Jak rozliczać dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej?

W jednostkach, którymi się zajmuje nasze biuro rachunkowe, jako źródło dochodu występują prawa własności intelektualnej. Chodzi zarówno o podatników CIT, jak i PIT. Podlegają oni opodatkowaniu kwalifikowanego dochodu z tytułu kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Jak go ustalić i prowadzić ewidencję?

Zgodnie z art. 30ca ust. 1 i 2 ustawy o PIT oraz art. 24d ust. 1 i 2 ustawy o CIT odpowiednio PIT oraz CIT od osiągniętego przez podatnika kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5 proc. podstawy opodatkowania. Wśród kwalifikowanych praw własności intelektualnej wyróżnia się m.in.:

• patent, prawo ochronne na wzór użytkowy,
• prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
• prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
• autorskie prawo do programu komputerowego,

‒ podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika PIT/CIT w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej (Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” lub odpowiednie konto zespołu 5; Ma ‒ różne konta).

Ustalanie dochodów i kosztów

Podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, osiągniętych w danym roku podatkowym. Wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ustala się jako iloczyn dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej osiągniętego w roku podatkowym i wskaźnika uwzględniającego koszty faktycznie poniesione przez podatnika PIT/CIT na:

• prowadzoną bezpośrednio przez niego działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej,
• nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej od podmiotów powiązanych i niepowiązanych oraz
• nabycie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.

Do ww. kosztów nie zalicza się kosztów, które nie są bezpośrednio związane z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, w szczególności: odsetek, opłat finansowych oraz nakładów związanych z nieruchomościami. Dochodem (stratą) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest osiągnięty przez podatnika PIT/CIT w roku podatkowym dochód (strata):

• z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”; Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne – VAT”; Ma konto 70–0 „Sprzedaż usług”),
• ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”; Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne – VAT”; Ma konto 70–0 „Sprzedaż produktów” oraz Wn konto 70-1 „Koszt sprzedanych produktów”; Ma konto 60 „Produkty gotowe” lub konto 50 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”),
• z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi (Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”; Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne – VAT”; Ma konto 70–0 „Sprzedaż produktów/usług” oraz Wn konto 70-1 „Koszt sprzedanych produktów/usług”; Ma konto 60 „Produkty gotowe” lub konto 50 „Koszty działalności podstawowej – usługowej”),
• z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu (Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”; Ma konto 76–0 „Pozostałe przychody operacyjne”).

W przypadku, gdy nie można ustalić dochodu przypadającego na poszczególne kwalifikowane prawa własności intelektualnej, podatnik PIT/CIT może obliczyć kwalifikowany dochód z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej dla tego samego rodzaju produktu lub usługi lub dla tej samej grupy produktów lub usług, w których zostało wykorzystane kwalifikowane prawo własności intelektualnej. O wysokość straty z kwalifikowanych praw własności intelektualnej poniesionej w roku podatkowym obniża się dochód osiągnięty w najbliższych kolejno następujących po sobie pięciu latach podatkowych z tego samego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, tego samego rodzaju produktu lub usługi lub tej samej grupy produktów lub usług, w których zostało wykorzystane kwalifikowane prawo własności intelektualnej.

Podatnicy PIT/CIT korzystający z opodatkowania kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej muszą wykazać dochód (stratę) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w zeznaniu za rok podatkowy, w którym osiągnęli ten dochód (ponieśli stratę).

Przepisy dotyczące zasad opodatkowania kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej stosujemy do okresu oczekiwania na uzyskanie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w związku ze zgłoszeniem lub złożeniem wniosku o uzyskanie takiego prawa ochronnego do właściwego organu, od dnia zgłoszenia lub złożenia wniosku. W przypadku wycofania zgłoszenia lub wniosku, odmowy udzielenia prawa ochronnego, odrzucenia zgłoszenia lub odrzucenia wniosku o rejestrację podatnik PIT/CIT jest zobowiązany opodatkować na zasadach ogólnych kwalifikowane dochody uzyskane w okresie od dnia zgłoszenia lub złożenia wniosku do dnia wycofania wniosku lub zgłoszenia, odmowy udzielenia prawa ochronnego, odrzucenia zgłoszenia lub odrzucenia wniosku o rejestrację. W tym przypadku, od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się podatek zapłacony od osiągniętego kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”; Ma konto 13 „Rachunki bankowe”).

Szczególne obowiązki

Podatnicy PIT/CIT podlegający opodatkowaniu kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej według szczególnych zasad muszą:

• wyodrębnić każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w prowadzonej ewidencji rachunkowej (księgach rachunkowych),
• prowadzić ewidencję rachunkową (księgi rachunkowe) w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów podatkowych i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej,
• wyodrębnić koszty wskazane we wskaźniku służącym do określenia wysokości kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, przypadające na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu,
• dokonywać zapisów w prowadzonej ewidencji rachunkowej (księgach rachunkowych) w sposób zapewniający ustalenie łącznego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (w przypadku, gdy podatnik PIT/CIT wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej, a w prowadzonej ewidencji rachunkowej/księgach rachunkowych nie da się ustalić przychodów, kosztów podatkowych i dochodu/straty oraz wyodrębnić kosztów wskazanych we wskaźniku służącym do określenia wysokości kwalifikowanego dochodu, przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej),
• dokonywać zapisów w prowadzonej ewidencji rachunkowej (księgach rachunkowych) w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w odniesieniu do tego produktu lub tej usługi albo do tych produktów lub tych usług (w przypadku, gdy podatnik PIT/CIT wykorzystuje jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej lub większą liczbę tych praw w produkcie lub usłudze albo w produktach lub usługach, a w prowadzonej ewidencji rachunkowej/księgach rachunkowych nie da się ustalić przychodów, kosztów podatkowych i dochodu/straty oraz wyodrębnić kosztów wskazanych we wskaźniku służącym do określenia wysokości kwalifikowanego dochodu, przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej).

Trzeba także pamiętać, że w przypadku, gdy na podstawie ewidencji rachunkowej (ksiąg rachunkowych) nie jest możliwe ustalenie dochodu (straty) z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, podatnik PIT/CIT jest zobowiązany do zapłaty PIT/CIT na zasadach ogólnych (co wymaga zaksięgowania: Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”; Ma konto 13 „Rachunki bankowe”).