Planujemy przekazać pracownikom nieodpłatnie świadczenia, takie jak woda, kawa, herbata i inne napoje, w celu ich zużycia w trakcie wykonywania pracy. Czy mogą one podlegać opodatkowaniu na gruncie ustawy o VAT.
Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają co do zasady czynności odpłatne, tj. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Jednak w pewnych sytuacjach opodatkowaniu podlegają także czynności nieodpłatne, w tym nieodpłatne przekazanie towarów przez podatnika.
Ustawa określa dodatkowo pewne czynności, które należy traktować na równi z odpłatną dostawą towarów. Takimi czynnikami są również pewne działania podatnika mające charakter nieodpłatny. Za opodatkowaną dostawę towarów uważa się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia potrzeb osobistych. Za „Słownikiem języka polskiego” należy uznać, że potrzebami osobistymi są takie potrzeby, które dotyczą danej osoby i które są jej potrzebami prywatnymi, tj. potrzebami niezwiązanymi z prowadzoną przez tę osobę działalnością gospodarczą, statusem pracownika czy pełnioną funkcją.
Zatem można przyjąć, że potrzebami osobistymi są te, których realizacja nie jest związana ze stosunkiem pracy, a zatem potrzeby osobiste to te, których zaspokojenie wynika z dobrej woli pracodawcy. Natomiast potrzeby pracownicze to te, których spełnienie nie wynika z autonomii woli stron, ale do zaspokajania których pracodawca jest zobowiązany na podstawie przepisów prawa, np. przepisów kodeksu pracy, przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy itp.
Tym samym należy uznać, że opodatkowaniu VAT podlegają także nieodpłatne świadczenia na rzecz pracowników, tj. dokonywane na ich rzecz nieodpłatne przekazywanie (w tym zużywanie) towarów oraz nieodpłatne świadczenie usług.
Od tej reguły są wyjątki. Wyłączeniu z zakresu opodatkowania podlegają dwie kategorie nieodpłatnych dostaw towarów wymienione enumeratywnie w ustawie:
● prezenty o małej wartości i
● próbki.
Poniżej prezentujemy najczęściej występujące świadczenia dla pracowników i ich skutki na gruncie VAT.
Artykuły spożywcze
Przekazywane przez firmę pracownikom artykuły spożywcze takie jak woda, kawa, herbata i inne napoje w celu ich zużycia w trakcie wykonywania pracy, należy uznać za przekazanie związane z prowadzoną przez firmę działalnością, z tego względu, że służy ono poprawie warunków pracy, a jego celem jest zwiększenie wydajności pracy. W konsekwencji przenosi się to na wydajność firmy.
Ponadto przekazane produkty są zużywane wyłącznie w miejscu pracy. Wyklucza to możliwość uznania tego przekazania za przekazanie towarów na cele osobiste pracowników lub darowiznę.
Przedstawione stanowisko potwierdzają również organy podatkowe. Jako przykład można wskazać pismo dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, nr ILPP2/4512-1-60/16-4/MR z 11 kwietnia 2016 r., gdzie możemy przeczytać:
„(...) udostępnienie pracownikom spółki ciepłych i zimnych napojów (tj. kawy, herbaty, wody, soków, cukru itd.), a także innych produktów spożywczych (np. ciastek, słodyczy, kanapek, owoców, pieczywa, jogurtów, płatków śniadaniowych, sałatek itp.) nabywanych przez spółkę, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy ma to miejsce w związku z wykonywanymi czynnościami związanymi z działalnością gospodarczą spółki.
W tym przypadku nie mamy tu do czynienia ani z przekazaniem towarów, ani też ze świadczeniem usług, lecz ze zużyciem towarów. Wnioskodawca udostępnia bowiem ww. produkty spożywcze wyłącznie do konsumpcji na miejscu w firmie, tj. w czasie przerw w pracy, spotkań z kontrahentami w siedzibie firmy, narad wewnątrzfirmowych, spotkań roboczych, szkoleń wewnętrznych. Nie są one przekazywane wymienionym osobom do dalszego swobodnego dysponowania. Tak więc jeżeli to zużycie następuje w godzinach pracy w związku z odbywanymi w sprawach służbowych spotkaniami, naradami, szkoleniami, a także w ramach swobodnego użytku przez pracowników, to nawet jeśli spółce przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów przeznaczonych na ten cel, to ich zużycie nie podlega opodatkowaniu, gdyż nie stanowi zużycia na cele osobiste (...)”.
Posiłki profilaktyczne
W związku z wydawaniem pracownikom obowiązkowych posiłków profilaktycznych nie dochodzi do opodatkowania VAT tego przekazania. W takiej sytuacji nie następuje ono bowiem na cele osobiste pracowników ani nie jest to nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. Stanowisko takie potwierdzają organy podatkowe, czego przykładem jest pismo dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 2 lutego 2012 r., nr IBPP1/443-1565/11/MS, w którym czytamy:
„(...) Zatem mając na uwadze charakter prowadzonej przez wnioskodawcę działalności gospodarczej oraz specyficznych, wskazanych we wniosku, okoliczności zapewnienia posiłków określonym pracownikom, brak podstaw do uznania, że w przedmiotowym konkretnym przypadku ma miejsce przekazanie towarów lub świadczenie usług na cele osobiste pracowników. W niniejszym szczególnym przypadku potrzeby przedsiębiorstwa mają znaczenie pierwszorzędne i przewyższają osobiste potrzeby pracowników (...)”.
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. nr 710).