Nasi sąsiedzi podwyższają podatki, Polska czeka na KSeF

Są jednak również kraje, które zdecydowały się na inną ścieżkę i planują obniżki podatków w celu stymulowania wzrostu gospodarczego. Na takie dobre nowiny mogą liczyć np. podatnicy z Portugalii i Finlandii.

W okolicy podatki rosną

Podwyżki najczęściej dotyczą przepisów o VAT. Przypomnijmy, że choć najważniejsze regulacje w tym zakresie są ujednolicone na podstawie unijnej dyrektywy z 28 listopada 2006 r. (Dz.Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1), to o wysokości stawek daniny decydują poszczególne państwa. To krajowy ustawodawca decyduje też o wysokości stawek podatków dochodowych czy o ewentualnym wprowadzaniu podatków sektorowych (np. polski podatek od sprzedaży detalicznej czy podatek bankowy).

Przykładem jest Słowacja, gdzie od 1 stycznia 2025 r. wzrosły zarówno stawka podstawowa VAT (z 20 proc. do 23 proc.), jak i jedna z dwóch stawek obniżonych (z 10 proc. do 19 proc.). Największe firmy o dochodach przekraczających 5 mln euro płacą też wyższy CIT (24 proc., a nie 21 proc., jak pozostali podatnicy). Nie zmieniła się za to wysokość obniżonej 5-proc. stawki VAT, która obecnie dotyczy podstawowych produktów żywnościowych, książek i leków.

Podatki sukcesywnie rosną również w krajach bałtyckich. Przykładem jest Estonia, która zdecydowała się na cały pakiet zmian, aby sfinansować rosnące wydatki zbrojeniowe. Od 1 stycznia 2025 r. wzrosły tam stawki obniżone VAT na sprzedaż książek (z 5 proc. do 9 proc.) i usługi zakwaterowania (z 9 proc. do 13 proc.). Od wczoraj (1 lipca) weszła z kolei w życie podwyżka stawki podstawowej VAT z 22 proc. do 24 proc. Od początku 2026 r. w życie ma wejść kolejna podwyżka, tym razem w podatkach dochodowych (podatnicy PIT i CIT zapłacą więcej o 2 proc. w ramach tzw. podatku obronnego).

Od początku przyszłego roku podatki wzrosnąć mają także na Litwie. Powód jest ten sam, a więc rosnące wydatki zbrojeniowe. W tym celu podwyższona z 9 proc. do 12 proc. zostanie stawka VAT m.in. na usługi zakwaterowania, cateringowe czy transportu pasażerskiego. Wzrośnie też stawka CIT z 16 proc. do 17 proc. Dla odmiany z 9 proc. do 5 proc. ma zostać obniżona stawka VAT na żywność i leki. Przypomnijmy, że mimo wstępnych planów wprowadzenia podobnej podwyżki na Łotwie (z 21 proc. do 22 proc.) Ryga nie zdecydowała się ostatecznie na taki krok.

Wyższe obciążenia podatkowe czekają też Rumunów. W tym przypadku ma to związek ze zbyt wysokim deficytem budżetowym i spowodowanymi tym zarzutami KE. W konsekwencji od 1 sierpnia br. Bukareszt ma porzucić stawki obniżone w VAT (wyjątkiem będzie dostawa leków, paliwa i żywności opodatkowana 9-proc. daniną). VAT od pozostałych towarów i usług, które podlegają obecnie preferencjom, wzrośnie do standardowej stawki 19 proc.

Z kolei Bułgaria zdecydowała się naśladować Polskę i wprowadziła odpowiednik akcyzowej mapy drogowej podwyżek akcyzy od wyrobów tytoniowych. Stawki podatku mają rosnąć co roku w latach 2025–2029 (w Polsce podobne coroczne podwyżki dotyczą od 2022 r. alkoholu oraz wyrobów tytoniowych i zakończą się w 2027 r.). Bułgaria chce w ten sposób podwyższyć opodatkowanie akcyzą wyrobów tytoniowych do poziomów unijnych.

Węgry zdecydowały się na inną zmianę i rozszerzyły tamtejszy podatek od sprzedaży detalicznej na platformy internetowe. Od początku 2025 r. mają one obowiązek płacić daninę od sprzedaży wyłącznie na rzecz węgierskich konsumentów.

Są też obniżki

Niektórzy Europejczycy mogą liczyć również na obniżki podatków. Przykładem jest Portugalia, która od początku 2025 r. obniżyła podstawową stawkę CIT z 21 proc. do 20 proc. oraz stawkę preferencyjną z 17 proc. do 16 proc. We Włoszech są finalizowane prace legislacyjne nad obniżką stawki VAT dla dzieł sztuki z 22 proc. do 5 proc. Obniżka ma stymulować obroty włoskich galerii sztuki, które według niektórych szacunków mogą zyskać w ten sposób nawet 1,5 mld euro.

Inny pomysł ma Finlandia, gdzie tamtejszy rząd zapowiedział obniżkę stawki CIT (z 20 proc. do 18 proc.) oraz obniżki stawek PIT, które mają pozwolić zaoszczędzić nawet 1,1 mld euro. Wprawdzie podstawowa stawka VAT nadal pozostanie na wysokim poziomie (25,5 proc.), ale rozpoczęły się już konsultacje nad obniżką jednej ze stawek preferencyjnych (z 14 proc. do 13,5 proc.).

Następne zmiany na horyzoncie

Ustawodawcy nie ograniczają się wyłącznie do podwyższania lub obniżania stawek podatków. Przykładem są Włochy, które zrezygnowały z obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności w VAT wobec spółek notowanych na giełdzie.

Trwają też prace nad wprowadzaniem obowiązkowych systemów e-fakturowania (podobnych do polskiego Krajowego Systemu e-Faktur). Przykładem jest Chorwacja, gdzie odpowiednik naszego KSeF ma ruszyć 1 stycznia 2026 r. Z tą samą datą Bułgaria ma wprowadzić odpowiednik jednolitego pliku kontrolnego (obowiązującego już blisko dekadę w naszym kraju).

Przypomnijmy, że obowiązkowy KSeF miał obowiązywać w Polsce już od 1 lipca 2024 r., ale data wejścia w życie tego rozwiązania została przełożona na 1 lutego 2026 r. (patrz: ramka). Polska nie jest wyjątkiem, jeśli chodzi o odroczenie wejścia w życie przepisów o obowiązkowym e-fakturowaniu. Na przykład na Łotwie w ostatnich dniach przegłosowana została nowelizacja, zgodnie z którą odpowiednik tamtejszego KSeF ruszy w 2028 r., a nie dwa lata wcześniej, jak planowano. Z 1 czerwca 2025 r. na 1 września 2025 r. przełożona została też data wejścia w życie obowiązkowego e-fakturowania w relacji podatnik – administracja publiczna. Takie rozwiązania ma obowiązywać w Grecji. ©℗

Zmiany w stawkach VAT krótkotrwałe, w e-fakturowaniu trwałe

Najprostszą metodą zwiększenia, zwłaszcza w krótkim okresie, fiskalnych przychodów budżetowych jest podwyższenie stawek VAT – i nie jest żadną niespodzianką to, że ten proces obserwujemy teraz w działaniach niektórych państw członkowskich UE. Warto zauważyć także, że rośnie grupa krajów, które zaczynają coraz intensywniej wykorzystywać zmiany dyrektywy 2006/112 umożliwiające szersze zastosowanie niższych stawek podatku, co ma na celu pobudzenie określonych branż i sektorów. Jednak zmiany stawek miewają charakter krótkotrwały. Znacznie istotniejszą, bo trwałą zmianą, jest stopniowe wprowadzanie nowych i wciąż jeszcze zróżnicowanych reguł dotyczących fakturowania i raportowania elektronicznego. My ekscytujemy się KSeF-em, ale musimy zdawać sobie sprawę z tego, że e-fakturowanie wprowadzają także inne państwa członkowskie – równolegle z nami, trochę wcześniej lub później. W perspektywie kilku lat znowelizowana już dyrektywa spowoduje, że w transakcjach wewnątrzunijnych będziemy się posługiwali jednym formatem e-faktury (skądinąd innym niż format KSeF-owy). Zaś po kolejnych kilku latach wszystkie faktury wystawiane w UE powinny być zestandaryzowane. I oby tak się stało jak najszybciej, bo i dla podatników, i dla organów podatkowych jednolity format faktury to rozwiązanie optymalne.

• od 1 lutego 2026 r. dla największych firm,
• od 1 kwietnia 2026 r. dla pozostałych przedsiębiorców, z wyjątkiem mikrofirm, których łączna wartość sprzedaży udokumentowanej fakturami nie przekroczy 10 tys. zł miesięcznie – oni będą musieli stosować KSeF od 1 stycznia 2027 r.