Ugrupowania polityczne, zwłaszcza dzisiejszej koalicji, zapewniały obywateli, ale szczególnie przedsiębiorców, o zrozumieniu dla konieczności reform systemu podatkowego i stabilności przepisów prawa, tak niezbędnych dla rozwoju firm. O konieczności zmian postanowili przypomnieć doradcy CRIDO, w zestawieniu postulatów dla nowego rządu. Trafiły do czołowych polityków koalicji Donalda Tuska, Szymona Hołowni, Władysława Kosiniaka-Kamysza oraz Włodzimierza Czarzastego.

rozwiń ›

Eksperci CRIDO od dawna wiedzą, jak istotne jest m.in. przebudowanie konstrukcji ulg podatkowych, uproszczenie czynników wpływających na wybór stawki ryczałtu, czy ukrócenie przewlekłości postępowań podatkowych.

Potrzeby firm

Zespół CRIDO, w reakcji na potrzeby firm i szybko zmieniające się otoczenie biznesowe postanowił zrobić dwie wersje opracowania.

- Nasz raport dla nowego rządu został przygotowany w dwóch wersjach: postulatów strategicznych do realizacji w pierwszym rzędzie oraz takich, których wdrożenie może być rozłożone w czasie na kolejne lata - ale oczywiście jest nadal istotne z punktu widzenia rozwoju szeroko rozumianego biznesu i gospodarki – mówi dr Roman Namysłowski, partner zarządzający, Tax Advisory Services, CRIDO.

Mowa tu np. o takich segmentach jak rozwój inwestycji krajowych i zagranicznych, wspieranie polskiego biznesu i obywateli transformacja energetyczna oraz przyjazne prawo.

Postulaty dla nowej koalicji

Postulaty trafiły już na biurka nowej koalicji, a eksperci CRIDO liczą na ich konkretną realizację w niedalekiej przyszłości. Zdaniem Namysłowskiego, z kwestii do szybkiej realizacji można zaliczyć te dotyczące przesunięcia większej puli środków dla przedsiębiorców w ramach KPO, zmiany składki zdrowotnej dla przedsiębiorców i możliwości odliczenia części lub całości już zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku, czy likwidacji kontroli podatkowych.

Co jest najistotniejsze do zmiany w podatkach w przyszłości zdaniem ekspertów CRIDO?

CZYTAJ TEŻ: Namysłowski: Nawet część postulatów CRIDO dla rządu poprawi otoczenie, w jakim funkcjonują̨ firmy [WYWIAD]

Top 10 najpilniejszych zmian w podatkach

Stawki zryczałtowanego podatku dochodowego. Konieczne uproszczenie

Według obowiązujących przepisów, wybór stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest uzależniony od kodów PKWiU. Przedsiębiorcy rozważający prowadzenie działalności gospodarczej lub zastanawiający się nad wyborem właściwej stawki powinni nie tylko zapoznać się z aktualnymi interpretacjami podatkowymi, ale także obszernymi wyjaśnieniami do PKWiU. Opcjonalnie mogą skorzystać z możliwości wystąpienia z wnioskiem o opinię interpretacyjną GUS, jednak w praktyce proces może trwać powyżej 12 miesięcy.

Według CRIDO, warto rozważyć uproszczenie czynników wpływających na wybór stawki ryczałtu poprzez odejście od kodów PKWiU. Rozwiązaniem może być katalog czynności do każdej stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Opodatkowanie najmu prywatnego

Zdaniem CRIDO, zmiany wprowadzane w ramach Polskiego Ładu ograniczyły możliwość wyboru sposobu opodatkowania dochodów z najmu prywatnego. Osoby prywatne mogły wybrać, czy chcą rozliczać uzyskiwane dochody na zasadach ogólnych według stawek progresywnych, czy ryczałtem od przychodów. Obecnie wszyscy wynajmujący muszą opodatkować przychody podatkiem zryczałtowanym według stawek 8,5 i 12,5 proc. od przychodu.

Uniemożliwienie rozliczania dochodów z najmu na zasadach ogólnych stanowiło poważne utrudnienie dla osób remontujących wynajmowane mieszkanie i zniechęcało do prowadzenia w nich prac remontowych. Brak możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodu od podstawy opodatkowania okazał się szczególnie dotkliwy dla osób, które wynajmowały mieszkania zakupione na kredyt po wzroście stóp procentowych, gdy odsetki od kredytu stanowiły coraz większe obciążenie, a ponoszone w związku z tym wydatki nie mogły być odliczane.

Z perspektywy najemców zmiana ta okazała się niekorzystna, bo w pewnym stopniu przyczyniła się do wzrostu czynszów najmu.

Dla nowego rządu istotną powinna być zmiana przepisów poprzez wprowadzenie możliwości opodatkowania dochodów z najmu prywatnego na zasadach ogólnych.

Podatek minimalny

Głównym założeniem podatku minimalnego jest opodatkowanie tych podatników, którzy osiągają straty podatkowe lub osiągają niskie dochody. Zapłacony podatek może potencjalnie zostać zaliczony na poczet podatku kalkulowanego na zasadach ogólnych, o ile poprawi się dochodowość podatnika.

Podatek minimalny został wprowadzony pierwotnie w 2022 r. , jednak z uwagi na fakt, że ówczesne przepisy mogły w dużej mierze uderzać w przedsiębiorstwa komunalne wprowadzono pewne zmiany w zakresie jego funkcjonowania. Przepisy o podatku minimalnym znajdą pełne zastosowanie począwszy od 2024 r. Prowadzą one do sytuacji, gdzie obciążenie podatkiem dochodowym od osób prawnych pojawia się również w przypadku podatników ponoszących straty podatkowe (co samo w sobie jest sprzeczne z logiką podatku dochodowego) oraz może w szczególności uderzyć w branże, które z uwagi na charakter swojej działalności, cechują się niskim poziomem marżowości. Szczególnie w przypadku tych ostatnich, dodatkowe obciążenie podatkowe może prowadzić do chęci przerzucenia tego kosztu na konsumentów, co z kolei może się przełożyć na wzrost cen oraz spadek konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Dodatkowo, poziom skomplikowania przepisów o podatku minimalnym będzie prowadził do nałożenia dodatkowych obowiązków na zespoły podatkowo-księgowe oraz sporów co do prawidłowej wykładni tych przepisów.

Postulatem CRIDO dla nowego rządu jest uchylenie przepisów o podatku minimalnym.

KSeF. Jaki jest stopnień przygotowania?

W połowie przyszłego roku wejdzie w życie obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych w KSeF. Zmiana ta przyczyni się do zwalczania zjawiska luki w VAT. Natomiast użytkownicy systemu mogą w dłuższej perspektywie skorzystać na nowym modelu obiegu faktur umożliwiającym wprowadzenie automatyzacji procesów w organizacji.

Nowelizacja koresponduje również z unijnym pakietem VAT in the Digital Age (ViDA).

Wdrożenie KSeF istotnie wpływa na sposób działania organizacji (procesy zakupowe i sprzedażowe) i wymaga dostosowania firm pod tym kątem oraz wprowadzenia istotnych zmian do oprogramowania finansowo-księgowego. Jednak dostępność firm realizujących usługi wsparcia w tym zakresie jest od kilkunastu tygodni bardzo ograniczona ze względu na wejście powszechnego obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych. Wystawianie faktur i zapłata na ich podstawie za dokonywaną sprzedaż jest fundamentalna z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania każdego biznesu. Tymczasem na tym etapie wdrażania działającego systemu ciągle pozostaje sporo niewiadomych. Przygotowanie firmy do KSeF wiąże się również z istotnymi kosztami wynikającymi z potrzeby zmian w obszarze IT i funkcjonowania organizacji.

Tym samym konieczna jest po stronie Ministerstwa Finansów weryfikacja gotowości działania systemu KSeF i i przyjęcie ostatecznych ustaleń co do jego funkcjonowania (np. QR kod, faktury scamowe, etc.). W przypadku wątpliwości co do działania systemu i możliwości wdrożenia przez biznes oczekiwanych zmian w wymaganym terminie, konieczne jest podjęcie odpowiednich działań zapewniających podatnikom możliwość efektywnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym.

Ulga na robotyzację

Ulga na robotyzację jest mechanizmem, który przewiduje odliczenie dodatkowych 50 proc. kosztów kwalifikowanych od podstawy opodatkowania, związanych z inwestycjami w dziedzinie robotyzacji. Ulga ma obowiązywać przez pięć lat, począwszy od stycznia 2022 roku i kończąc się z końcem 2026 roku. Kluczowe wyzwanie stanowi okres obowiązywania ulgi, w tym kwestia wydłużenia bądź całkowitej redukcji ograniczenia czasowego, gdyż obecnie jej maksymalny okres obowiązywania to 2026 r. Ponadto należałoby w tym zakresie podjąć próbę skonkretyzowania elementów, które nie zostały precyzyjnie zdefiniowane, co w konsekwencji prowadzić może do nadużyć tj. ograniczania możliwości skorzystania z ulgi przez niejasne sformułowania. Istnieje ryzyko, że nawet jeśli pozornie spełnione zostały wszystkie warunki uprawniające do korzystania z ulgi, zgodnie z przepisami ustawy i z założeniami przedstawionymi w uzasadnieniu, przedsiębiorcy mogą podlegać intensywnej kontroli ze strony organów podatkowych oraz mogą być narażeni na potencjalne konsekwencje w przypadku niewłaściwego wykorzystania ulgi.

CRIDO uważa, że ważne jest zapewnienie braku ograniczenia czasowego dla ulgi, co pomoże zachęcić przedsiębiorstwa do ciągłych inwestycji. Konieczne jest też rozszerzenie zakresu stosowania ulgi również na inne sektory niż przemysł produkcyjny. Zwiększy to znacznie konkurencyjność Polski na rynku międzynarodowym, poprzez zachętę do większej robotyzacji przedsiębiorstw.

Podatek u źródła

Od 2022 roku obowiązuje system Pay&Refund w podatku u źródła (WHT), natomiast od 2019 roku obowiązują przepisy dotyczące należytej staranności płatnika w podatku u źródła oraz nowa definicja tzw. rzeczywistego właściciela płatności. Według CRIDO, wprowadzone przepisy znacząco komplikują skorzystanie z preferencji w podatku u źródła, co może skutkować koniecznością pobierania 19 lub 20 proc. podatku od wypłat dywidend, należności licencyjnych czy odsetek dokonywanych przez polskie spółki. W 2023 roku MF przedstawiło projekt objaśnień w zakresie podatku u źródła, który dodatkowo znacząco potęguje wątpliwości i brak jasności stosowania nowych przepisów.

Nowe przepisy mają istotny wpływ na stosowanie preferencji w WHT, co z kolei przekłada się na:

• bardzo duży wzrost ryzyka podwójnego opodatkowania należności takich jak dywidendy, należności licencyjne czy odsetki;

• brak możliwość realnej oceny zwrotu z inwestycji dla inwestora;

• percepcję Polski przez zagranicznych inwestorów jako kraju o nietransparentnym systemie opodatkowania.

Według ekspertów, konieczna jest znacząca rewizja projektu objaśnień w podatku u źródła i wypracowanie - z uwzględnieniem głosu biznesu – nowego projektu, który będzie uwzględniał aspekty racjonalności biznesowej i ekonomicznej. Nowelizacja przepisów w podatku u źródła, w szczególności w aspekcie definicji rzeczywistego właściciela płatności oraz należytej staranności płatnika.

Przebudowa konstrukcji ulg podatkowych (Pillar II)

CRIDO twierdzi, że Pillar II może istotnie wpłynąć na efektywność ulg podatkowych stosowanych w Polsce, ponieważ obecnie powodują one obniżenie opodatkowania kwalifikowanego, co prowadzi do obniżenia efektywnej stawki podatkowej (ETR). W rezultacie międzynarodowe grupy kapitałowe oraz duże grupy krajowe korzystające z ulg podatkowych mogą być zobligowane do uiszczenia dopłaty w państwie źródła. Niemniej jednak, Dyrektywa 2022/2523 przewiduje mechanizm tzw. kwalifikowanych zwrotnych kredytów, które nie są uznawane jako obniżenie podatków kwalifikowanych, lecz jako zwiększenie dochodu jednostki. W rezultacie mają one ograniczony wpływ na ETR.

W polskim systemie trudno obecnie zidentyfikować kwalifikowane kredyty podatkowe. Jako potencjalny wyjątek można wskazać tu ulgę badawczo-rozwojową, która przewiduje możliwość uzyskania przez mikro, małego lub średniego przedsiębiorcę – w określonych sytuacjach, zwrotu gotówkowego. CRIDO zwraca uwagę, że ulga badawczo-rozwojowa przewiduje specyficzny mechanizm pozwalający w niektórych przypadkach na jej rozliczenie z wpłatami należnymi od przedsiębiorstwa jako płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych. W tym zakresie ulga nie dotyczy więc obniżenia podatku kwalifikowanego, co może również wpływać pozytywnie na sposób jej rozpoznania dla celów podatku minimalnego. W odniesieniu do specjalnych stref ekonomicznych stosowany w nich mechanizm zwolnienia podatkowego nie spełnia definicji kwalifikowanego kredytu podatkowego. Korzystanie ze zwolnienia strefowego będzie więc wpływało negatywnie na wysokość podatków kwalifikowanych, a tym samym na ETR.

Zgodnie z postulatem, należy przebudować konstrukcję ulg podatkowych i zwolnień strefowych w taki sposób, aby odpowiadały one pojęciu zwrotnego kredytu podatkowego zawartego w Dyrektywie Pillar II (lub w inny sposób nie wpływały negatywnie na ETR). To stanowczy postulat, który ma kluczowe znaczenie ze względu na ochronę krajowych ulg na innowację i zwolnień podatkowych, które u podstawy mają przyciągać nowych inwestorów do Polski.

Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości

CRIDO zauważa, że od ponad 25 lat nikt na poważnie nie zaopiekował się podatkiem od nieruchomości, pomimo tego, że jest on drugim – zaraz po podatku VAT – generującym najwięcej sporów sądowych podatkiem w Polsce. Sytuacji tej nie pomaga fakt decentralizacji systemu poboru tego podatku przez ponad 2 400 organów podatkowych na terenie całej Polski. Dla podatników oznacza to nie tylko konieczność składania osobnych deklaracji na terenie każdej gminy, w której posiadają majątek, lecz także konieczność monitorowania stawek, które różnią się pomiędzy gminami a niekiedy także różnego podejścia do kwalifikacji samego przedmiotu opodatkowania, czy możliwości stosowania zwolnień.

Eksperci apelują, że zagadnienie opodatkowania podatkiem od nieruchomości
stanowi strategiczne wyzwanie nie tylko dla podatników (na których ciąży ekonomiczny ciężar tego podatku), lecz także dla samorządów (których dochód stanowi). Szeroki zakres wyzwań związanych z podatkiem od nieruchomości powoduje, że do ich rozwiązania należy podejść kompleksowo, tj. jednocześnie:

• dokonując bieżących zmian, stanowiących niejako „łatę” na największe problemy związane z funkcjonowaniem tego podatku – tzw. quick fixes,

• oraz wprowadzając ten podatek do ery cyfryzacji i rozpoczynając jego wielowymiarową analizę – co pozwoli w perspektywie czasu na dokonanie jego gruntownej nowelizacji.

Według ekspertów w ramach pierwszego z działań, tj. quick fixes należy niezwłocznie:

• znowelizować podstawowe definicje określające co najmniej przedmiot opodatkowania, tj. „budynek” i „budowlę” – co wymuszają dwa ostatnie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, ale także praktyka.

• uprościć deklaracje podatkowe składane przez osoby prawne tak, by grunty, budynki i budowle wymieniane były w odrębnych załącznikach – ograniczy to ilość dokumentów składanych przez podatników, a samorządom ułatwi ich analizę;

• usunąć konieczność corocznego wydawania decyzji określających osobom fizycznym

• doprecyzować przepisy wskazujące jak należy obliczać podstawę opodatkowania budynków.

• umożliwić udział samorządów w postępowaniach przed sądami administracyjnymi na prawach strony w sprawach wydawanych przez nie decyzji.

Przewlekłość postępowań podatkowych

Zdaniem CRIDO, postępowania i kontrole podatkowe prowadzone są obecnie w sposób przewlekły. Ponadto, obowiązujące obecnie przepisy w praktyce są niejednokrotnie nadużywane przez organy podatkowe. Od lat organy podatkowe wykorzystują instytucje procesowe do:

• instrumentalnego zawieszania/przerywania okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych, co w praktyce powoduje, że kontrole czy postępowania podatkowe bezkarnie prowadzone są latami bez ich formalnego zakończenia;

• w sytuacji postępowań wszczynanych na wniosek podatników, w szczególności składanych wniosków o wydanie interpretacji podatkowej, organy skupiają się na poszukiwaniu możliwości rozstrzygnięcia sprawy w formie postanowienia o odmowie wydania interpretacji zamiast merytorycznym rozpoznaniu sprawy;

Obecnie brak jest również realnej możliwości przyśpieszenia postępowań lub dyscyplinowania organów w sytuacji prowadzenia postępowań przez wiele lat.

Proponowane zmiany mają dla podatników charakter strategiczny, gdyż zapewniają realizację podstawowych praw podatników. Konieczne jest tym samym prowadzenie tzw. „quick fixes” w zakresie czasu prowadzenia postępowań podatkowych mających zapobiegać prowadzeniu ich w sposób przewlekły, tj.:

• likwidacja kontroli podatkowych, przy jednoczesnym wprowadzeniu możliwości dokonania korekty w toku postępowania podatkowego;

• albo, w przypadku braku ich likwidacji:

- w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w toku kontroli - niezwłoczne wszczęcie postępowania po kontroli (obecnie obowiązujący termin 6 miesięcy dany organom na wszczęcie postępowania nie jest niczym uzasadniony, skoro organ już zidentyfikował nieprawidłowości w toku kontroli);

- w przypadku braku stwierdzenia nieprawidłowości w toku kontroli - nadanie protokołowi kontroli waloru chroniącego podatnika;

• wzmocnienie instytucji ponaglenia

• wprowadzenie możliwości rezygnacji z rozpoznania sprawy w II instancji na wniosek strony;

• możliwość prowadzenia przesłuchania w urzędach na odległość oraz zastąpienie klasycznego protokołowania nagraniem czynności i transkrypcją;

• utrzymanie możliwości zdalnego uczestniczenia w rozprawach (na wniosek strony) - wprowadzenie i dostosowanie systemu do rozpraw online wiązało się z dużym nakładem środków finansowych, stąd wracanie do rozpraw stacjonarnych jest nie tylko niepraktyczne ale też niegospodarne;

• konieczność doręczenia wezwania do zapłaty po decyzji wydanej w II instancji zamiast natychmiastowej egzekucji;

• wprowadzenie krótkiego i wiążącego terminu na przekazanie akt przez WSA do organu po wydaniu wyroku uchylającego decyzję;

• wprowadzenie klauzuli nadużycia prawa przez organy - jako jednej z naczelnych zasad postępowania

• zapewnienie kontroli nad procesem wydawania interpretacji indywidualnych, w szczególności monitorowanie przyczyn i przypadków wydawania postanowień o odmowie wydania interpretacji.

Koszty finansowania dłużnego jako koszty podatkowe - istniejący limit

Od 2018 r. obowiązują przepisy, które wprowadzają limity w zakresie zaliczania do kosztów uzyskania przychodów kosztów finansowania dłużnego przekraczających określone w ustawie o CIT progi. Próg liczony jest jako 3M PLN lub 30 proc. tzw. podatkowej EBITDA (którakolwiek wartość jest wyższa).

Koszty finansowania przekraczające tę wartość w trakcie roku podatkowego są wyłączane z wyniku podatkowego. Polskie regulacje zostały wprowadzone w życie jako implementacja regulacji tzw. Dyrektywy ATAD, przy czym dyrektywa ta jako limit ustaliła wartość 3M EUR (a nie 3M PLN).

CRIDO dowodzi, że jakkolwiek postulat stojący za wprowadzeniem powyższych regulacji jest zrozumiały (przeciwdziałanie zjawisku unikania opodatkowania poprzez zawyżanie kosztów finansowania dłużnego), o tyle motywy wprowadzenia limitów kosztowych znacznie niższych niż tych przewidzianych przez Dyrektywę ATAD trudno zrozumieć w kontekście chociażby wysokości aktualnych stóp procentowych.

Eksperci twierdzą, że krajowe przepisy efektywnie powodują obniżenie konkurencyjności polskich firm względem unijnej konkurencji. Finansowanie dłużne jest najpopularniejszą metodą pozyskiwania kapitału przez przedsiębiorców i jest to często najprostsza, i najszybsza opcja na uzyskanie zewnętrznych środków pieniężnych.

Tym samym konieczna jest nowelizacja przepisów polegająca na zwiększeniu limitu kosztów finansowania dłużnego, które mogłyby podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów do wysokości 3M EUR (zgodnie z Dyrektywą ATAD).

Czytaj też: Newag wypadnie z rynku zamówień publicznych w całej UE?