Rozmowa z Piotrem Nowakiem, nowym wiceministrem finansów odpowiedzialnym m.in. za rachunkowość.

Polecany produkt: Rachunkowość 2016 >>>

Polska musi dostosować ustawę o rachunkowości do zmian w przepisach unijnych. Czy oprócz tego będą też inne zmiany w tej ustawie, a może powstanie nowa ustawa o rachunkowości? Czy rozważane jest rozszerzenie katalogu jednostek stosujących obligatoryjnie lub fakultatywnie Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej oraz ograniczenie obowiązku poddawania sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta?
W Ministerstwie Finansów nie są prowadzone prace związane ze zmianą katalogu jednostek mogących stosować MSR lub podlegających obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta. Niemniej jednak czeka nas kolejna nowelizacja ustawy o rachunkowości związana przede wszystkim z implementacją dyrektywy PE i Rady 2014/95/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy.
Kraje członkowskie na wdrożenie dyrektywy mają czas do 6 grudnia 2016 r. Pojawią się nowe obowiązki sprawozdawcze?
Tak. Dyrektywa 2014/95/UE wprowadza zmiany dwojakiego rodzaju w raportowaniu informacji. Pierwsze dotyczą największych jednostek zainteresowania publicznego (JZP) w rozumieniu dyrektywy w sprawie rachunkowości oraz największych grup kapitałowych, w których jednostka dominująca jest JZP. Do JZP zalicza się jednostki działające głównie na rynku finansowym, w tym m.in.: banki, zakłady ubezpieczeń, emitentów papierów wartościowych dopuszczonych lub ubiegających się o dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Największe jednostki w tym przypadku to takie, które spełniają w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok określone kryteria (odnoszące się do największych JZP lub największych grup kapitałowych). Chodzi o średnioroczne zatrudnienie powyżej 500 osób oraz jedno z dwóch kryteriów - sumę aktywów bilansu powyżej 20 mln euro lub przychody netto ze sprzedaży towarów produktów powyżej 40 mln euro.
Te jednostki będą ujawniać w sprawozdaniu z działalności – w formie oświadczenia na temat informacji niefinansowych - minimum istotnych informacji dotyczących co najmniej zagadnień społecznych, pracowniczych, środowiska naturalnego, poszanowania praw człowieka oraz przeciwdziałania korupcji i łapownictwu (tzw. sprawozdawczość w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu – raporty CSR). W odniesieniu do wskazanych obszarów jednostki przedstawią informacje na temat prowadzonych polityk, ich celów, sposobów realizacji oraz rezultatów w danym okresie sprawozdawczym.
A te drugie zmiany?
Dotyczą dużych spółek giełdowych, tj. takich, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok spełniają dwa z trzech określonych kryteriów. W tym przypadku mowa o średniorocznym zatrudnieniu powyżej 250 osób lub sumie aktywów bilansu powyżej 20 mln euro, lub przychodach netto ze sprzedaży towarów i produktów powyżej 40 mln euro.
Te podmioty będą ujawniać w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego (element sprawozdania z działalności) informacje na temat stosowanej przez spółkę polityki różnorodności, w tym składu jej organów administracyjnych, zarządzających i nadzorczych (w odniesieniu np. do wieku, płci, pochodzenia geograficznego, wykształcenia i doświadczenia zawodowego), celów tej polityki, sposobu jej realizacji oraz rezultatów w danym okresie sprawozdawczym.
Chciałbym podkreślić, że na spółki objęte regulacjami w zakresie informacji niefinansowych oraz informacji o polityce różnorodności dyrektywa narzuca obowiązek postępowania zgodnie z zasadą „stosuj lub wyjaśnij” (comply or explain) – tj. w przypadku, gdy dana jednostka nie prowadzi polityki w zakresie jednego lub kilku wyżej wymienionych zagadnień, będzie miała obowiązek ujawnić ten fakt oraz podać przyczyny.
Implementacja wyżej wymienionych przepisów unijnych nie będzie polegać jedynie na zmianie ustawy o rachunkowości?
Tak. Prace dotyczące nowych obowiązków sprawozdawczych dotyczących ujawniania polityki różnorodności (w odniesieniu do organów administracyjnych, zarządzających i nadzorczych w zakresie takich aspektów, jak np. wiek, płeć, wykształcenie czy doświadczenie zawodowe) są bowiem prowadzone w ramach zmian do przepisów wykonawczych, tj. rozporządzenia w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim.
Projekt ten, implementujący częściowo m.in. dyrektywę 2014/95/UE, jest w trakcie uzgodnień i konsultacji publicznych. Planowany termin wejścia w życie przepisów rozporządzenia w zakresie ujawniania polityki różnorodności to 1 stycznia 2017 r.
Dyrektywa przewiduje w pewnych kwestiach prawo wyboru dla krajów członkowskich UE. Jak Polska podejdzie do tych możliwości?
W ramach wstępnych prac analitycznych Ministerstwo Finansów przeprowadziło w maju ubiegłego roku prekonsultacje. Dotyczyły one wszystkich opcji zawartych w dyrektywie, tj.:
● czy zezwolić, aby jednostki mogły przedstawić informacje niefinansowe w formie odrębnego sprawozdania (kwestia formy i czasu publikacji),
● czy zezwolić, aby jednostki pominęły w wyjątkowych przypadkach informacje dotyczące oczekiwanych wydarzeń lub spraw będących przedmiotem toczących się negocjacji, jeżeli ich ujawnienie miałoby szkodliwy wpływ na sytuację handlową jednostki,
● czy wymagać, aby informacje niefinansowe były weryfikowane przez niezależny podmiot świadczący usługi atestacyjne (np. biegłego rewidenta lub podmiot inny niż podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych)?
Prekonsultacje na temat wdrożenia ww. dyrektywy były prowadzone poprzez upublicznienie szczegółowej ankiety skierowanej głównie do spółek będących jednostkami raportującymi dane niefinansowe lub planującymi takie raportowanie oraz do użytkowników tych informacji.
Jakie były ich wyniki?
Zagregowane wyniki ankiety są dostępne na stronie internetowej MF (w zakładce Działalność/Rachunkowość/Aktualności). W skrócie można powiedzieć, że w odniesieniu do pierwszej opcji większość spółek była za umożliwieniem raportowania informacji niefinansowych w odrębnym sprawozdaniu zamiast w sprawozdaniu z działalności. Natomiast użytkownicy informacji niefinansowych mieli podzielone zdania.
Co do drugiej opcji, większość spółek oraz użytkowników sprawozdań finansowych była za umożliwieniem pomijania niektórych informacji w szczególnych przypadkach.
Z kolei w sprawie trzeciej opcji większość respondentów nie poparła wprowadzenia wymogu obowiązkowej weryfikacji informacji niefinansowych (wśród nich nawet te spółki, które obecnie już dobrowolnie same zlecają taką weryfikację). Większość spółek wskazała także, że taka obowiązkowa weryfikacja będzie czynnikiem zniechęcającym do szerszego i bardziej szczegółowego raportowania informacji niefinansowych.
Ważnym głosem dla ministerstwa w tej sprawie były też rekomendacje, które wpłynęły w październiku 2015 r. od Zespołu ds. Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw (organu pomocniczego ówczesnego ministra gospodarki). Zostały one bowiem wypracowane w drodze dialogu społecznego z udziałem grup interesariuszy kluczowych dla tematyki tej dyrektywy, w tym: podmiotów, które będą objęte nowymi regulacjami, przedstawicieli organizacji połecznych, organizacji pracodawców, instytucji naukowych oraz przedstawicieli administracji rządowej.
A jak do samej idei wprowadzenia obowiązku raportowania informacji niefinansowych podchodzi resort finansów?
Wychodzimy z założenia, że tego rodzaju sprawozdawczość niefinansowa powinna być rozwijana na zasadzie dobrowolności - poprzez trendy rynkowe lub kodeksy dobrych praktyk. Najlepsze zmiany zachodzą, gdy jednostki same widzą potrzebę bycia społecznie odpowiedzialnymi, a w konsekwencji raportowania swoich faktycznych działań. Uważamy, że nie powinno się wprowadzać dodatkowych wymogów ponad to, co jest wymagane dyrektywą, aby nie nakładać kolejnych obciążeń sprawozdawczych i nie generować dodatkowych kosztów dla jednostek. Dlatego nie jesteśmy za rozszerzeniem katalogu jednostek objętych dodatkowymi wymogami sprawozdawczymi na inne niż największe jednostki zainteresowania publicznego. Mamy jednocześnie nadzieję, że zmiany, które wprowadzają obowiązki sprawozdawcze tylko dla największych JZP przyczynią się do popularyzacji idei społecznej odpowiedzialności biznesu również wśród innych jednostek.
Rozporządzenie jest już konsultowane. A co z projektem nowelizacji ustawy o rachunkowości?
Planujemy, że zostanie on przekazany do konsultacji publicznych oraz do zaopiniowania w marcu tego roku.
Ministerstwo Finansów uważa, że nie powinno się wprowadzać dodatkowych wymogów ponad to, co jest wymagane dyrektywą, aby nie nakładać kolejnych obciążeń sprawozdawczych i nie generować dodatkowych kosztów dla jednostek