Od nowego roku podatkowego w obu ustawach o podatkach dochodowych prawodawca zamieści zastrzeżenie, w myśl którego podatnicy nie zaliczą do kosztów uzyskania przychodu kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji, której jednorazowa wartość (bez względu na liczbę zapłat) przekracza równowartość 15 000 zł.
Zaznaczyć przy tym trzeba, że wyłączenie z kosztów ma zastosowanie również do amortyzacji. Co więcej, nawet gdyby podatnik najpierw ujął wydatek w kosztach, a dopiero później dokonał zapłaty, uchybiając oczekiwaniu prawodawcy, będzie musiał wyłączyć koszt w miesiącu, w którym została dokonana płatność z pominięciem rachunku płatniczego.
Skoro więc wyłączeniami objęte będą również amortyzacja i wcześniej rozliczone koszty, to pojawiają się pytania, np. jakie będą skutki fiskalne, czy trzeba będzie skorygować koszty, gdy rozliczyło się wydatek w rachunku podatkowym w 2016 r., ale zapłacono gotówką w 2017 r., no i oczywiście wartość transakcji przekroczyła ustawowy próg 15 000 zł?
A co, jeśli zapłacono gotówką w 2016 r., a koszt będzie rozliczony w 2017 r. – np. koszty bezpośrednie czekające na przychód czy koszty pośrednie rozliczane w czasie? Jak się zachować, jeżeli wartość transakcji przekracza 15 000 zł?
Chcąc na te wątpliwości odpowiedzieć, trzeba zwrócić uwagę na przepisy przejściowe zamieszczone w ustawie nowelizującej ustawy o podatkach dochodowych oraz ustawę o swobodzie działalności gospodarczej.
Zapłata w 2016 roku
Przepisy ustaw o podatkach dochodowych w brzmieniu obowiązującym od 2017 r., tj. regulacje uzależniające możliwość ujęcia kosztów w rachunku podatkowym, przy transakcjach o wartości powyżej 15 000 zł, od sposobu zapłaty, mają zastosowanie wyłącznie do płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2016 r. Czyli jeżeli zapłata została uregulowana jeszcze w 2016 r., to forma płatności nie ma znaczenia dla rozliczenia kosztów. Jednak aby przepis miał zastosowanie, konieczne jest nie tylko, by pieniądze zostały przekazane przed końcem 2016 r., lecz także to, by płatność stanowiła zapłatę za świadczenie. [przykład 1]
Czy degresywna kwota wolna jest zgodna z konstytucją? Argumenty są i na tak, i na nie

Zobacz również
Gdy inny rok podatkowy
Wprowadzając powyższy przepis przejściowy, wiążący stosowanie nowych regulacji z momentem dokonania zapłaty gotówkowej, prawodawca zastrzegł, że nie stosuje się go do płatności dotyczących transakcji zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej ustawy o podatkach dochodowych (czyli przed 1 stycznia 2017 r.), jeżeli wartość transakcji nie przekraczała limitu definiowanego równowartością 15 000 euro.
Uwaga! Takie zastrzeżenie dotyczy transakcji sprzed wejścia w życie przepisów zmieniających, a nie przed rokiem podatkowym 2017! Jest to ważne dla podatników, którzy mają inny rok podatkowy niż kalendarzowy.
Czyli jeżeli transakcja została zawarta w 2016 r., jej wartość przekracza 15 000 zł, ale nie jest wyższa niż równowartość 15 000 euro, to wyłączenie z kosztów nie będzie miało zastosowania nawet wtedy, gdy płatność będzie dokonana w gotówce. [przykłady 2 i 3]
KUP przed 2017 rokiem
Dodatkowo prawodawca zastrzegł, że przepisu przejściowego, w myśl którego wyłączenie kosztowe determinowane jest płatnością gotówkową przy transakcji o wartości wyższej niż 15 000 zł, nie stosuje się do płatności zaliczonych do kosztów uzyskania przychodu przed 1 stycznia 2017 r. To oznacza, że jeżeli koszt był rozliczony w 2016 r. lub wcześniej, a zapłata gotówkowa została dokonana w 2017 r., pozostanie ona bez wpływu na kwotę KUP, nawet wtedy, gdy wartość transakcji przekracza 15 000 zł.
Podsumowanie
Po analizie powyższych regulacji przejściowych, uwzględniając zasadę, wedle której ważne jest to, czy zapłata została dokonana przed czy po zakończeniu 2016 r., ale również biorąc pod uwagę, że prawodawca nawet od tego wprowadził odstępstwo (czasem nawet gdy zapłata będzie w 2017 r., pozostanie to bez wpływu na KUP), należy stwierdzić, że jeżeli zakup został dokonany przed 2017 r. i zapłacono wówczas gotówką, to naruszenie limitu 15 000 euro nie wpłynie na kwotę KUP.
Co ważne, będzie to dotyczyło również kosztów rozliczanych po 2016 r.: np. amortyzacja od wartości środka trwałego kupionego za gotówkę przed 2017 r. będzie KUP w tym i kolejnych latach – na zasadach ogólnych. ⒸⓅ
PRZYKŁAD 1
Dwukrotna zapłata
Firma budowlana przy zakupie materiałów budowlanych niejednokrotnie stosuje płatności gotówkowe. W 2016 r. przez pomyłkę została dwukrotnie dokonana zapłata za pewne materiały: raz przelewem, a raz gotówką. Na koniec roku ustalono (przy okazji potwierdzenia salda), że wpłata przelewem zostanie zaliczona na poczet ceny dostawy dokonanej w 2016 r., a gotówkowa nadpłata będzie rozliczona z przyszłymi dostawami. Jednak kolejne zamówienie nabywca złoży dopiero w 2017 r. i to wówczas zapłata zostanie zaliczona na poczet ceny dostawy towaru o wartości 35 000 zł (zatem wartość transakcji przekroczy 15 000 zł).
W tej sytuacji przepis przejściowy nie będzie miał zastosowania, gdyż zapłata zostanie uregulowana dopiero w 2017 r. Tym samym istnieje duże ryzyko, że organ podatkowy uzna, iz skoro zapłata została dokonana w 2017 r. i przepis przejściowy nie ma zastosowania, to wydatek nie będzie stanowił KUP w części, w jakiej cena została zapłacona gotówką. Jedynym ratunkiem może się okazać przekonanie organu, że to nie była zapłata gotówką, ale kompensata z wpłatą nienależną. ⒸⓅ
PRZYKŁAD 2
Na zasadach ogólnych
W listopadzie 2016 r. strony zawarły umowę na wykonanie usługi organizacji imprezy dla kontrahentów zlecającego. Zgodnie z umową wartość transakcji wyniosła 40 000 zł i nie przekroczyła równowartości 15 000 euro. W umowie został zamieszczony zapis, zgodnie z którym zapłata ceny zostanie dokonana gotówką w dniu imprezy.
Impreza, a co za tym idzie, także zapłata będą miały miejsce w styczniu 2017 r. Mimo że wartość transakcji (a nawet zapłaty) przekroczy 15 000 zł, to dzięki temu, że umowa została zawiązana przed końcem 2016 r. i jej wartość nie przekroczyła równowartości 15 000 euro, wydatek będzie kosztem podatkowym zleceniodawcy na zasadach ogólnych. ⒸⓅ
PRZYKŁAD 3
Płatność w częściach
Spółka rozpoczyna swój rok podatkowy 1 marca. W styczniu 2017 r. spółka zawrze umowę o dostawę towarów. Wartość dostarczanych towarów (czyli transakcji) to 36 000 zł i nie przekroczy równowartości 15 000 euro. Zgodnie z umową 70 proc. ceny ma być uiszczone przelewem, ale 30 proc. nabywca wpłaci gotówką przy odbiorze towaru w marcu. W tej sytuacji owe 30 proc. nie będzie KUP. Powód? Transakcja zostanie zawarta przed rokiem podatkowym 2017, ale nie przed końcem 2016 r.
Podstawa prawna
Ustawa z 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2016 r. poz. 780).