Już niedługo, 13 października 2025 r. ma zapaść uchwała, w której Naczelny Sąd Administracyjny zdecyduje, czy nowe dowody lub istotne okoliczności musiały być nieznane wcześniej tylko fiskusowi, czy fiskusowi i podatnikowi, aby można było wznowić postępowanie zakończone ostateczną decyzją. Informowaliśmy o tym w artykule „NSA rozstrzygnie, kiedy można wznowić postępowanie” (DGP nr 158/2025).

Nie czekając na uchwałę, NSA rozstrzygnął: wznowienie postępowania jest możliwe, gdy pojawią się nowe dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, które w momencie wydawania decyzji nie były znane organowi, a miały zasadnicze znaczenie dla ustalenia faktycznej sytuacji finansowej małżonków.

Wznowienie postępowania to nadzwyczajny tryb pozwalający na wzruszenie decyzji, która zakończyła się już ostateczną decyzją skarbówki. Ordynacja podatkowa wskazuje wprost, w jakich sytuacjach jest to dopuszczalne. Dzieje się tak m.in. wtedy, gdy „wyjdą na jaw istotne dla sprawy okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję” (art. 240 par. 1 pkt 5).

Wznowienie postępowania podatkowego. Wniosek podatniczki do NSA

Chodziło o podatniczkę, której urząd skarbowy wymierzył ponad 500 tys. zł podatku od dochodów z nieujawnionych źródeł. Ostatecznie (po odwołaniach i wyroku sądu) dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Łodzi stwierdził, że kobieta powinna zapłacić ponad 121 tys. zł podatku. Podatniczka nie zgodziła się również z tą decyzją, ale przegrała w sądach obu instancji.

Potem jednak domagała się wznowienia postępowania podatkowego, wskazując na nowe dowody - decyzje podatkowe dotyczące jej męża. Stwierdzono w nich, że faktury wystawiane na rzecz męża były nierzetelne i dotyczyły fikcyjnych zakupów paliwa. W konsekwencji – jak argumentowała – mąż nie poniósł wydatków wynikających z tych faktur, a zatem dochody obojga małżonków, pochodzące z legalnych i ujawnionych źródeł, były większe niż wynikało z ustaleń fiskusa. Jedynym faktycznym kosztem było 1,5 tys. zł miesięcznie płacone przez męża na rzecz wystawcy faktur – przekonywała podatniczka.

NSA: Decyzje ws. pustych faktur jako nowe istotne dowody

Dyrektor łódzkiej izby odmówił jednak uchylenia decyzji. Stwierdził, że przedłożone przez podatniczkę dokumenty nie są istotnym nowym dowodem w rozumieniu art. 240 par. 1 pkt 5 ordynacji podatkowej. Nie wskazują one jednoznacznie, że mąż kobiety nie poniósł wydatków na zakup paliwa – stwierdził organ.

Uznał, że faktury były co prawda nierzetelne, lecz nie przesądza to o braku wydatków na rzecz rzeczywistych dostawców.

WSA w Łodzi (sygn. akt I SA/Łd 381/22) przyznał rację podatniczce. Uznał, że decyzje podatkowe wydane wobec męża kobiety stanowiły nowe i istotne dowody w rozumieniu art. 240 par. 1 pkt 5 ordynacji. Przesądzały, iż wydatki na zakup paliwa były fikcyjne, a tym samym rzeczywista sytuacja finansowa małżonków przedstawiała się inaczej, niż przyjęła to skarbówka – orzekł sąd.

Stwierdził więc, że skoro organ podatkowy nie znał tych rozstrzygnięć przy wydawaniu decyzji, a miały one zasadnicze znaczenie dla oceny wysokości dochodów z nieujawnionych źródeł, to należało wznowić postępowanie.

Wyrok NSA: Kiedy wznowienie postępowania podatkowego jest uzasadnione

Tak samo orzekł NSA. Przypomniał, że do wznowienia postępowania na podstawie art. 240 par. 1 pkt 5 ordynacji wymagane jest spełnienie następujących warunków:

  • muszą pojawić się nowe dowody lub okoliczności faktyczne,
  • musiały one istnieć w dniu wydania decyzji przez organ,
  • organ nie znał ich w chwili wydawania decyzji,
  • nowe dowody lub okoliczności faktyczne są istotne dla sprawy.

NSA stwierdził, że wszystkie te przesłanki zostały w tym przypadku spełnione. Decyzje dotyczące pustych faktur były bowiem dokumentami, które istniały już w momencie wydania decyzji wobec podatniczki, ale były nieznane organowi. Ich treść miała zasadniczy wpływ na ustalenie, czy wydatki zostały faktycznie poniesione.

Sąd kasacyjny odrzucił argument organu podatkowego, że paliwo mogło być kupione w tej samej cenie, ale od innego dostawcy.

- Nieracjonalne byłoby przyjęcie, że mąż podatniczki kupił paliwo za te same kwoty od innego dostawcy i dodatkowo ponosił koszt 1,5 tys. zł miesięcznie za wystawianie pustych faktur – zauważył sędzia Renata Kantecka.

Wyrok NSA z 20 sierpnia 2025 r., sygn. akt II FSK 24/23