PIT

Przychody

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania, zawartą w art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych z podatku oraz dochodów, od których zaniechano poboru podatku.

Ustawa o PIT dokonuje specyfikacji źródeł przychodów (zob. art. 10 ust. 1 ustawy o PIT). Ograniczymy się tu do wskazania, że jednym ze źródeł przychodów jest m.in. pozarolnicza działalność gospodarcza, wymieniona w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że przedsiębiorca nie wybrał tzw. kasowego PIT (zob. art. 14c ustawy o PIT). Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy o PIT za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych VAT za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny VAT.

W analizowanej sprawie sprzedaż przedmiotowej nieruchomości przez przedsiębiorcę korzysta ze zwolnienia z VAT. Zatem przychodem z tytułu sprzedaży tej nieruchomości będzie ustalona cena – 540 000 zł.

W myśl art. 14 ust. 1c ustawy o PIT, za datę powstania przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

  • wystawienia faktury albo
  • uregulowania należności.

W analizowanej sprawie 28 sierpnia 2025 r. została sporządzona w formie aktu notarialnego umowa sprzedaży, lokal został wydany nabywcy (tj. p. Bartłomiejowi), a przedsiębiorca otrzymał zapłatę. Zatem przychód ze sprzedaży tej nieruchomości w wysokości 540 000 zł powstał 28 sierpnia 2025 r.

Koszty uzyskania przychodów

Są nimi koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT (art. 22 ust. 1 ustawy o PIT).

Warunkiem uznania wydatku poniesionego przez podatnika za koszt uzyskania przychodów jest łączne spełnienie następujących przesłanek:

  • został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztów uzyskania przychodów podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
  • jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
  • pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
  • został poniesiony w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
  • został właściwie udokumentowany,
  • nie znajduje się w grupie wydatków, których – zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT – nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Wydatki na zakup towarów handlowych – a takim było dla przedsiębiorcy nabyte 30 maja 2025 r. od p. Maliny mieszkanie – wykazują związek z prowadzoną działalnością i uzyskiwanymi przychodami. Zatem wydatki te w kwocie 400 000 zł stanowią dla przedsiębiorcy koszt uzyskania przychodów. Mieszkanie zostało nabyte od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, a zatem regulacje art. 2p ustawy o PIT nie mają tu zastosowania.

Kosztem uzyskania przychodów będzie także pobrany przez notariusza podatek PCC w kwocie 8000 zł od zakupu przedmiotowego mieszkania.

Będą nimi również wydatki poniesione na remont przedmiotowego mieszkania (towaru handlowego) w kwocie brutto 64 800 zł. Podatek naliczony wynikający z otrzymanej od firmy Y. faktury w kwocie 4800 zł – jako niepodlegający odliczeniu – może być kosztem uzyskania przychodów stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 43 w zw. z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT.

Zakładam, że przedsiębiorca dokonał zapłaty firmie Y. na rachunek z tzw. białej listy w mechanizmie podzielonej płatności, a zatem zaliczeniu tych wydatków w ciężar kosztów podatkowych nie sprzeciwiają się przepisy art. 22p ustawy o PIT.

Uwaga! Zatem łącznie kosztem uzyskania przychodów w związku ze sprzedażą przedmiotowego lokalu będzie kwota 472 800 zł (400 000 zł + 8000 zł + 64 800 zł).

Przedmiotowe mieszkanie stanowi dla przedsiębiorcy towar handlowy, a prowadzi on księgi rachunkowe. Zatem wskazane koszty (472 800 zł) należy uznać za tzw. koszty bezpośrednio związane z przychodami, które – co do zasady – są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody (zob. art. 22 ust. 5–5b ustawy o PIT). W analizowanym przypadku przychód ze sprzedaży przedmiotowego lokalu został uzyskany 28 sierpnia 2025 r., zatem koszty te mogą być potrącone w 2025 r.

Uwaga! U podatników prowadzących księgi rachunkowe koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem art. 22 ust. 5a i 5b ustawy o PIT (art. 22 ust. 5c ustawy o PIT).

Dochód i zaliczka na PIT

Z opisu stanu faktycznego wynika, że przedsiębiorca rozlicza PIT na zasadach tzw. podatku liniowego.

Podatek dochodowy od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, opłacany w formie podatku liniowego, wynosi 19 proc. podstawy obliczenia podatku (zob. art. 30c ust. 1 ustawy o PIT).

Podstawą obliczenia podatku liniowego jest dochód ustalony zgodnie z art. 9 ust. 1, 2–3b i 5, art. 24 ust. 1, 2, 3b–3e i ust. 4 zdanie pierwsze lub art. 24b ust. 1 i 2, lub art. 230 ustawy o PIT (zob. art. 30c ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o PIT).

W myśl art. 9 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o PIT dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym.

U podatników prowadzących księgi rachunkowe za dochód z działalności gospodarczej uważa się dochód wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, zmniejszony o dochody wolne od podatku i zwiększony o wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, które wcześniej zaliczono w ciężar kosztów uzyskania przychodów (art. 24 ust. 1 ustawy o PIT).

W analizowanej transakcji przychód wynosi 540 000 zł, a koszty uzyskania przychodów – 472 800 zł. Podstawą opodatkowania (dochodem) jest zatem kwota 67 200 zł (540 000 zł – 472 800 zł). PIT od tej transakcji (zakupu i sprzedaży mieszkania będącego towarem handlowym) wyniesie 12 768 zł (67 200 zł × 19 proc.). ©℗

VAT

Podatek należny

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Dostawą towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania nimi jak właściciel (art. 7 ust. 1). Towarami są rzeczy oraz ich części i wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6). Lokal mieszkalny z udziałem w gruncie spełnia tę definicję.

W analizowanej sprawie przedsiębiorca kupuje i sprzedaje nieruchomości w ramach działalności, jest podatnikiem VAT czynnym, a miejscem opodatkowania jest Polska (art. 15 ust. 1–2, art. 22 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT).

Transakcja podlegająca VAT może być opodatkowana właściwą stawką lub korzystać ze zwolnienia (interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 24.11.2021 r., 0114-KDIP1-2.4012.444.2021.1.SST). Sprzedaż lokalu wraz z udziałem w gruncie może być więc opodatkowana stawką 23 proc., 8 proc. (dla budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym – art. 41 ust. 12 pkt 1 w zw. z ust. 2 i art. 146ef ust. 1 pkt 2, art. 2 pkt 12, art. 41 ust. 12a–12c ustawy o VAT) lub korzystać ze zwolnienia. W pierwszej kolejności bada się przesłanki zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10, a następnie pkt 10a i pkt 2 ustawy o VAT.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT zwolniona jest dostawa budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
a) dokonuje się jej w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
b) od pierwszego zasiedlenia do dostawy upłynęło mniej niż dwa lata.

Dostawa budynków, budowli lub ich części jest co do zasady zwolniona z VAT. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz gdy od pierwszego zasiedlenia upłynęło mniej niż dwa lata (interpretacje indywidualne dyrektora KIS z 15 października 2021 r., 0111-KDIB3-1.4012.633.2021.2.MSO oraz z 5 stycznia 2022 r., 0111-KDIB3-3.4012.580.2021.2.MS).

Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy o VAT, pierwsze zasiedlenie to oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi albo rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części po:
a) wybudowaniu lub
b) ulepszeniu, jeśli nakłady przekroczyły 30 proc. wartości początkowej.

Pierwsze zasiedlenie występuje zarówno przy oddaniu budynku do najmu lub dzierżawy, jak i przy wykorzystywaniu go w działalności gospodarczej podatnika (interpretacja dyrektora KIS z 12 stycznia 2022 r., 0112-KDIL1-3.4012.576.2021.2.MJ). Nie ma znaczenia, czy nastąpiło ono u obecnego właściciela, czy u poprzednika prawnego.

W analizowanej sprawie przedsiębiorca poniósł nakłady na remont zakupionego mieszkania (towaru handlowego) przed jego sprzedażą.

Wydatki na remont nie mają znaczenia przy ocenie, czy doszło do pierwszego zasiedlenia. Z art. 2
pkt 14 lit. b ustawy o VAT wynika, że istotne jest jedynie ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, jeśli nakłady stanowią co najmniej 30 proc. wartości początkowej obiektu. Takie stanowisko potwierdza m.in. dyrektor KIS w interpretacji z 21 lutego 2020 r., 0111-KDIB3-1.4012.773.2019.2.AB, wskazując, że ulepszenie to działania takie jak rozbudowa, adaptacja czy modernizacja, które istotnie zmieniają cechy użytkowe obiektu.

W praktyce można jednak spotkać pogląd organów podatkowych zrównujący wydatki na ulepszenie i remont (por. interpretacje dyrektora KIS z 16 lutego 2022 r., 0112-KDIL1-3.4012.681.2021.2.ZW oraz z 15 października 2021 r., 0111-KDIB3-1.4012.633.2021.2.MSO).

Uwaga! Remont to wykonywanie w istniejącym obiekcie robót budowlanych odtwarzających stan pierwotny, niestanowiących bieżącej konserwacji, z możliwością użycia innych wyrobów (art. 3 pkt 8 prawa budowlanego). Wartość początkową środków trwałych zwiększają wyłącznie nakłady ulepszeniowe. Wydatki na remont – niezależnie od ich wysokości – nie zwiększają wartości początkowej i ujmuje się je bezpośrednio w kosztach podatkowych, a nie poprzez amortyzację. Istotą remontu jest przywrócenie pierwotnego stanu technicznego wraz z wymianą zużytych elementów, bez zmiany charakteru i funkcji środka trwałego. Wymiana elementów na nowe ma charakter odtworzeniowy, przywracający pierwotną wartość użytkową (interpretacja dyrektora IS w Katowicach z 27 stycznia 2015 r., IBPBI/1/415–1338/14/ZK).

Ulepszenie natomiast to nakłady powodujące wzrost wartości użytkowej. Nie każda wymiana na nowocześniejsze materiały jest ulepszeniem – przy ocenie wydatków uwzględnia się zmieniającą się rzeczywistość gospodarczą i postęp techniczny.

W analizowanej sprawie przedmiotem dostawy jest lokal mieszkalny (odrębna własność ustanowiona w 1994 r.) w budynku wybudowanym i oddanym do używania w tym samym roku. Z opisu wynika, że ani poprzedni właściciele, ani przedsiębiorca nie ponosili nakładów na ulepszenie w rozumieniu art. 2 pkt 14 lit. b ustawy o VAT, a jedynie wykonano remont. W związku z tym pierwsze zasiedlenie nastąpiło w 1994 r., a sprzedaż lokalu 28 maja 2025 r. nastąpiła po upływie ponad dwóch lat od tego momentu. Transakcja korzysta więc ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.

Uwaga! Nabywcą był pan Bartłomiej – osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. W tej sytuacji nie można skorzystać z tzw. opcji opodatkowania transakcji (art. 43 ust. 10–11 ustawy o VAT). Skoro dostawa korzysta ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, analiza zwolnień z art. 43 ust. 1 pkt 10a i pkt 2 oraz ustalenie stawki VAT są bezprzedmiotowe.

Zatem należy stwierdzić, że sprzedaż lokalu mieszkalnego wraz z udziałem we współwłasności gruntu jest zwolniona z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. W przypadku sprzedaży lokali obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych określonych w art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, tj. z chwilą dokonania dostawy towarów. W praktyce przyjmuje się, że w przypadku sprzedaży nieruchomości moment ten przypada na dzień podpisania aktu notarialnego przenoszącego własność (por. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 15 kwietnia 2016 r., 1061-IPTPP1.4512.149.2016.1.IG; interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 12 lipca 2018 r., 0114-KDIP1-1.4012.323.2018.2.KOM). W analizowanej sprawie sprzedaż lokalu panu Bartłomiejowi nastąpiła 28 sierpnia 2025 r. (data podpisania aktu notarialnego) i tego dnia powstał obowiązek podatkowy. Cena została uregulowana w dniu sprzedaży, więc nie wystąpiła zaliczka w rozumieniu art. 29a ust. 8 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej. Jest to kwota należna z tytułu dokonanej dostawy (np. sprzedaży), pomniejszona o należny podatek, czyli wartość netto. Jak wynika z art. 29a ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT, podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze – z wyjątkiem kwoty podatku.

Uwaga! W przypadku dostawy budynków lub budowli trwale związanych z gruntem, albo ich części, zgodnie z art. 29a ust. 8 ustawy o VAT, z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu. W omawianej sprawie oznacza to, że udział we współwłasności gruntu korzysta ze zwolnienia od VAT na takich samych zasadach jak lokal mieszkalny.

Z treści stanu faktycznego nie wynika, aby zastosowanie miały przepisy art. 29a ust. 6 pkt 2 oraz ust. 7 ustawy o VAT.

W analizowanej sytuacji, ze względu na zwolnienie z VAT sprzedaży lokalu wraz z udziałem w gruncie, podstawą opodatkowania jest ustalona cena sprzedaży – 540 000 zł.

Ważne! W JPK_V7M za sierpień 2025 r. przedsiębiorca powinien – na podstawie dowodu wewnętrznego z oznaczeniem „WEW”, bez dodatkowych kodów – wykazać podstawę opodatkowania sprzedaży zwolnionej (540 000 zł) w polach K_10 (ewidencja) i P_10 (deklaracja).

Podatek naliczony

Kwotę podatku naliczonego stanowi suma podatku z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług (art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT). W omawianym przypadku wynosi ona 4800 zł – z faktury firmy Y. za remont mieszkania. Zakup mieszkania 30 maja 2025 r. nie generował podatku naliczonego, gdyż sprzedawcą była osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT odliczenie przysługuje tylko w zakresie, w jakim towary i usługi służą czynnościom opodatkowanym.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego wymaga związku zakupów z czynnościami opodatkowanymi (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Związek ten może być bezpośredni lub pośredni, ale nie występuje przy czynnościach zwolnionych lub niepodlegających VAT.

W analizowanej sprawie sprzedaż mieszkania jest zwolniona z VAT, więc nabyte usługi remontowe nie są związane z działalnością opodatkowaną. Podatnik nie może odliczyć 4800 zł VAT z faktury za remont. Brak jest też VAT naliczonego przy zakupie mieszkania od osoby fizycznej.

Ważne! W JPK_V7M nie wykazuje się podatku naliczonego ani od zakupu mieszkania, ani od prac remontowych.

Choć przedsiębiorca nie ma prawa do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez firmę Y., musi opłacić ją w mechanizmie podzielonej płatności (art. 108a ustawy o VAT). Obowiązek ten wynika z faktu, że faktura dokumentuje nabycie usług budowlanych, a jej wartość brutto przekracza 15 000 zł. Dodatkowo dokument zawierał adnotację „mechanizm podzielonej płatności” (art. 106e ust. 18a ustawy o VAT).©℗

Ramka 1

Nakłady na ulepszenie

Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy o VAT, przez pierwsze zasiedlenie rozumie się oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki na ulepszenie – w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym – stanowiły co najmniej 30 proc. wartości początkowej.

Ustawa o VAT nie definiuje ulepszenia – odwołuje się do przepisów o podatku dochodowym (por. interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 22 lutego 2022 r., 0112-KDIL3.4012.420.2021.2.MBN). Zgodnie z art. 22g ust. 17 ustawy o PIT, środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy wydatki na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekraczają 10 000 zł i powodują wzrost wartości użytkowej (mierzony np. okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów, kosztami eksploatacji).

Do wydatków na ulepszenie zalicza się m.in.:

✔ przebudowę – zmianę stanu technicznego lub użytkowego,

✔ rozbudowę – powiększenie składnika majątkowego,

✔ rekonstrukcję – odtworzenie zużytego składnika z podniesieniem jego wartości,

✔ adaptację – przystosowanie do innego celu lub nadanie nowych cech,

✔ modernizację – unowocześnienie (por. interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 12 stycznia 2022 r., 0112-KDIL1-3.4012.539.2021.2.AP).

Uwaga! Organy podatkowe przyjmują, że pojęcie ulepszenia dotyczy wyłącznie środków trwałych. Budynki, budowle lub ich części, które nie są środkami trwałymi (np. lokale jako towary handlowe), nie mogą ulec ulepszeniu w tym znaczeniu. Potwierdzają to interpretacje dyrektora KIS z 21 lutego 2020 r., 12 stycznia 2022 r. i 23 czerwca 2025 r.

Do dostawy budynków, budowli lub ich części, w przypadku których doszło do pierwszego zasiedlenia u poprzedniego właściciela, może być zastosowane zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, nawet gdy poniesiono nakłady przekraczające 30 proc. wartości (por. interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 21 lutego 2020 r., 0111-KDIB3-1.4012.773.2019.2.AB; z 12 stycznia 2022 r., 0112-KDIL1-3.4012.539.2021.2.AP).

Ramka 2

Dokumentowanie sprzedaży nieruchomości zwolnionej z VAT w JPK_V7M

Z opisu stanu faktycznego wynika, że sprzedaż nieruchomości przez przedsiębiorcę p. Bartłomiejowi została udokumentowana wyłącznie aktem notarialnym z 28 sierpnia 2025 r. oraz dowodami bankowymi potwierdzającymi zapłatę.

Nabywca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Obowiązek wystawienia faktury nie powstaje automatycznie (art. 106b ust. 1 ustawy o VAT), lecz dopiero na jego żądanie zgłoszone w ciągu 3 miesięcy od końca miesiąca dostawy (art. 106b ust. 3 pkt. 1 i 1a ustawy o VAT). W takim przypadku fakturę wystawia się:

do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu sprzedaży – jeśli żądanie zgłoszono do końca miesiąca sprzedaży (art. 106i ust. 6 pkt. 1 w zw. z ust. 1 ustawy o VAT),

w terminie 15 dni od zgłoszenia – jeśli żądanie złożono później (art. 106i ust. 6 pkt. 2 ustawy o VAT).

Jeżeli sprzedaż jest zwolniona z VAT, faktura musi zawierać podstawę prawną zwolnienia, np. art. 43 ust. 1 pkt. 10 ustawy o VAT (art. 106e ust. 1 pkt. 19).

Sprzedaż na rzecz osób fizycznych co do zasady wymaga ewidencji na kasie rejestrującej (art. 111 ust. 1 ustawy o VAT), lecz dostawa nieruchomości korzysta ze zwolnienia do 31 grudnia 2027 r. (par. 2 w zw. z poz. 40 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień).

Uwaga! Ponieważ sprzedaż nie została udokumentowana fakturą ani ujęta na kasie, należy ją wykazać w ewidencji JPK_V7M na podstawie dowodu wewnętrznego z oznaczeniem „WEW” (par. 10 ust. 1 i ust. 5 pkt. 2 rozporządzenia JPK_VAT).

Kod GTU_10 nie ma tu zastosowania, gdyż zgodnie z par. 10 ust. 3a rozporządzenia JPK_VAT nie stosuje się go do sprzedaży ujmowanej na podstawie dokumentów z oznaczeniem „WEW”.

PCC

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) podlegają m.in. umowy sprzedaży rzeczy (art. 1 ust. 1 pkt. 1 lit. a ustawy o PCC). Zgodnie z art. 1 ust. 4 pkt. 1 tej ustawy opodatkowaniu podlegają czynności dotyczące rzeczy lub praw majątkowych wykonywanych w Polsce.

W analizowanej sprawie przedmiotem sprzedaży była nieruchomość położona w Polsce, dlatego – zarówno umowa z 30 maja, jak i z 28 sierpnia 2025 r. – podlega PCC.

Zgodnie z art. 2 pkt. 4 ustawy o PCC podatku nie stosuje się do czynności cywilnoprawnych (innych niż umowa spółki i jej zmiany), jeżeli:

  • są opodatkowane VAT, z wyjątkiem sprzedaży lokalu mieszkalnego opodatkowanej zgodnie z art. 7a ustawy o PCC,
  • przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z VAT – z wyjątkiem sprzedaży lub zamiany nieruchomości, praw do lokali lub udziałów/akcji w spółkach,
  • są niepodlegające VAT na podstawie art. 8c ust. 1 ustawy o VAT – z tymi samymi wyjątkami jak wyżej.

Uwaga! Przez „podatek od towarów i usług” rozumie się podatek w rozumieniu ustawy o VAT lub podatek od wartości dodanej pobierany w państwach członkowskich UE/EFTA – stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (art. 1a pkt 7 i pkt 5 ustawy o PCC). Z art. 2 pkt 4 lit. a i b ustawy o PCC wynika, że wyłączenie z PCC nie zależy od tego, czy strony umowy są podatnikami VAT w ogóle, lecz od tego, czy konkretna czynność jest:

  • opodatkowana VAT, lub
  • przynajmniej jedna ze stron jest z VAT zwolniona, z zastrzeżeniem wyjątków wymienionych w tym przepisie.

W analizowanej sprawie, w odniesieniu do obu umów sprzedaży tej samej nieruchomości, nie ma zastosowania wyłączenie przewidziane w art. 2 pkt 4 ustawy o PCC, ponieważ:

  • sprzedaż na rzecz przedsiębiorcy (umowa z 30 maja 2025 r.) w ogóle nie podlegała VAT – sprzedawca, pani Malwina, nie była podatnikiem tego podatku,
  • sprzedaż dokonana przez przedsiębiorcę (umowa z 28 sierpnia 2025 r.) korzystała ze zwolnienia z VAT.

Z treści stanu faktycznego nie wynika, aby w przypadku którejkolwiek z umów (z 30 maja ani z 28 sierpnia 2025 r.) miały zastosowanie inne wyłączenia określone w art. 2 ustawy o PCC ani zwolnienia przewidziane w art. 8 i art. 9 tej ustawy.

Obowiązek podatkowy w PCC powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC), co – w przypadku sprzedaży nieruchomości – następuje w dniu podpisania aktu notarialnego. W analizowanej sytuacji oznacza to, że:

  • przy zakupie mieszkania od pani Malwiny obowiązek podatkowy powstał 30 maja 2025 r.,
  • przy sprzedaży mieszkania panu Bartłomiejowi – 28 sierpnia 2025 r.

Uwaga! Obowiązek podatkowy z tytułu umowy sprzedaży ciąży na kupującym z mocy prawa. Strony nie mogą tego zmienić postanowieniami aktu notarialnego.

Zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o PCC przy umowie sprzedaży podatnikiem jest kupujący. Natomiast art. 5 ust. 1 ustawy o PCC stanowi, że to na podatniku ciąży obowiązek zapłaty podatku.

W analizowanej sprawie oznacza to, że:

  • przy umowie z 30 maja 2025 r. (zakup lokalu od pani Malwiny) obowiązek podatkowy ciążył na przedsiębiorcy jako kupującym – pobrany podatek PCC zostanie uwzględniony w schemacie rozliczenia,
  • przy umowie z 28 sierpnia 2025 r. (sprzedaż lokalu panu Bartłomiejowi) obowiązek podatkowy ciążył na panu Bartłomieju jako kupującym – z tego względu pobrany podatek PCC nie zostanie uwzględniony w schemacie rozliczenia.

Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt. 1 ustawy o PCC).

Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się według przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku – z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia – oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju. Wartość tę ustala się na dzień dokonania czynności, bez odliczania długów i ciężarów (art. 6 ust. 2–4 ustawy o PCC).

Zakładam, że w przypadku obu umów sprzedaży lokalu ustalona cena odpowiada wartości rynkowej. W związku z tym podstawa opodatkowania wyniesie:

  • przy zakupie (umowa z 30 maja 2025 r.) – 400 000 zł,
  • przy sprzedaży (umowa z 28 sierpnia 2025 r.) – 540 000 zł.

Stawka podatku od umowy sprzedaży m.in. nieruchomości wynosi 2 proc. (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC).

Uwaga! Jeżeli kupujący nabywa co najmniej sześć lokali mieszkalnych (lub udziały w nich) stanowiących odrębne nieruchomości w jednym lub kilku budynkach na tej samej nieruchomości gruntowej – opodatkowanych VAT – lub nabył już co najmniej pięć takich lokali, to stawka PCC od szóstego i każdego następnego lokalu (lub udziału) wynosi 6 proc.

Podstawa prawna to art. 7a ust. 1 ustawy o PCC. Przepis stosuje się także wtedy, gdy nabycie następuje na współwłasność przez kilku kupujących, a choćby jeden z nich podlega 6-proc. stawce PCC (art. 7a ust. 2 ustawy o PCC). Odpowiednie zastosowanie ma art. 7 ust. 3 pkt 1 ustawy o PCC.

W analizowanej sprawie z opisu stanu faktycznego nie wynika, abyśmy mieli do czynienia z takim przypadkiem. Na potrzeby schematu rozliczenia przyjmujemy zatem, że dla obu umów sprzedaży lokalu właściwa jest stawka 2 proc. PCC.

Ramka 1

Obowiązek złożenia deklaracji PCC

Podatnicy są obowiązani – bez wezwania organu podatkowego – złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych według ustalonego wzoru oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek ten nie dotyczy m.in. przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika (art. 10 ust. 1 ustawy o PCC).

Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego (art. 10 ust. 2 ustawy o PCC).

Prawidłowo zatem notariusz, jako płatnik, pobrał podatek PCC w wysokości: 8000 zł (400 000 zł × 2 proc.) – umowa z 30 maja 2025 r. – ciężar podatku obciąża przedsiębiorcę jako kupującego, 10 800 zł (540 000 zł × 2 proc.) – umowa z 28 sierpnia 2025 r. – ciężar podatku obciąża p. Bartłomieja jako kupującego.

W analizowanej sprawie przedsiębiorca ponosi jedynie koszt podatku PCC 8000 zł od zakupu mieszkania od p. Malwiny. Deklaracji PCC-3 nie składa, gdyż podatek pobrał płatnik – notariusz.

Schemat rozliczenia zakupu i sprzedaży po remoncie używanego mieszkania*

1. Jaki podatek:

PIT:

Przychody: 540 000 zł

Koszty uzyskania przychodów (KUP): 472 800 zł

Dochód: 67 200 zł (540 000 zł – 472 800 zł)

Zaliczka PIT: 12 768 zł (67 200 zł × 19 proc.)

VAT:

Podatek należny: nie wystąpi (sprzedaż korzysta ze zwolnienia z VAT – art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT)

Podatek naliczony: 4800 zł (od zakupu robót budowlanych – brak prawa do odliczenia zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT)

PCC:

Umowa z 30 maja 2025 r. – 8000 zł (400 000 zł × 2 proc. – stawka PCC); podatek pobiera notariusz od kupującego, tj. przedsiębiorcy

Umowa z 28 sierpnia 2025 r. – PCC pobiera notariusz od kupującego, tj. p. Bartłomieja

2. W jakiej deklaracji wykazać podatek:

JPK_V7M: Podstawę opodatkowania sprzedaży zwolnionej (540 000 zł) należy wykazać w polach K_10 (Ewidencja) i P_10 (Deklaracja)

PIT: Brak obowiązku składania deklaracji zaliczkowej; przedsiębiorca powinien jednak ująć przychód (540 000 zł) i koszty uzyskania przychodów (łącznie 472 800 zł: zakup mieszkania, podatek PCC od zakupu mieszkania, wydatki na remont w kwocie brutto) przy obliczaniu zaliczki za sierpień 2025 r., a po zakończeniu roku wykazać je w zeznaniu PIT-36L

PCC-3: Od umowy sprzedaży z 30 maja 2025 r. przedsiębiorca nie składa – podatek PCC (8000 zł) pobrał notariusz jako płatnik

3. Termin złożenia deklaracji

JPK_V7M: 25 września 2025 r.

PIT-36L: do 30 kwietnia 2026 r.

* W schemacie rozliczenia pominięte zostały inne zdarzenia/czynności.

Poza schematem są koszty opłat notarialnych i sądowych (ich wysokość nie wynika z opisu stanu faktycznego) oraz inne koszty dodatkowe związane z zakupem i sprzedażą lokalu (np. pośrednictwo, ogłoszenia, promocja). Od tych wydatków przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego. Można je jednak zaliczyć w ciężar kosztów uzyskania przychodów w kwocie brutto w dacie uzyskania przychodu ze sprzedaży lokalu (są to tzw. koszty bezpośrednie).