Do gminy wpłynął donos, że jeden z mieszkańców nielegalnie przerobił stodołę na garaż i płaci zaniżony podatek od tej nieruchomości. Czy wójt może go za to ukarać?
Nie. W pierwszej kolejności należy wskazać, że ta kwestia nie należy do kompetencji wójta. Organ ten nie jest władny ani do rozstrzygania o legalności sposobu przekształcenia obiektów i zmiany ich funkcji, jak również do ścigania za płacenie podatku w niewłaściwej wysokości. Zresztą kwestia wysokości podatku ma w takiej sytuacji charakter wtórny i nieco drugorzędny. W pierwszej kolejności należy ustalić, czy i na jakich zasadach doszło do zmiany funkcji budynku. Tę kwestię reguluje ustawa – Prawo budowlane, a do kontrolowania tych spraw właściwy jest powiatowy inspektor nadzoru budowlanego. Oczywiście, jeśli wójt poweźmie wiadomość o tym, że doszło do nielegalnego przekształcenia, to nie tylko może, ale jako funkcjonariusz publiczny powinien zawiadomić o tym właściwe organy nadzoru budowlanego. Przy czym warto podkreślić, że kwestię zmiany sposobu użytkowania budynku reguluje ustawa – Prawo budowlane. W art. 71 zawarta jest definicja, jak prawo rozumie zmianę sposobu użytkowania. Zatem wójt rozważając ewentualne zgłoszenie sprawy do organów nadzoru budowlanego powinien porównać dokonane przeróbki budynku z tym, co zapisano w tymże artykule. Zmiana sposobu użytkowania wymaga zgłoszenia i dokonywać jej można dopiero, gdy organ w terminie 30 dni nie zgłosi sprzeciwu. Do zgłoszenia należy załączyć wiele wskazanych w art. 71 ustawy dokumentów. Zatem jeśli wójt będzie posiadał wiedzę, że takiego zgłoszenia nie dokonano, to niemal pewne jest, że taka przeróbka jest samowolą. Konsekwencją za to może być nawet konieczność całkowitego usunięcia przeróbek i przywrócenie stanu poprzedniego. Nakazanie tego jednak także nie należy do wójta, lecz do organów nadzoru budowlanego.
Jeśli chodzi o wysokość należnego gminie podatku od nieruchomości, to o ile jego ustalenie w pewnym stopniu zależy od władz lokalnych i uchwały rady gminy, to odbywa się to na podstawie dość sztywnych reguł zawartych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Podatkiem obłożone są m.in. budynki, a jego wysokość uzależniona jest od powierzchni użytkowej. Może się więc zdarzyć, że po przeróbkach podatek powinien być ponownie naliczony i to w innej wysokości.