W najbliższy poniedziałek, 31 marca, mija termin na pierwsze rozliczenie krajowego podatku minimalnego. Muszą go zapłacić firmy i inne podmioty, które w 2024 r. miały stratę z działalności operacyjnej lub osiągnęły rentowność nie większą niż 2 proc.

Od tej zasady są oczywiście wyjątki.

Przypomnijmy, że przepisy o krajowym podatku minimalnym (art. 24ca ustawy o CIT) weszły z dwuletnim opóźnieniem. Obowiązują od 1 stycznia 2024 r., a 31 marca 2025 r. jest ostatecznym terminem na rozliczenie po raz pierwszy tej daniny.

Minimalny CIT został wprowadzony po to, by zapobiec długotrwałemu wykazywaniu podatkowej straty lub niskiej rentowności przez spółki i podatkowe grupy kapitałowe. Dlatego muszą go zapłacić podatnicy CIT, którzy ponieśli w 2024 r. stratę lub rentowność (udział dochodów z działalności operacyjnej w przychodach z takiej działalności) w wysokości nie większej niż 2 proc.

Nie każdy zapłaci

Nie zawsze jednak osiągnięcie odpowiednio niskiej rentowności musi oznaczać konieczność zapłaty minimalnego CIT. Należy zwrócić uwagę na wyłączenia wymienione w art. 24ca ust. 2 ustawy o CIT. W przepisie znajdziemy osiem kategorii przychodów i kosztów, których nie trzeba uwzględniać przy kalkulacji rentowności. Chodzi m.in. o odpisy amortyzacyjne środków trwałych, koszty wzrostu cen energii, 20 proc. podatkowych kosztów wynagrodzeń wraz z narzutami, kwoty akcyzy zapłacone przez podmiot do tego zobowiązany, podatek od sprzedaży detalicznej, podatek od gier, opłaty paliwową i emisyjną.

- W związku z tak specyficznymi zasadami wyliczania rentowności możliwa będzie sytuacja, w której wynik podatkowy obliczony na zasadach ogólnych będzie ujemny lub tak obliczona rentowność będzie niższa niż 2 proc., ale już rentowność wyliczona na potrzeby minimalnego CIT będzie wyższa niż 2 proc. W takiej sytuacji obowiązek zapłaty nowej daniny nie wystąpi – wyjaśnia Tomasz Jankowski, partner i doradca podatkowy w Paczuski&Taudul.

Są inne wyłączenia …

Oprócz tego w art. 24ca ust. 14 ustawy o CIT wymieniono podatników, do których w ogóle nie stosuje się przepisów o minimalnym podatku. Są to m.in. podatnicy, którzy:

- w jednym z trzech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy, za który należny jest minimalny podatek dochodowy, osiągnęli podatkową rentowność w wysokości co najmniej 2 proc.;

- rozpoczęli działalność gospodarczą w danym roku lub dwóch następujących po nim latach podatkowych;

- mają status małego podatnika;

- większość przychodów osiągnęli w związku z wykonywaniem działalności leczniczej, eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych, wydobywaniem kopalin, których ceny zależą bezpośrednio lub pośrednio od notowań na światowych rynkach;

- zostali postawieni w stan upadłości lub likwidacji albo są objęci postępowaniem restrukturyzacyjnym;

- są spółkami prowadzącymi gospodarkę komunalną;

- są stroną umowy o współdziałanie;

- wchodzą w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna spółka ma przez cały rok podatkowy bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 75-proc. udział w kapitale zakładowym, kapitale akcyjnym lub udziale kapitałowym pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy, jeżeli:

a) rok podatkowy spółek obejmuje ten sam okres oraz

b) obliczony za rok podatkowy, zgodnie z ust. 1 i 2, udział łącznych dochodów spółek w ich łącznych przychodach jest większy niż 2 proc.

- mają prostą strukturę właścicielską, tj. udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, a podatnik nie posiada choćby pośrednio więcej niż 5 proc. udziałów, akcji lub ogółu praw i obowiązków w innej spółce. Podatnik nie może też posiadać innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.

… ale nie zawsze oczywiste

Na wątpliwości związane z tymi wyłączeniami wskazaliśmy w artykule „Podatek minimalny coraz bliżej, a wątpliwości coraz więcej” (DGP nr 43/2025). Okazało się bowiem, że niektóre spółki (np. z branży tytoniowej) dopiero na początku 2025 r. dowiedziały się z niekorzystnych dla siebie interpretacji indywidualnych, że dotyczą ich przepisy o minimalnym CIT.

Pisaliśmy też o innych wątpliwościach, np. związanych z określeniem warunków zwolnienia z podatku dla tzw. grupy spółek czy sposobem wyliczania wskaźnika rentowności.

Jak wyliczyć podatek

Stawka minimalnego CIT wynosi 10 proc. podstawy opodatkowania wyliczonej zgodnie z art. 24ca ust. 3 ustawy o CIT.

Jeśli po sprawdzeniu ustawowych wyłączeń i wyliczeniu rentowności, okaże się, że spółka lub PGK musi jednak zapłacić tę daninę, to może ją wyliczyć na dwa sposoby.

Co do zasady należy zsumować 1,5 proc. przychodów podatnika, koszty finansowania dłużnego oraz koszty usług niematerialnych i opłat licencyjnych poniesione na rzecz podmiotów powiązanych, przekraczające o 3 mln zł rocznie ustawowy limit 5 proc. podatkowej EBITDA.

Możliwa jest jednak inna metoda - uproszczona (art. 24ca ust. 3a ustawy o CIT). Sprowadza się ona do tego, że minimalny podatek wynosi 10 proc. od 3 proc. rocznych przychodów, a więc podatnik oddaje fiskusowi 0,3 proc. przychodów. O wyborze tej metody trzeba powiadomić urząd skarbowy w zeznaniu rocznym składanym do 31 marca 2025 r.

Niezależnie od wyboru opcji, podstawę opodatkowania można pomniejszyć na zasadach przewidzianych w art. 24ca ust. 10 ustawy o CIT, a więc np. o:

- przychody z transakcji, w których cena była urzędowo narzucona,

- wartość odliczeń zmniejszających w roku podatkowym podstawę opodatkowania CIT,

- przychody strefowe.

Jeden odliczany od drugiego

Kwotę wyliczonego minimalnego podatku dochodowego można pomniejszyć o CIT należny za 2024 r., obliczony na zasadach ogólnych. Z kolei kwotę zapłaconego za dany rok minimalnego podatku będzie można odliczać od CIT obliczonego na zasadach ogólnych w zeznaniu składanym za trzy kolejne lata podatkowe.

- Jeżeli podatnik nie zapłaci minimalnego CIT za 2024 r., mimo że ma taki obowiązek, a jednocześnie złoży zeznanie roczne CIT-8, to po stronie organów podatkowych mogą pojawić się wątpliwości i fiskus zweryfikuje tę kwestię w toku czynności sprawdzających – przestrzega Tomasz Jankowski.