzie ściśle związana z opieką medyczną i może korzystać ze zwolnienia z VAT. W ocenie wiceministra, również samo pobranie krwi pępowinowej w celu wykonania badań profilaktycznych służących wykluczeniu pewnych chorób u matki i dziecka mieści się w pojęciu opieki medycznej i podlega preferencji.

Stanowisko resortu finansów znajduje odzwierciedlenie w wydawanych indywidualnych interpretacjach podatkowych (por. np. interpretację z 3 marca 2014 r., sygn. IPTPP1/443-7/14-3/RG).