Subskrybuj nas na Youtube
Przedsiębiorca (podatnik VAT czynny) prowadzi działalność w zakresie usług opodatkowanych VAT (architektura krajobrazu). Na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej kupił za gotówkę 7 listopada 2016 r. używany 12-letni samochód osobowy od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej za cenę 14 000 zł.
W momencie sprzedaży pojazd znajdował się w Polsce. Nabycia dokonał na podstawie umowy kupna-sprzedaży. Nabycie przedmiotowego pojazdu przedsiębiorca uzależnił od oceny jego stanu technicznego w wybranym przez siebie warsztacie samochodowym. Oceny tej przedsiębiorca dokonał na swój koszt w niewielkim warsztacie samochodowym (korzystającym ze zwolnienia podmiotowego w podatku VAT) w dniu jego zakupu, tj. 7 listopada 2016 r. Na udokumentowanie usługi wykonanej przez warsztat otrzymał 7 listopada 2016 r. rachunek na kwotę 175 zł. Rachunek został w całości opłacony gotówką 7 listopada 2016 r. 8 listopada 2016 r. przedsiębiorca złożył we właściwym urzędzie skarbowym deklarację PCC-3 i zapłacił podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 280 zł. 9 listopada 2016 r., jeszcze przez formalnym przerejestrowaniem pojazdu w wydziale komunikacji urzędu gminy i zawarciem własnej umowy ubezpieczenia OC pojazdu przedsiębiorca wprowadził nabyty samochód do ewidencji środków trwałych, wybierając indywidualną stawkę amortyzacyjną w wysokości 40 proc.
Miał jednak problem z ustaleniem wartości początkowej, w szczególności nie jest pewny, czy w wartości początkowej pojazdu powinien uwzględnić nabytą w warsztacie usługę oceny stanu technicznego pojazdu. Przedsiębiorca prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową. Jak powinien rozliczyć nabycie pojazdu na gruncie podatku VAT, PIT i PCC? Zaliczki na podatek PIT i VAT przedsiębiorca płaci za okresy miesięczne.
W związku z nabyciem przedmiotowego pojazdu nie wystąpi u przedsiębiorcy podatek naliczony podlegający odliczeniu, gdyż:
● samochód został nabyty od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej na podstawie umowy kupna-sprzedaży – jego sprzedaż nie podlegała zatem VAT,
● usługa oceny stanu technicznej pojazdu została nabyta od podatnika VAT zwolnionego z podatku VAT i udokumentowana rachunkiem – a zatem nie wystąpił podatek naliczony.
Zatem nabycie pojazdu i usługi oceny stanu technicznego są neutralne na gruncie podatku VAT.
PCC
Podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) podlegają m.in. umowy sprzedaży rzeczy (zob. art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC).
Umowy sprzedaży podlegają podatkowi PCC, jeżeli ich przedmiotem są m.in. rzeczy znajdujące się na terytorium Polski (zob. art. 1 ust. 4 pkt 1 ustawy o PCC). W analizowanym stanie faktycznym warunek ten jest spełniony, gdyż pojazd w momencie sprzedaży znajdował się w Polsce.
Przedmiotowy pojazd został nabyty od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej i niebędącej z tego powodu podatnikiem VAT, a zatem nie znajdzie zastosowania wyłączenie z PCC zawarte w art. 2 pkt 4 ustawy o VAT (dotyczące m.in. sprzedaży samochodów opodatkowanych lub zwolnionych z VAT).
Obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym (zob. art. 4 pkt 1 ustawy o PCC), tj. w analizowanym przypadku na przedsiębiorcy. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (zob. art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC), tj. w przypadku umów sprzedaży z chwilą zawarcia umowy. Przedmiotowa umowa kupna-sprzedaży została zawarta 7 listopada 2016 r. i tego dnia powstanie obowiązek podatkowy z tytułu tej umowy w podatku od czynności cywilnoprawnych.
Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy (zob. art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC).
Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów (art. 6 ust. 2 ustawy o PCC).
Rozumiem, że ustalona cena za pojazd (14 000 zł) odpowiada jego wartości rynkowej, a zatem podstawą opodatkowania będzie kwota 14 000 zł.
Od umowy sprzedaży rzeczy ruchomych stawka podatku PCC wynosi 2 proc. (zob. art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC).
PCC od tej umowy sprzedaży samochodu wyniesie zatem 280 zł (14 000 zł x 2 proc.).
Podatnicy są zobowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych według ustalonego wzoru (tj. PCC-3) oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika (zob. art. 10 ust. 1 ustawy o PCC).
Słusznie zatem przedsiębiorca złożył 8 listopada 2016 r. do urzędu skarbowego deklarację PCC-3 i wpłacił podatek PCC w wysokości 280 zł.
Z kolei usługi oceny stanu technicznego pojazdu nie są wymienione w katalogu czynności cywilnoprawnych objętych podatkiem PCC (zob. art. 1 ust. 1 ustawy o PCC) i nie podlegają opodatkowaniu tych podatkiem.
PIT
Stosownie do art. 22a ust. 1 ustawy o PIT, amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 22c ustawy o PIT, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania m.in. środki transportu, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT, zwane środkami trwałymi.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że przedsiębiorca zaliczył nabyty samochód osobowy do środków trwałych. Rozumiem, że były spełnione wszystkie przesłanki warunkujące zaliczenie pojazdu do środków trwałych, gdyż:
● został nabyty w drodze kupna i stanowi własność przedsiębiorcy,
● jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania – to, że przerejestrowanie w wydziale komunikacji oraz zawarcie umowy OC nastąpi już po ujęcie w ewidencji środków trwałych w przypadku pojazdów używanych (już zarejestrowanych), nie stanowi przeszkody, aby uznać pojazd za środek trwały,
● przewidywany okres używania tego pojazdu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej jest dłuższy niż rok,
● pojazd ma być wykorzystywany przez podatnika na potrzeby prowadzonej przez niego działalności,
● składnik nie jest wymieniony w katalogu środków trwałych wymienionych w art. 22c ustawy o PIT.
Słusznie zatem przedsiębiorca zaliczył przedmiotowy samochód osobowy do środków trwałych.
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na nabycie środków trwałych (zob. art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).
Kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a–22o ustawy o PIT, z uwzględnieniem art. 23 ustawy o PIT (art. 22 ust. 8 ustawy o PIT).
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że przedsiębiorca ma trudności w ustaleniu wartości początkowej środka trwałego, w szczególności nie jest pewny, czy w wartości początkowej pojazdu powinien uwzględnić nabytą w warsztacie usługę oceny stanu technicznego pojazdu.
Za wartość początkową środków trwałych w razie odpłatnego nabycia uważa się cenę ich nabycia (zob. art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).
Za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług (art. 22g ust. 3 zdanie pierwsze ustawy o PIT).
Moim zdaniem, w przypadku nabytego pojazdu na wartość początkową powinny się złożyć:
● kwota należna zbywcy, tj. 14 000 zł,
● podatek PCC od umowy kupna-sprzedaży tego pojazdu w wysokości 280 zł, gdyż został poniesiony przed dniem oddania pojazdu do używania , oraz
● koszt usługi polegającej na ocenie stanu technicznego pojazdu, tj. kwota 175 zł, jak bowiem wynika z przedstawionego stanu faktycznego, od wyniku tej oceny przedsiębiorca uzależnił dokonanie zakupu tego pojazdu, a zatem można ten wydatek uznać za koszt związany z nabyciem środka trwałego, a zarazem został on poniesiony do dnia oddania pojazdu do używania.
Wartość początkowa tego środka trwałego wyniesie zatem 14 455 zł.
Podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż dla środków transportu, w tym samochodów osobowych – 30 miesięcy (art. 22j ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT). Maksymalna indywidualna stawka amortyzacyjna dla samochodów osobowych może wynosić 40 proc.
Środki transportu (środki trwałe) uznaje się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy (zob. art. 22j ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT).
Przedsiębiorca nabył 12-letni pojazd, a zatem używany środek trwały, po raz pierwszy będzie on wprowadzony u niego do ewidencji środków trwałych, może więc stosować do tego pojazdu indywidualną stawkę amortyzacyjną (do 40 proc.).
Uwaga: Wybraną metodę amortyzacji z zastosowaniem stawki indywidualnej w wysokości 40 proc. przedsiębiorca będzie zobowiązany stosować do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego, stosownie do art. 22h ust. 2 ustawy o PIT.
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji (wykazu), do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów (zob. art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).
Przedsiębiorca wprowadził samochód do ewidencji środków trwałych 9 listopada 2016 r., a zatem pierwszego odpisu amortyzacyjnego będzie mógł dokonać dopiero za grudzień 2016 r. (rozumiem, że przedsiębiorca będzie dokonywał miesięcznych odpisów amortyzacyjnych).
Miesięczne odpisy amortyzacyjne wyniosą zatem 481,83 zł (14 455 zł x 40 proc. : 12 miesięcy).
Wartość początkowa samochodu osobowego nie przekracza równowartości 20 000 euro (według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania), a zatem nie znajdzie zastosowania ograniczenie przewidziane w art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT i dokonywane odpisy amortyzacyjne w całości stanowić będą koszt uzyskania przychodów.
Podsumowanie: przedsiębiorca, wprowadzając samochód osobowy do ewidencji środków trwałych 9 listopada 2016 r. jako jego wartość początkową powinien przyjąć kwotę 14 455 zł. Pierwszego odpisu amortyzacyjnego w wysokości 481,83 zł może jednak dokonać dopiero za grudzień 2016 r., a zatem w listopadzie 2016 r. nie powstaną w związku z nabyciem pojazdu żadne koszty uzyskania przychodów.
WAŻNE Środki transportu uznaje się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy.
Schemat rozliczenia przedsiębiorcy*
JAKI PODATEK WYSTĄPI Z TYTUŁU NABYCIA SAMOCHODU OSOBOWEGO I USŁUGI OCENY JEGO STANU FAKTYCZNEGO:
VAT: nie wystąpi ani podatek należny, ani naliczony
CIT:
● przychody: nie wystąpią
● koszty uzyskania przychodów (odpisy amortyzacyjne) w listopadzie 2016 r. nie wystąpią
PCC:
● od umowy kupna sprzedaży samochodu wystąpi podatek PCC w wysokości 280 zł
● od nabycia usługi oceny stanu technicznego PCC nie wystąpi
W JAKIEJ DEKLARACJI WYKAZAĆ PODATEK:
PCC wykazujemy w deklaracji PCC-3 (poz. 25 podstawa opodatkowania – 14 000 zł; poz. 26 stawka – 2 proc. i poz. 27 podatek: 280 zł)
TERMIN ZŁOŻENIA DEKLARACJI:
PCC-3: 14 dni od powstania obowiązku podatkowego, tj. w analizowanej sprawie do 21 listopada 2016 r.
* w schemacie rozliczenia pominięte zostały inne zdarzenia/czynności
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.).
Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 626 ze zm.).
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
