Sprawdzanie przez skarbówkę ulgi B+R nie takie częste i bez większych konsekwencji

Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że w ubiegłym roku zostało przeprowadzonych 350 takich czynności – stosunkowo niewiele, ale więcej niż we wcześniejszych trzech latach łącznie. W minimalnym stopniu przełożyło się to na postępowania podatkowe kończące się wydaniem decyzji.

Należy przy tym pamiętać, że czynności sprawdzające to tylko jeden z trybów weryfikowania rozliczeń. Urzędy skarbowe prowadzą też kontrole podatkowe, a urzędy celno-skarbowe – kontrole celno-skarbowe. Ministerstwo Finansów nie jest jednak w stanie wyodrębnić wyników kontroli w odniesieniu wyłącznie do ulgi B+R. Stąd brak tych danych.

Zmiany na korzyść, ale nie zawsze po myśli firm

Przypomnijmy, że ulga na B+R to najstarsza z preferencji, z których mogą obecnie korzystać przedsiębiorcy. Została wprowadzona w 2016 r., od tego czasu przepisy o niej znacznie się zmieniły, zwłaszcza w zakresie wysokości odliczenia. Przykładowo w 2016 r. można było w ramach tej preferencji odjąć dodatkowo (poza zwykłym odliczeniem kosztów) tylko 30 proc. kosztów pracowniczych, zaś dziś – aż 200 proc.

Ponadto jest już jasne, że ulga B+R obejmuje też wynagrodzenie za okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy, tj. urlopu czy choroby. Potwierdziły to nie tylko sądy, lecz także interpretacja ogólna ministra finansów z 13 lutego 2024 r. (nr DD8.8203.1.2021).

Sądy wielokrotnie potwierdzały też prawo przedsiębiorców do uzyskania interpretacji indywidualnej dotyczącej tego, czy prowadzona przez nich działalność jest badawczo-rozwojowa. Pod wpływem tych orzeczeń dyrektor KIS wydaje interpretacje, ale nie zawsze po myśli pytających.

Nie zawsze korzystne w tym zakresie są również orzeczenia sądów. Przykładem opisywany dziś przez nas wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 października 2024 r. (II FSK 125/22). Wynika z niego jasno, że wydatki na badania naukowe można odliczyć w ramach ulgi B+R, tylko jeśli służą one własnej działalności badawczo-rozwojowej, a nie działalności B+R prowadzonej przez inny podmiot. Z wyroku wynika, że aby skorzystać z ulgi, nie wystarczy, by:

• pracownicy podatnika jedynie koordynowali i nadzorowali prace badawczo-rozwojowe wykonywane przez inny podmiot prowadzący działalność B+R (w tym wypadku instytut badawczy i uczelnię),
• podatnik nabywał jedynie wyniki prac badawczo-rozwojowych realizowanych przez inne podmioty.

Szerzej o tym wyroku piszemy w artykule „Ulga tylko na własną działalność badawczo-rozwojową” (patrz: niżej).

Niekorzystny był też wyrok NSA z 20 sierpnia 2024 r. (II FSK 595/24). Sąd kasacyjny zgodził się z Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Łodzi (I SA/Łd 829/23), że aby spółka mogła skorzystać z podatkowej preferencji, jej działania nie mogą się ograniczać do standardowych czynności, muszą znacznie poza nią wykraczać. To, że spółka wykonuje zamówienie na potrzeby indywidualnego klienta, nie decyduje jeszcze o badawczo-rozwojowym charakterze jej działalności. Więcej na ten temat w artykule „Preferencja dla coraz węższego grona podatników” (patrz: s. B3).

Spory o zastosowanie ulgi powodują, że korzysta z niej zaledwie ok. 3 tys. podatników PIT i CIT rocznie. W 2023 r. sięgnęło po nią 3552 podatników. To nieznaczny wzrost w porównaniu z 2022 r. (gdy po tę ulgę sięgnęły 3334 podmioty) i bardzo podobna liczba jak w 2021 r. (3558 podatników).

Przybywa odliczeń

Istotnie natomiast wzrosła – o prawie jedną czwartą – w porównaniu z 2022 r. kwota odliczeń z tytułu tej preferencji. W 2023 r. przekroczyła ona 9 mld zł. Rok wcześniej było to niecałe 7 mld zł.

Przybywa też czynności sprawdzających w tym zakresie. W 2023 r. skarbówka przeprowadziła ich 350, podczas gdy rok wcześniej zaledwie 119, a w sumie w latach 2020–2023 – 610. Żadna nie zakończyła się przekazaniem akt do kontroli, co oczywiście nie stoi na przeszkodzie wszczęciu takiej kontroli.

W zaledwie pięciu przypadkach akta przekazano do postępowań podatkowych.

Jakie wnioski

Dane dotyczące czynności sprawdzających pozwalają na wyciągnięcie trzech podstawowych wniosków.

– Po pierwsze – liczba czynności sprawdzających obejmuje stosunkowo mały odsetek podatników dokonujących rozliczeń, bo ok. 7 proc. – mówi Kajetan Kubicz, adwokat w kancelarii LTCA. To – według eksperta – może zachęcać przedsiębiorców do korzystania z przysługującej im ulgi, zwłaszcza że – jak podkreśla prawnik – może ona dotyczyć nie tylko branż produkcyjnej czy technologicznej, lecz każdej firmy, która planuje i wdraża różnego rodzaju innowacje.

Po drugie – jak zaznacza adwokat – niemal wszystkie czynności sprawdzające kończą się pozytywnie dla podatników, co oznacza, że organy podatkowe uznają składane dokumenty i wyjaśnienia za wystarczające.

– Owszem, można się obawiać uciążliwości związanych ze składaniem takich wyjaśnień, ale często wystarczy przedstawić podstawowe zasady rozliczenia oraz przykładową dokumentację. Dowodzą tego zresztą same dane MF; podatnikom udaje się rozwiewać większość wątpliwości urzędu i obraniać prawidłowość swoich rozliczeń – zauważa ekspert.

W jego przekonaniu, jeżeli cel i zakres wykonywanych działań pozwalają na identyfikację prac badawczych lub rozwojowych, a jednocześnie te działania są odpowiednio udokumentowane, to przedsiębiorcy nie powinni mieć żadnych obaw przed zakwestionowaniem ich rozliczeń.

– Zwłaszcza że w wielu firmach samo odliczenie w ramach ulgi B+R kosztów pracowników, które łatwo jest zidentyfikować, daje odczuwalną korzyść podatkową – przekonuje Kajetan Kubicz.

Podkreśla natomiast, że warto w tym zakresie zabezpieczyć się uzyskaniem wcześniej interpretacji indywidualnej – jednej bądź nawet kilku. To sprzyja szybszemu zakończeniu czynności sprawdzających.

Po trzecie – ekspert zwraca uwagę na trzykrotny wzrost liczby czynności sprawdzających w 2023 r. Mimo to – jak dodaje – wciąż mówimy o działaniach podjętych wobec zaledwie ok. 10 proc. podatników spośród 3 tys. podmiotów rozliczających co roku tę ulgę.©℗