Wynagrodzenie za zrzeczenie się roszczeń nie jest kosztem

Wydatek będący rezultatem niewykonania zobowiązania nie chroni źródła przychodu, a tym bardziej nie zabezpiecza go przed uszczerbkiem, dlatego nie jest kosztem uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Chodziło o spółkę deweloperską, która, sprzedając budynek, udzieliła kupującemu gwarancji jakości i usunięcia ewentualnych wad tej nieruchomości. W trakcie użytkowania budynku nabywca stwierdził wady budynku (dotyczyły one okien i fasady), dlatego zażądał od spółki odszkodowania. Ostatecznie sprawa trafiła do arbitrażu i zakończyła się zawarciem porozumienia między stronami.

Wynagrodzenie zamiast odszkodowania

Na podstawie podpisanej przez strony ugody nabywca zrzekł się wszelkich roszczeń wobec spółki w zamian za określone wynagrodzenie. Zastrzeżono przy tym, że ugodowe zakończenie sporu nie oznacza uznania przez żadną ze stron ich roszczeń za zasadne.

Spółka uznała, że wypłaconą w ramach porozumienia kwotę może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Argumentowała, że był to wydatek racjonalny i celowy, bo dzięki niemu udało się jej ograniczyć ryzyko strat, które mogłaby ponieść wskutek dalszego narastania sporu z nabywcą budynku. Co więcej, kosztowny proces sądowy o niejasnym do przewidzenia wyniku osłabiałby jej wiarygodność jako dewelopera w mniemaniu aktualnych i przyszłych klientów – przekonywała.

Dlatego uważała, że został spełniony wymóg, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT – był to koszt poniesiony w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.

Dyrektor KIS neguje, a sądy się z nim zgadzają

Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 20 kwietnia 2021 r. (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.71.2021.1.RK) stwierdził, że racjonalności działań podatnika nie można utożsamiać z celowością wydatku, bo w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o CIT te pojęcia nie są równoważne.

Powołał się m.in. na wyrok z 19 lipca 2016 r. (III SA/Wa 2025/15), w którym WSA w Warszawie orzekł, że art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie obejmuje „swą dyspozycją działań o charakterze negatywnym, tj. zmierzających do ograniczenia straty, lecz wyłącznie działania o charakterze pozytywnym, zmierzające do uzyskania przychodu, ewentualnie do zachowania lub zabezpieczenia jego źródeł”.

Z dyrektorem KIS zgodził się WSA w Warszawie (III SA/Wa 1459/21). Stwierdził on, że wypłata wynagrodzenia związana z popełnionymi przez spółkę błędami nie była wydatkiem zabezpieczającym źródło przychodów, a pośredniość dotycząca tej przesłanki jest tak daleka, że trudno przyjąć, iż mieści się w definicji art. 15 ust. 1 ustawy o CIT – uznał.

Ten wyrok utrzymał w mocy sąd kasacyjny.

– Wypłata wynagrodzenia wynikającego z zawartej ugody nie jest działaniem prewencyjnym podjętym w celu zmniejszenia zobowiązania i zabezpieczenia źródła przychodów z bieżącej działalności, lecz działaniem, które ma na celu zaspokojenie roszczenia osoby uprawnionej, którego to roszczenia podatnik nie uregulował we właściwym trybie – uzasadnił wyrok sędzia Antoni Hanusz. ©℗

orzecznictwo