Spółka komandytowo-akcyjna jest podmiotem odrębnym od wspólników i nie trzeba dostosowywać jej roku obrotowego do ich roku. Tak twierdzą sądy, jednak odmiennego zdania są organy podatkowe.
Sądy i organy podatkowe podkreślają niezależność prawa bilansowego i podatkowego. Ale w niektórych sytuacjach zasady wynikające z ustawy o rachunkowości istotnie wpływają na sposób rozliczeń w podatku dochodowym. Tak jest w tym przypadku. Księgi rachunkowe są zgodnie z ordynacją podatkową uznawane za księgi podatkowe. Wynika to z art. 11 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.). Zgodnie z nim rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że ustawa podatkowa stanowi inaczej. Także ustawa o CIT oraz ustawa o PIT (dla niektórych podatników) wskazują, że dochód ustala się na podstawie ksiąg rachunkowych prowadzonych zgodnie z odrębnymi przepisami.
Bez wpisu w KRS nie ma zmiany roku obrotowego

Zobacz również
Dla podatników prowadzących księgi rachunkowe zasady ustalania roku obrotowego określa ustawa o rachunkowości. Zgodnie z jej art. 3 ust. 1 pkt 9 rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę. Jeżeli rozpoczęła ona działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami i sprawozdaniem za rok następny. W przypadku zmiany roku obrotowego, pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy. Te zasady mają zastosowanie do wszystkich podmiotów prowadzących księgi rachunkowe, niezależnie od tego, czy ich wspólnikami są osoby fizyczne, osoby prawne czy jednostki organizacyjne.
Według organów
Jednak w praktyce organy skarbowe przyjmują, że w przypadku gdy księgi rachunkowe są podstawą do ustalania podatku płaconego przez osoby fizyczne, to nie ma wyboru. Konieczne jest wybranie roku obrotowego pokrywającego się z rokiem kalendarzowym, ponieważ na ich podstawie są ustalane zaliczki i podatek dochodowy zgodnie z ustawą o PIT. Przywoływane jest tu brzmienie art. 11 ust. 1 ustawy o CIT. Chodzi o np. księgi rachunkowe osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, księgi rachunkowe spółki cywilnej czy komandytowej, gdzie choćby jednym ze wspólników jest osoba fizyczna.
Odmienne zdanie
Sądy jednak wskazują, że nie musi tak być. W niektórych przypadkach księgi rachunkowe mają pomocniczy charakter w stosunku do zasad ustalania wysokości dochodu. Tak było np. w sprawach, które obecnie są źródłem wielu rozbieżnych zdań i kontrowersji. Chodzi o spółki komandytowo-akcyjne (dalej: SKA). Przed 2014 r. spółki te nie były podatnikami CIT, a dochody ich wspólników były ustalane nie na podstawie ksiąg rachunkowych, a wyłącznie na podstawie uchwały o wypłacie dywidendy (por. uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 stycznia 2012 r., sygn. akt II FPS 1/12 oraz z 20 maja 2013 r., sygn. akt II FPS 6/12). Oznaczało to, że rok obrotowy mógł być zupełnie niezależny od roku kalendarzowego i tylko statut spółki decydował o momencie jego rozpoczęcia i zakończenia oraz o ewentualnych zmianach. Zasada ta nabrała szczególnego znaczenia 1 stycznia 2014 r., kiedy spółki te stały się podatnikami CIT. Organy skarbowe zaczęły bowiem wtedy twierdzić, że konieczna jest zmiana roku obrotowego i to już od wspomnianego 1 stycznia 2014 r.
Ostatni wyrok
Tymczasem, jak choćby zostało wskazane w najnowszym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 21 kwietnia 2016 r., sygn. akt I SA/Po 1821/15, skoro do końca 2013 r. spółki komandytowo-akcyjne nie były podatnikami podatku dochodowego, mimo że miały określony w umowie spółki rok obrotowy, przyjęty przez nie rok obrotowy był obojętny podatkowo. Dochodów akcjonariuszy SKA będących osobami fizycznymi nie ustalało się do końca 2013 r. na podstawie ksiąg rachunkowych, lecz wyłącznie na podstawie uchwały o wypłacie dywidendy (por. uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 stycznia 2012 r., sygn. akt II FPS 1/12 oraz z 20 maja 2013 r., sygn. akt II FPS 6/12; opubl. w CBOSA). A skoro tak, to nie mogło odnosić się do niej zastrzeżenie z przytoczonego wcześniej art. 3 ust. 9 ustawy o rachunkowości co do roku obrotowego „stosowanego również do celów podatkowych”.
Organy skarbowe nieprawidłowo zdaniem sądu wskazywały, że jeśli w 2013 r. co najmniej jednym ze wspólników wnioskodawcy była osoba fizyczna (podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych), to wnioskodawca nie mógł przyjąć innego roku obrotowego niż kalendarzowy. W konsekwencji spółki komandytowo-akcyjne nie miały obowiązku zamykania ksiąg rachunkowych na dzień 31 grudnia 2013 r. Powinny dokonać zmiany roku obrotowego, aby dostosować go do roku kalendarzowego, jeśli wcześniej był różny, ale zmiana ta powinna zostać wprowadzona w zwykłym trybie. Ustawa o rachunkowości wskazuje, że pierwszy rok po zmianie powinien trwać dłużej niż 12 miesięcy. Taka sama zasada zawarta jest w art. 8 ustawy o CIT. [przykład]
Podobnie wypowiedziały się: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (por. wyrok z 9 lipca 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 650/14, wyrok z 14 listopada 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 989/14, wyrok z 13 listopada 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 1057/14, wyrok z 19 sierpnia 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 722/14, wyrok z 2 września 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 707/14); Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu (wyrok z 7 listopada 2014 r., sygn. akt I SA/Wr 2019/14, wyrok z 6 listopada 2014 r., sygn. akt I SA/Wr 2018/14); Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy (wyrok z 22 października 2014 r., sygn. akt I SA/Bd 779/14); Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (wyrok z 21 października 2014 r., sygn. akt I SA/Wa 2061/14); Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku (wyrok z 15 października 2014 r., sygn. akt I SA/Bk 340/14).
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 1821/15) sąd podkreślił jeszcze jedną bardzo istotną kwestię. Zauważył, że rok podatkowy wspólnika SKA odmienny od roku obrotowego spółki może co prawda nieco utrudniać prawidłowe wywiązanie się przez tego wspólnika z obowiązków podatkowych, ale go nie uniemożliwia. Podkreślenia wymaga również to, że SKA jest podmiotem odrębnym od wspólników i trudno mówić o konieczności dostosowania roku obrotowego spółki do roku wspólników (akcjonariuszy).
PRZYKŁAD
Zmiana w statucie
Jeśli w spółce komandytowo-akcyjnej rok obrotowy trwał od 1 września 2013 r., to zakończył się 31 sierpnia 2014 r. Jeśli została wprowadzona zmiana w statucie, to pierwszy rok po zmianie musiał trwać dłużej niż 12 miesięcy, czyli jeśli zmiana została wprowadzona np. w grudniu 2013 r. w celu dostosowania do przepisów wynikających ze zmienionych przepisów ustawy o CIT, to zmiana ta będzie miała zastosowanie dopiero po zakończeniu dotychczasowego roku obrotowego z uwzględnieniem faktu, że nowy rok będzie trwał ponad 12 miesięcy. Czyli w tej spółce, w której w grudniu podjęto decyzję o przejściu na rok kalendarzowy od nowego roku obrotowego:
● rok 2013 – będzie trwał od 1 września 2013 r. do 31 sierpnia 2014 r.;
● rok obrotowy 2014 – będzie trwał od 1 września 2014 r. do 31 grudnia 2015 r.;
● rok obrotowy 2015 (a właściwie już określany jako 2016) – będzie trwał od 1 stycznia 2016 do 31 grudnia 2016 r.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).