Subskrybuj nas na Youtube
W jednostkach powiązanych spółki dokonują transferu środków pieniężnych między sobą przede wszystkim w formie sformalizowanych pożyczek. Czy istnieje jakaś metoda alternatywna do umowy pożyczki, która efektywnie i w prosty sposób dofinansuje spółki mające niedostateczną ilość gotówki? Jeśli tak, na czym ona polega i jak przedstawić w księgach rachunkowych operacje z nią związane?
Taką metodą alternatywną do umowy pożyczki może być cash pooling. Instytucja cash poolingu należy do alternatywnych metod zarządzania płynnością podmiotów. Charakteryzuje ją skonsolidowanie rachunków bankowych podmiotów działających w ramach wzajemnych powiązań gospodarczych. Scalenie wszystkich rachunków pozwala podmiotom zebrać większą pulę środków pieniężnych, co daje możliwość wygenerowania korzystniejszego oprocentowania zebranych środków, a w sytuacji wystąpienia debetowego salda także uniknięcia kosztów odsetkowych.
Zarządzanie środkami pieniężnymi odbywa się za pośrednictwem pool leadera, którym jest jednostka dominująca, ale może nim być również bank. Do głównych obowiązków pool leadera należy analizowanie sald rachunków bankowych, monitorowanie zobowiązań i należności z tytułu umowy cash poolingu, naliczanie i zapłata odsetek, przygotowywanie sprawozdawczości z procesu realizacji transakcji.
Na wspólnym wydzielonym rachunku bankowym gromadzone są środki pochodzące z rachunków poszczególnych podmiotów powiązanych. Na rachunku głównym dochodzi do kompensowania przejściowych sald debetowych i kredytowych. Są to wielostronne transakcje odbywające się w ciągu jednego dnia polegające na przekazywaniu środków od podmiotów mających nadwyżkę finansową na rzecz podmiotów wykazujących niedobór. W wyniku transferu środków naliczane są odsetki, które obciążają podmioty z saldem kredytowym, a przypisywane są na rzecz jednostek mających saldo debetowe. Opłaty związane z obsługą rachunku skonsolidowanego obciążają pool leadera, aczkolwiek przerzuca on ciężar kosztów na podmioty biorące udział w transakcji. Na koszty składają się opłaty bankowe pobierane z tytułu realizacji umowy cash poolingu, wszelkie opłaty dodatkowe, a także wynagrodzenie za pełnioną funkcję zarządczą. Środki pieniężne skumulowane na rachunku głównym mogą być inwestowane w formie depozytu.
Podstawowe księgowania u pool leadera przedstawia przykład 1. Zaś przykład 2 zawiera typowe księgowania w jednym z podmiotów uczestniczących w cash poolingu będące lustrzanym odbiciem księgowań u pool leadera.
Na dzień bilansowy saldo kredytowe konta „Rozrachunku z uczestnikami CP” powinno być przedstawione w pasywach w pozycji „Zobowiązania finansowe – wobec jednostek powiązanych – inne (B.III.1.b)”. Natomiast saldo debetowe konta „Rozrachunku z uczestnikami CP” należy przedstawić jako „Należności krótkoterminowe – od jednostek powiązanych – inne (B.II.1.b)” lub „Inwestycje krótkoterminowe – inne krótkoterminowe aktywa finansowe – w jednostkach powiązanych (B.III.1.a)” albo „Inwestycje krótkoterminowe – środki pieniężne i inne aktywa pieniężne – inne środki pieniężne (B.III.1.c).
Informację o wybranym sposobie prezentacji bilansowej cash poolingu należy opisać we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego. Jednostki powiązane, których transakcje są przedstawiane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, powinny postępować zgodnie z zapisami polityki rachunkowości i stosować jednolite zasady w celu rzetelnego i wiarygodnego przedstawienia ekwiwalentnych zapisów zdarzeń gospodarczych.
PRZYKŁAD 1
U pool leadera...
Spółka zarządza cash poolingiem i jest pool leaderem. Rejestruje na wydzielonym rachunku bankowym wpływy środków od jednostek powiązanych. Dokonuje przelewów na rzecz spółek mających salda kredytowe, nalicza odsetki od sald kredytowych, opłaty dodatkowe, a także swoje wynagrodzenie za obsługę transakcji i obciąża spółki. W ramach obsługi cash poolingu spółki posiadające nadwyżki finansowe otrzymują od niej odsetki uznaniowe za posiadane środki.
Objaśnienia:
1. Przelew środków z rachunku podmiotu uczestniczącego w CP na rachunek główny – kwota 50 000 zł;
2. Przelew środków z rachunku głównego na rzecz rachunku podmiotu mającego niedobór kwota 10 000 zł;
3. Naliczenie opłat bankowych przez bank obsługujący CP – kwota 700 zł;
4. Odsetki otrzymane od banku prowadzącego rachunek główny CP – kwota 1100 zł;
5. Uznanie podmiotu uczestniczącego w CP uzyskanymi odsetkami od salda debetowego – kwota 500 zł;
6. Obciążenie podmiotu uczestniczącego w CP odsetkami od kredytowego salda środków – kwota 300 zł;
7. Obciążenie podmiotu uczestniczącego w CP kosztami usługi – kwota 200 zł.
PRZYKŁAD 2
...i w jednym z podmiotów uczestniczących w cash poolingu
Podmiot uczestniczy w cash poolingu. Każdego dnia posiada inny stan salda, raz jest to saldo debetowe, innym razem kredytowe. Nadwyżka środków pieniężnych jest przelewana na rachunek wydzielony do obsługi cash poolingu, natomiast w przypadku niedoboru pool leader dokonuje przelewu w celu uzupełnienia salda w podmiocie. W wyniku nadwyżek spółka otrzymuje odsetki uznaniowe, które stanowią przychód finansowy. Analogicznie w przypadku niedoboru są naliczane odsetki karne. Podmiot jest obciążany opłatami dodatkowymi i kosztami wynagrodzenia pool leadera, które stanowią koszt usług obcych.
Objaśnienia:
1. Przelew środków z rachunku podmiotu uczestniczącego w CP na rachunek pool leadera – kwota 20 000 zł;
2. Przelew środków z rachunku pool leadera na rzecz rachunku podmiotu uczestniczącego – kwota 7000 zł;
3. Odsetki otrzymane od debetowego salda środków – 300 zł;
4. Odsetki naliczone od kredytowego salda środków – 400 zł;
5. Obciążenie podmiotu uczestniczącego w CP kosztami obsługi przez pool leadera – 100 zł.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).