Zmiany w przepisach wymuszają dostosowanie do nich przyjętej w jednostce polityki. Niektóre firmy zrobiły to już w 2024 r., ale wiele czekało z decyzją do 2025 r. Nowe regulacje wpływają nie tylko na sposób prowadzenia ksiąg, ale także na prezentację danych w sprawozdaniu finansowym.

Rozpoczęcie roku to dobry moment, aby zweryfikować przyjęte zasady księgowe i ocenić, w jakim zakresie trzeba je zmienić. Przepisy wymagają, aby każda zmiana została wprowadzona formalnie i obowiązywała od początku roku obrotowego. Odkładanie tej decyzji może prowadzić do niezgodności w ewidencji i konieczności dokonywania korekt. W 2025 r. należy też uwzględnić zmiany, które wynikają z ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz ustawy o biegłych rewidentach i firmach audytorskich (dalej: nowelizacja z 6 grudnia 2024 r.). Choć nowe przepisy można było stosować już w 2024 r., wiele firm postanowiło wdrożyć je dopiero teraz.

Polityka rachunkowości nie tylko określa sposób ewidencji operacji gospodarczych, ale także wpływa na organizację pracy księgowych. Dobrze zaplanowana aktualizacja może usprawnić codzienne procesy księgowe i ułatwić sporządzanie sprawozdań finansowych. Z tego względu każda zmiana powinna być przemyślana i odpowiednio udokumentowana.

Ważne:Zgodnie z art. 8 ust. 2 u.r. każda aktualizacja polityki rachunkowości powinna obowiązywać od pierwszego dnia roku obrotowego, niezależnie od tego, kiedy w jednostce została podjęta decyzja o jej wdrożeniu.

Taką zasadę potwierdza również pkt 3.8 Krajowego Standardu Rachunkowości nr 7. Aktualizacja w pierwszych tygodniach roku pozwala uniknąć konieczności korygowania zapisów księgowych i zapewnia spójność zasad przez cały rok.

Zakres zmian w polityce rachunkowości

Każda jednostka musi dostosować politykę rachunkowości do swojej działalności. Stosowanie ogólnych wzorców może być pułapką, ponieważ nie uwzględniają one uproszczeń ani potrzeb informacyjnych właścicieli i zarządzających firmą.

Szczególną uwagę należy zwrócić na zasady wyceny aktywów i pasywów oraz sposób ustalania wyniku finansowego. W praktyce kluczowe znaczenie mają regulacje, które dotyczą:

  • rzeczowych aktywów trwałych,
  • wartości niematerialnych i prawnych,
  • inwestycji finansowych i niefinansowych,
  • zapasów,
  • rozrachunków, szczególnie z dostawcami i odbiorcami.

Każda aktualizacja polityki rachunkowości powinna uwzględniać te aspekty, aby zapewnić spójność i zgodność z przepisami. Dokument powinien zawierać indywidualnie dobrane rozwiązania spośród tych, które dopuszczają przepisy rachunkowości. W mniejszym stopniu powinien odnosić się do regulacji wymagających bezwzględnego stosowania.

Jednostka powinna określić w polityce rachunkowości:

  • zasady klasyfikacji i grupowania zdarzeń gospodarczych do odpowiednich pozycji sprawozdania finansowego zgodnie z ich charakterem, jako składników aktywów i pasywów, kosztów i strat lub przychodów i zysków, bądź przepływów pieniężnych,
  • metody wyceny aktywów i pasywów na moment początkowego ujęcia w księgach rachunkowych i na dzień bilansowy,
  • zasady ustalania wyniku finansowego,
  • sposób prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym, stosowany konsekwentnie,
  • sposób ustalania wartości szacunkowych, np.: wartości godziwej, okresów i stawek amortyzacyjnych, odpisów aktualizujących, rezerw na zobowiązania, stopnia zaawansowania długoterminowych usług,
  • uproszczenia dopuszczone przepisami rachunkowości.

Progi istotności

Aktualizacja polityki rachunkowości obejmuje różne obszary, które mogą znacząco wpłynąć na sprawozdawczość finansową i organizację pracy księgowych. Jednym z kluczowych elementów wymagających przeglądu jest próg istotności, który określa zakres stosowanych uproszczeń oraz sposób ujmowania zdarzeń gospodarczych.

W dokumentacji polityki rachunkowości powinien zostać określony próg istotności, czyli granica, do której jednostka może podejmować decyzje o stosowaniu uproszczeń lub korekt, gdy zostaną wykryte błędy. Określenie tego progu nie jest jednak proste, ponieważ zależy on od wielu czynników. Należą do nich m.in.:

  • rodzaj prowadzonej działalności,
  • wielkość jednostki (mierzona przychodami lub wartością aktywów),
  • struktura aktywów i zobowiązań (np. zależność od leasingu operacyjnego lub finansowego),
  • przynależność do grupy kapitałowej,
  • potencjalne obszary operacyjne, w których mogą występować uproszczenia.

Kierownik jednostki, określając próg istotności, powinien przeanalizować te czynniki i ocenić, jakie rozwiązanie będzie optymalne. Wymaga to doświadczenia, jak i umiejętności przewidywania skutków zastosowanych uproszczeń.

Próg istotności może być wyrażony jako konkretna kwota lub wartość względna, np. w stosunku do:

  • przychodów jednostki ze sprzedaży,
  • sumy bilansowej,
  • wyniku finansowego,
  • wartości kapitałów własnych,
  • kombinacji tych elementów.

Oprócz kryteriów ilościowych warto także uwzględniać czynniki jakościowe, które mogą mieć istotny wpływ na sposób prowadzenia rachunkowości. [przykład 1] Należą do nich m.in.:

  • specyfika działalności firmy,
  • konieczność ochrony mienia jednostki,
  • zapisy wynikające z umów,
  • potrzeby użytkowników sprawozdania finansowego.

Przykład 1

Bez podawania konkretnych kwot

Zarząd spółki podjął decyzję, że w przypadku składników o przewidywanym okresie użytkowania powyżej roku, znajdujących się na terenie spółki, niską wartością jednostkową, pozwalającą na ich nieujmowanie w ewidencji środków trwałych, będzie kwota określona w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych. Natomiast w odniesieniu do składników, które będą powierzane kontrahentom, np. w celu sprzedaży produktów spółki, zarząd postanowił, że należy je ująć w ewidencji środków trwałych, jeśli ich wartość przekracza 1000 zł.

Zapis ten został wprowadzony bez podawania konkretnej kwoty, a jedynie poprzez odniesienie do przepisów podatkowych. Dzięki temu zmiana regulacji podatkowych nie będzie wymagała każdorazowej aktualizacji polityki rachunkowości.

Ważne:Rozwiązania przyjęte w polityce rachunkowości nie mogą zniekształcać rzetelnego i jasnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej jednostki oraz jej wyniku finansowego.

Ryzyko naruszenia tej zasady pojawia się w szczególności, gdy:

  • zdarzenia, których dotyczą uproszczenia, są związane z podstawową działalnością jednostki i mają fundamentalny wpływ na prowadzoną działalność lub
  • odstąpienie od uproszczenia spowodowałoby zmianę wielkości aktywów, zobowiązań, kapitałów (funduszy) własnych bądź wyniku finansowego kilkukrotnie większą od progu istotności na potrzeby sporządzania sprawozdania finansowego, co można stwierdzić nawet bez szczegółowych wyliczeń.

Kierownik jednostki powinien ustalić progi istotności zarówno przy początkowym ujęciu operacji w księgach, jak i na potrzeby sporządzania sprawozdania finansowego. Oprócz tego, wartości te powinny być regularnie weryfikowane, ponieważ warunki działalności jednostki mogą się zmieniać, co może wpłynąć na wcześniej ustalone progi istotności.

Zmiana progów istotności jest traktowana jako zmiana wartości szacunkowych, a więc powinna być stosowana prospektywnie (tj. bez konieczności korygowania danych historycznych).

Przykład 2

Koszty rozliczane w czasie

Spółka MEGAN S.A. w polityce rachunkowości obowiązującej do końca 2024 r. wskazała, iż kwoty kosztów dotyczące dwóch lub więcej lat obrotowych, których wartość nie przekracza 10 000 zł, są rozliczane jednorazowo w koszty w dacie poniesienia nakładu. Zmieniła tę wartość od 2025 r. na 15 000 zł. Jednostka nie dokonuje korekt danych porównawczych, nawet jeżeli w latach poprzednich występowały rozliczenia o wartości wyższej od 10 000 zł, a niższej niż 15 000 zł.

W zapisach polityki rachunkowości należy zawrzeć zapis o możliwości indywidualnego rozpatrzenia jakiegoś przyszłego problemu w kontekście jego istotności. Tworząc czy aktualizując politykę rachunkowości na przyszłość, nie jesteśmy w stanie przewidzieć wszystkich sytuacji i scenariuszy zdarzeń, a kierownik i księgowa powinni mieć wytyczne co do sposobu postępowania.

Przykład 3

Decyzja o obniżeniu progu istotności

Ustala się, że dla rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku spółki jako kwoty istotne w procesie księgowania zdarzeń traktuje się te, które przekraczają 0,25 proc. sumy bilansowej wynikającej ze sprawozdania finansowego za poprzedni okres sprawozdawczy, przy czym kierownik jednostki lub osoba przez niego upoważniona może podjąć decyzję o obniżeniu progu istotności dla zdarzeń ważnych z punktu widzenia prowadzonej działalności operacyjnej.

Co teraz można zmienić w polityce rachunkowości

Aktualizując politykę rachunkowości, należy przeanalizować w pierwszej kolejności potrzebę zmian w obszarze uproszczeń dla wszystkich jednostek. Polegają one przede wszystkim na:

– ustaleniu granicy ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych bądź wartości niematerialnych i prawnych, poniżej której jednostka dokonuje (nie wcześniej niż w momencie oddania do używania) jedno razowego odpisu wartości tego rodzaju składników aktywów,

– wycenie materiałów i towarów w cenie zakupu zamiast w cenie nabycia, a produkcji w toku – o przewidywanym czasie wykonania krótszym niż trzy miesiące – w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądź niewycenianiu jej w ogóle,

– nierozliczaniu przychodów i kosztów z tytułu wykonywanych długoterminowych niezakończonych usług, zgodnie z przepisami art. 34a i art. 34b u.r., jeżeli udział przychodów z niezakończonych usług na dzień bilansowy nie jest istotny w całości przychodów operacyjnych okresu sprawozdawczego.

Zmiany – zarówno skorzystanie z uproszczeń, jak i rezygnacja z nich – są najczęściej wynikiem zmian w zakresie działalności jednostki. Przykładowo, jeśli jednostka dotychczas nabywała towary z Polski i koszty zakupu nie były znaczące, to mogła stosować uproszczenie – cenę zakupu. Natomiast jeśli podmiot rozpocznie nabywanie towarów z zagranicy wymagających poniesienia znaczących kosztów pozyskania tych zapasów, właściwszą metodą wyceny w początkowym ujęciu może okazać się stosowanie ceny nabycia. W takiej sytuacji należy rozważyć rezygnację z uproszczenia.

Po nowelizacji ustawy

Nowelizacja z 6 grudnia 2024 r. wprowadziła definicję jednostki mikro i małej oraz uporządkowała uproszczenia dla tych jednostek. Wiele podmiotów uzyskało w związku ze znacznym podniesieniem progów status jednostki małej. Ich kierownicy mogą wprowadzić do polityki rachunkowości uproszczenia dla takich jednostek.

Mała jednostka to jednostka wskazana w art. 3 ust. 1 pkt 1b u.r., czyli jednostka niebędąca jednostką mikro, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, (a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą), nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 33 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 66 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty

– przy czym jednostka traci status jednostki małej, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości.

Podkreślić należy, iż podwyższone w wyniku nowelizacji progi należy stosować, aby ustalić status jednostki za 2024 r. Te wartości stosuje się zarówno do danych za rok 2024 i 2023.

Jeśli w 2025 r. jednostka, która uprzednio uzyskała status jednostki małej, przekroczyła dwa progi, nie traci statusu jednostki małej i nadal ma prawo stosować uproszczenia. Dopiero przekroczenie progów zarówno za 2025 r. i 2026 r. spowoduje ograniczenie stosowania uproszczeń.

Analogiczne zasady dotyczą mikro jednostek. Są to zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1a u.r. jednostki, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy (a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą), nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 2 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 4 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty

– przy czym jednostka traci status jednostki mikro, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości.

Do uproszczeń dla małych i mikro jednostek niezależnie od ich formy organizacyjno-prawnej (z wyjątkiem tych wskazanych w art. 3 ust. 1h u.r.) zaliczamy rozwiązania polegające na:

  • ujmowaniu leasingu zgodnie z przepisami o podatku dochodowym – art. 3 ust. 6 u.r.,
  • braku konieczności analizowania stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych – art. 28 ust. 4a u.r.,
  • niestosowaniu rozporządzenia ws. instrumentów finansowych – art. 28b ust. 1 u.r.,
  • nieustalaniu rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego – art. 37 ust. 10 u.r.

Decydując się na powyższe uproszczenia, należy przeanalizować, czy nie dotyczą one kluczowych obszarów działalności jednostki. Na przykład nie należy raczej korzystać z uproszczeń dotyczących leasingu, jeśli jest on związany z majątkiem produkcyjnym w firmie produkcyjnej albo samochodami w firmie transportowej. Takie uproszczenie, mimo że dozwolone, zniekształci obraz działalności jednostki.

Przykład 4

Zarząd decyduje o kontynuacji uproszczenia

Spółka MKL sp. z o.o. za 2024 r. spełniała kryteria uznania jej za małą. Zarząd spółki ma prawo na 2025 r. podjąć decyzję o kontynuowaniu stosowania uproszczeń, np. w zakresie kwalifikowania umów leasingowych. Jeśli są już w polityce rachunkowości zapisy w tym zakresie, nie trzeba wprowadzać zmian. Jeśli jednostka wcześniej nie stosowała uproszczeń, należy odpowiednie zapisy ująć w dokumentacji polityki rachunkowości.

Zaznaczyć też należy, iż pewne uproszczenia nie są dozwolone dla wszystkich małych i mikro jednostek. Te kwestie również uporządkowała nowelizacja z 6 grudnia 2024 r. Muszą o tym pamiętać kierownicy takich jednostek, aby nie przyjąć w nieprawidłowy sposób rozwiązań w rachunkowości. W praktyce małe i mikro jednostki będące spółkami kapitałowymi lub spółkami jawnymi, lub komandytowymi, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej, muszą pamiętać o tym, iż nie mogą stosować uproszczeń przewidzianych w art. 7 ust. 2b, art. 32 ust. 7 i art. 39 ust. 6 u.r.

Regulacje te dotyczą:

  • rezygnacji z zasady ostrożności w zakresie dokonywania odpisów aktualizujących oraz tworzenia rezerw,
  • dokonywania amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych według zasad prawa podatkowego,
  • nietworzenia rezerw i rozliczeń między okresowych biernych związanych ze świadczeniami na rzecz pracowników.

Kształtowanie polityki rachunkowości, w tym decyzje w zakresie zastosowanych rozwiązań o charakterze uproszczeń, muszą być wprowadzane w sposób świadomy. Polityka rachunkowości jest narzędziem do kształtowania obrazu jednostki, zatem powinna być przemyślana i konsekwentnie stosowana.

Jak wprowadzać zmiany w polityce rachunkowości

Decyzję o terminie wdrożenia zmian podejmuje kierownik jednostki. Może on określić, czy nowe zasady będą obowiązywać od początku bieżącego roku obrotowego, czy zostaną wdrożone dopiero w kolejnym. Im szybciej organizacja dostosuje swoją politykę rachunkowości, tym mniejsze ryzyko błędów przy zamknięciu ksiąg oraz sporządzaniu sprawozdań finansowych.

Obowiązki kierownika w zakresie aktualizacji polityki rachunkowości wynikają wprost z art. 10 ust. 2 u.r. Sposób wprowadzenia zmian zależy od tego, czy organ będący kierownikiem jednostki jest jednoosobowy, czy wieloosobowy. Kierownik jednostki musi w uchwale (zarząd wieloosobowy) lub w postanowieniu (kierownik to jedna osoba) wskazać, jakie zasady polityki zostają wprowadzone i od kiedy one obowiązują. W przypadku organu wieloosobowego, kiedy zgodnie z wewnętrznymi regulacjami w jednostce została wskazana osoba odpowiedzialna za rachunkowość, wystarczy, aby to ta osoba wydała postanowienie o zmianie zasad rachunkowości (chyba że wewnętrzne regulacje stanowią inaczej).

Ważne:Dokumentację polityki rachunkowości należy ustalić i aktualizować w formie pisemnej. Dodatkowo, we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego trzeba wskazać kluczowe zasady rachunkowości, na podstawie których jednostka sporządziła sprawo zdanie.

Powody zmian

Zmiany polityki rachunkowości następują, jeśli:

  • zmienią się przepisy o rachunkowości,
  • jednostka utraciła lub uzyskała prawo do stosowania uproszczeń przewidzianych w przepisach o rachunkowości,
  • jednostka uznała, iż aktualizacja rozwiązań konieczna jest dla bardziej jasnego przedstawienia jej sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego.

Jedną z ważnych przyczyn aktualizacji polityki może być wdrożenie do stosowania KSR. Zgodnie z art. 10 ust. 3 u.r. w przypadku braku uregulowania w przepisach rachunkowości zasad klasyfikacji, wyceny lub prezentacji określonej transakcji lub innego zdarzenia występującego w jednostce kierownik jednostki – ustalając przyjęte zasady (politykę) rachunkowości – może korzystać z Krajowych Standardów Rachunkowości, a w razie ich braku – z MSR. W takim wypadku należy wprowadzić te zmiany w sposób retrospektywny, tj. zapewnić przekształcenie danych porównywalnych i ujawnienie ich w sprawozdaniu finansowym. Jeśli jednostka zmiany wprowadzi za 2025 r., to będą miały zastosowanie dopiero do sprawozdania za 2025 r., sporządzanego w 2026 r. Oczywiście, jeśli jednostka sporządza sprawozdania śródroczne to wcześniej, nawet już po zakończeniu I kwartału 2025 r.

Rozliczenia podatkowe

Przed wprowadzeniem zmian warto przeanalizować, czy nowa polityka rachunkowości wpłynie na sposób rozliczania podatków. Bowiem w przypadku kosztów, które jednostka na potrzeby podatkowe zidentyfikuje jako koszty pośrednio służące uzyskaniu przychodów, zabezpieczeniu czy zachowaniu źródła przychodów – ujmuje się je na dzień, na który ujęła koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowała) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku) albo na podstawie innego dowodu (w przypadku braku faktury, rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (art. 15 ust. 4 e ustawy o CIT i art. 22 ust. 5d ustawy o PIT).

Znaczenie polityki rachunkowości dla badania sprawozdań

Zaznaczyć należy, iż w sytuacji, gdy jednostka nie posiada dokumentacji polityki rachunkowości, a jej sprawozdanie jest poddawane badaniu przez biegłego rewidenta, to badanie to nie może być rzetelnie przeprowadzone. Biegły bada przecież, czy sprawozdanie finansowe przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego badanej jednostki zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami dotyczącymi rachunkowości i sprawozdawczości finansowej, a także przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości. Brak polityki oznacza brak możliwości odniesienia się, czy przyjęte rozwiązania są z nią zgodne.

Metody ujmowania zmian w polityce

W myśl pkt 3.11 KSR nr 7 zmianę zasad (polityki) rachunkowości jednostka ujmuje:

a) stosując pełne podejście retrospektywne w przypadku:

  • gdy zmiany przepisów o rachunkowości, powodujące obligatoryjną zmianę zasad (polityki) rachunkowości, nie zawierają przepisów przejściowych ustalających sposób ich uwzględnienia,
  • gdy jednostka z własnej inicjatywy dokonuje zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości,
  • utraty prawa do stosowania uproszczeń wynikających z przepisów o rachunkowości,

b) zgodnie z przepisami przejściowymi – gdy zmiany przepisów o rachunkowości, powodujące obligatoryjną zmianę zasad (polityki) rachunkowości, ustalają sposób ich uwzględnienia.

Ujęcie zmian wynikających z aktualizacji polityki rachunkowości przebiega w ten sposób, iż jednostka:

  • odnosi skutki zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości na kapitał (fundusz) własny, wykazując je na mocy art. 8 ust. 2 u.r., jako zysk (stratę) z lat ubiegłych lub inną pozycję kapitałów (funduszy) własnych, jeżeli tak stanowią inne przepisy o rachunkowości,
  • przekształca retrospektywnie dane porównawcze w sprawozdaniu finansowym,
  • wykazuje skutki zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości w odpowiedniej pozycji zestawienia zmian kapitału (funduszu) własnego, jeżeli zobowiązana jest do jego sporządzania.

KSR 7 wskazuje, że podejście retrospektywne, zarówno pełne, jak i ograniczone, uznaje się za praktycznie niewykonalne, gdy jednostka nie może go zastosować, mimo podjęcia racjonalnych wysiłków i czynności, aby to uczynić. Ma to miejsce, jeżeli:

  • skutek retrospektywnego podejścia nie jest możliwy do ustalenia,
  • wymaga to przyjęcia założeń co do intencji kierownika jednostki w minionym okresie,
  • wymaga to przeprowadzenia istotnych szacunków, a nie jest możliwe obiektywne wyodrębnienie z posiadanych danych takich informacji na temat szacunków, które potwierdzają warunki według stanu na dzień, na który wartości te mają być wycenione, ujęte lub ujawnione i które mogłyby być dostępne w momencie, gdy sprawozdanie finansowe za ten rok zostało sporządzone,
  • wymagałoby to poniesienia kosztów niewspółmiernych do korzyści,
  • nie jest możliwe ustalenie wpływu zmienionych zasad (polityki) rachunkowości na informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych za poszczególne lata obrotowe,
  • nie jest możliwe ustalenie na początek bieżącego roku obrotowego łącznego wpływu zmienionych zasad (polityki) rachunkowości na informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych za wszystkie poprzednie lata obrotowe.

KSR 7 wskazuje też, iż jeśli zastosowanie ograniczonego podejścia retrospektywnego jest również praktycznie niewykonalne, jednostka stosuje podejście prospektywne i odnosi skutki zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości odpowiednio w ciężar lub na dobro wyniku finansowego lub kapitału (funduszu) własnego, jeżeli przepisy o rachunkowości tak stanowią.

Zaznaczyć należy, iż w jednostkach, które nie stosują uproszczenia polegającego na zaniechaniu ustalania rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego, zmiana zasad (polityki) rachunkowości może wpływać również na wysokość odroczonego podatku dochodowego.

Warto jeszcze na koniec zwrócić uwagę, iż nie każda modyfikacja jest zmianą polityki rachunkowości, która musi być wprowadzona z zasady retrospektywnie. Zgodnie z zapisami pkt 3.9. w KSR 7 nie stanowią zmian przyjętych zasad (polityki) rachunkowości m.in.:

a) przyjęcie w odniesieniu do nowych zdarzeń i transakcji zasad (polityki) rachunkowości różniących się od poprzednio stosowanych do podobnych, ale nieidentycznych zdarzeń i transakcji,

b) przyjęcie nowej zasady w odniesieniu do zdarzeń, które uprzednio nie występowały lub występowały, ale były nieistotne, a stały się istotne,

c) zmiany wysokości wartości szacunkowych.

Oznacza to, iż nie ma konieczności w tych przypadkach przekształcania danych porównawczych i pokazywania skutków podjętej decyzji w zestawieniu zmian w kapitale własnym. Należy jednak poinformować o stosowaniu nowego rozwiązania. Do takiego zdarzenia, które wymaga aktualizacji dokumentacji polityki rachunkowości, ale nie jest zmianą wprowadzaną retrospektywnie, należy na przykład podjęcie decyzji o amortyzowaniu nowo nabytych środków trwałych za pomocą innej metody niż stosowana do podobnych obiektów, czy zmiana stawek amortyzacyjnych (okresów użytkowania) środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych w wyniku ich weryfikacji. Z kolei wprost zmianami szacunków, a nie zmianą zasad rachunkowości, są:

  • przekwalifikowanie do środków trwałych lub na odwrót nieruchomości zaliczanej do inwestycji długoterminowych wynikające wyłącznie ze zmiany przeznaczenia tej nieruchomości,
  • przekwalifikowanie aktywów finansowych z długoterminowych do krótkoterminowych lub odwrotnie wynikające wyłącznie ze zmiany zamiaru jednostki w odniesieniu do tych aktywów,
  • wycena długoterminowej, niezakończonej usługi proporcjonalnie do stopnia jej zaawansowania zamiast metodą „zysku zerowego” opisaną w art. 34a ust. 4 u.r.

Z racji tego, iż czasem w praktyce rozróżnienie, które sytuacje są „klasyczną” zmianą polityki rachunkowości, jest trudne, to warto wiedzieć, że KSR 7 w pkt 4.3 wskazuje, iż w przypadku trudności w odróżnieniu zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości od zmiany wartości szacunkowych przyjmuje się, że nastąpiła zmiana wartości szacunkowych. ©℗