Subskrybuj nas na Youtube
Dotyczy to zaległości powstałych przed 1 stycznia 2016 r. Podatnicy mogą skorzystać z niższej stawki odsetek za zwłokę w wysokości 1/2. Muszą tylko nie przekroczyć terminu i zapłacić w ciągu 7 dni od dnia złożenia takiej korekty.
W celu legalnego usunięcia błędów i zgodnego z prawem uniknięcia odpowiedzialności karnej skarbowej oraz podatkowej podatnicy mogą składać korekty uprzednio złożonych deklaracji. Ustawodawca wprowadził wiele zachęt do dobrowolnego ujawniania nieprawidłowości w dotychczasowych rozliczeniach. Należy mieć na uwadze, że penalizacja zachowań podatników w ramach odpowiedzialności karnej skarbowej często okazuje się nieskuteczna (postępowania są długotrwałe, kary mogą nie być dotkliwe, a jednocześnie trudne do wyegzekwowania). Zatem zgodnie z art. 16a kodeksu karnego skarbowego nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe ten, kto złożył prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną. Podatnik składając korektę deklaracji, ma często także możliwość skorzystania z obniżonych stawek odsetek za zwłokę w wysokości 1/2 i 3/4 stawki podstawowej wynoszącej obecnie 8 proc., czyli odpowiednio 4 proc. i 6 proc. (obwieszczenie ministra finansów z 4 stycznia 2016 r., M.P. 2016, poz. 20). Kluczowa dla zastosowania obniżonych odsetek za zwłokę jest inicjatywa podatnika skutkująca faktycznym zaspokojeniem budżetu państwa, zanim organ podatkowy podjął wobec niego czynności mające na celu weryfikację jego rozliczeń. Korzystanie podatników ze wspomnianych zachęt jest niewątpliwie zjawiskiem bardzo korzystnym. Zmniejsza ono bowiem koszty poboru podatków, a także służy poprawie stanu przestrzegania prawa w ogóle.
Do 31 grudnia 2015 r.
Na mocy art. 56 par. 1a ordynacji podatkowej do 31 grudnia 2015 r. stosowało się obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 3/4 stawki podstawowej, w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:
a) złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty i
b) zapłaty w całości, w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty, zaległości podatkowej.
Podatnicy mogli stosować obniżoną stawkę w wysokości 3/4 stawki podstawowej do całości zaległości podatkowych ujawnionych przez nich na skutek złożonej korekty deklaracji (aż do okresu przedawnienia) i opłaconych w ciągu 7 dni od dnia jej złożenia. W sytuacji gdy dane zobowiązanie wynikało z mocy prawa, decyzji organu podatkowego lub podatnik nie złożył w ogóle deklaracji, choć powinien, nie mógł skorzystać z obniżonych odsetek za zwłokę. Przy czym, gdy korekta była złożona:
1) po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosowało się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej;
2) w wyniku czynności sprawdzających,
– należało stosować podstawową stawkę odsetek za zwłokę.
Zatem w razie wykrycia nieprawidłowości podatnik mógł złożyć korektę „pokontrolną” i zapłacić zaległości z nieznacznie wyższymi odsetkami, naliczonymi według stawki podstawowej. W takim przypadku również nie stosuje się sankcji karnych skarbowych.
Przepisy przejściowe
Na mocy przepisu przejściowego (art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2015 r. poz. 1649) do zaległości podatkowych powstałych przed 1 stycznia 2016 r. stosuje się zasadniczo dotychczasowe (powyższe) zasady naliczania obniżonej stawki odsetek za zwłokę (3/4 stawki podstawowej), z tym że złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji może nastąpić bez uzasadnienia przyczyn korekty.
Warto zwrócić szczególną uwagę, że w odniesieniu do zaległości powstałych przed 1 stycznia 2016 r. przewidziano (art. 19 ust. 3 ustawy nowelizującej) obowiązujące tylko do końca czerwca szczególne zasady. Podatnicy mają możliwość skorzystania przy korekcie zaległości powstałych przed tą datą z jeszcze niższej stawki odsetek za zwłokę w wysokości 1/2, pod warunkiem złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji w terminie do końca czerwca 2016 r. i zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia takiej korekty. W takim przypadku stawka w wysokości 1/2 będzie stosowana za cały okres naliczania odsetek. W przypadku podatników, którzy w zakresie zaległości powstałych przed 1 stycznia 2016 r. dokonają prawnie skutecznej korekty po 30 czerwca 2016 r., zastosowanie znajdzie do nich stawka obniżona 3/4 stawki podstawowej (dotychczasowe zasady). Zatem zapłacą odsetki za zwłokę według stawki o 1/4 wyższej, niż gdyby takiej korekty dokonali przed tą datą.
Podsumowując, na mocy przepisu przejściowego w zakresie zaległości powstałych przed 1 stycznia 2016 r. podatnicy są uprawnieni do zastosowania obniżonej stawki odsetek za zwłokę w 1/2, gdy złożą korekty zeznań do końca czerwca 2016 r. Zatem zapłacą odsetki za zwłokę według stawki o połowę niższej niż stawka podstawowa. Nie mogą jednak skorzystać z tej preferencji, gdy ich korekta następuje na skutek kontroli podatkowej lub czynności sprawdzających.
Od 1 stycznia 2016 r.
Wprowadzone z dniem 1 stycznia 2016 r. zmiany wyraźniej różnicują stawki odsetek za zwłokę, w zależności od modelu zachowania podatnika. Wzmacniają premiowanie dobrowolnego ujawniania i zapłaty zaległości, niewykrytej dotychczas przez organ podatkowy, przy jednoczesnym zwiększeniu dolegliwości finansowej wobec podatników uchylających się od obowiązku składania deklaracji oraz znacznego zaniżania deklarowanych zobowiązań w wybranych podatkach. Ustawodawca uznał, że dotychczasowa zachęta w postaci odsetek obniżonych jest pod względem finansowym zbyt mało atrakcyjna, aby mogła skutecznie motywować podatników do dobrowolnego korygowania deklaracji i zapłaty zaległości podatkowej, bez działań ze strony organu podatkowego. Zatem konieczne było wzmocnienie oddziaływania na podatników w celu zwiększenia poziomu dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych, bez oczekiwania na działanie organu podatkowego.
Od 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 56a par. 1 ordynacji podatkowej obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 50 proc. stawki podstawowej stosuje się w przypadku spełnienia łącznie następujących warunków:
1) złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji;
2) zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.
Nowe brzmienie przepisów należy stosować w zakresie zaległości powstałych po 1 stycznia 2016 r. Po zmianach zmniejszono wysokości obniżonej stawki odsetek za zwłokę z 3/4 do 1/2 stawki podstawowej, dla podatników przejawiających inicjatywę w skorygowaniu nieprawidłowości w pierwotnej deklaracji i bezzwłocznym uregulowaniu zaległości podatkowej. Zmniejszenie obniżonej stawki odsetek za zwłokę wzmacnia premiowanie dobrowolnego ujawniania nieprawidłowości i zapłaty zaległości, niewykrytych dotychczas przez organ podatkowy. Równocześnie wprowadzono ograniczenie czasowe możliwości składania korekty deklaracji uprawniającej do obniżonej stawki odsetek do 6 miesięcy. Zaznaczyć należy istotną różnicę. Zaległości podatkowe powstałe po 1 stycznia 2016 r. ujawnione w składanych dobrowolnie korektach złożonych po upływie 6 miesięcy od ustawowego terminu złożenia deklaracji, bez względu na procent uszczuplenia, będą objęte podstawową stawką odsetek.
Nowością jest wprowadzenie podwyższonej stawki odsetek za zwłokę w art. 56b ordynacji podatkowej. Podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 150 proc. stawki podstawowej stosuje się do zaległości w podatku od towarów i usług oraz w podatku akcyzowym.
Obowiązek naliczenia wyższych odsetek za zwłokę wystąpi w sytuacji:
● zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego,
● ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku.
Zatem podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę należy stosować do ujawnione przez organy podatkowe błędów w zakresie rozliczania podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a także braku złożenia w tym zakresie deklaracji podatkowych. Takie sytuacje będą pociągać za sobą poważniejsze konsekwencje finansowe dla podatników.
Należy podkreślić, że podatnicy VAT i akcyzy popełniający błędy skutkujące nawet poważnymi uszczupleniami będą mogli skorzystać z obniżonych odsetek, składając dobrowolnie korektę deklaracji w ciągu 6 miesięcy i dokonując zapłaty zaległości wraz z odsetkami bądź składając dobrowolną korektę po upływie 6 miesięcy i regulując zaległość z odsetkami podstawowymi.
Analogicznie po 1 stycznia 2016 r. należy stosować podstawową stawkę odsetek za zwłokę, gdy korekta była złożona:
1) po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosowało się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej;
2) w wyniku czynności sprawdzających.
Należy jednak stosować podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę, w wysokości 150 proc. stawki podstawowej, gdy korekta została złożona na skutek kontroli podatkowej lub czynności sprawdzających w zakresie rozliczania podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, gdy jednocześnie kwota:
a) zaniżenia zobowiązania podatkowego,
b) zawyżenia kwoty nadpłaty lub
c) zwrotu podatku
– przekracza 25 proc. kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu.
W tym przypadku ustawodawca wprowadził limit odnoszący się do:
● kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekraczającej 25 proc. kwoty należnej oraz
● progu pomiędzy wykroczeniem skarbowym a przestępstwem skarbowym określonego w art. 53 par. 3 kodeksu karnego skarbowego (próg ten stanowi równowartość pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, w 2016 r. jest równy 5 × 1850 zł = 9250 zł).
Zatem podwyższona stawka odsetek za zwłokę znajdzie zastosowanie w odniesieniu do zaległości wynikających z decyzji i korekt pokontrolnych. Jak również wtedy, gdy organ podatkowy podjął wobec podatnika czynności mające na celu weryfikację jego rozliczeń, gdy przekroczono określony limit uszczuplenia. Zatem bardzo poważne błędy w zakresie podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego będą pociągać za sobą poważniejsze konsekwencje finansowe.
PRZYKŁAD 1
Po terminie
Podatnik 15 sierpnia 2016 r. złoży korektę deklaracji w zakresie podatku dochodowego za 2014 i 2015 r. W zakresie zaległości z tytułu podatku dochodowego za 2014 r. płatnej do 30 kwietnia 2015 r. podatnik dokonał prawnie skutecznej korekty co do zaległości powstałych przed dniem 1 stycznia 2016 r. Ponieważ korektę złożył już po terminie 30 czerwca 2016 r., zastosowanie znajdzie do nich stawka 3/4 stawki podstawowej (dotychczasowe zasady), pod warunkiem zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty. Natomiast do zaległości z tytułu podatku dochodowego za 2015 r. płatnego do 30 kwietnia 2016 r., ponieważ złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji nastąpiło, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji, gdy równocześnie dokona zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty, będzie mógł zastosować obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 1/2 stawki podstawowej.
PRZYKŁAD 2
W czasie kontroli
Organ podatkowy w ramach kontroli podatkowej ujawnił nieprawidłowości w rozliczeniach podatnika w zakresie podatku od towarów i usług. Nieprawidłowości dotyczyły rozliczeń w 2015 i 2016 r. Podatnik zdecydował o złożeniu „pokontrolnej” korekty deklaracji, uwzględniając wszystkie nieprawidłowości ujawnione przez kontrolujących. W stosunku do zaległości powstałych w 2015 r. podatnik będzie stosował podstawową stawkę odsetek za zwłokę. Natomiast w stosunku do zaległości powstałych w 2016 r. będzie obowiązany zapłacić odsetki za zwłokę w podwyższonej wysokości.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.).
Ustawa z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.).