Przychody ze sprzedaży można ujmować łącznie. Natomiast w stosunku do kosztów zakupu towarów takiej możliwości już nie ma.
Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów powinni co do zasady ujmować w niej chronologicznie każdy uzyskany ze sprzedaży przychód. W niektórych sytuacjach ustawodawca zezwala jednak na zbiorcze ujęcie takich przychodów. Dzięki temu podatnik może znacznie ograniczyć liczbę ujmowanych w księdze operacji, co z kolei pozwala zaoszczędzić czas, a także zmniejsza liczbę kart księgi.
Raport okresowy miesięczny
Do zasadniczych dokumentów, na podstawie których ujmowane są przychody w księdze podatkowej, zalicza się raporty dobowe ze sprzedaży zaewidencjonowanej za pomocą kasy rejestrującej. Podatnicy, którzy ewidencjonują obrót przy zastosowaniu kas, dokonują zapisów na podstawie danych z raportów dobowych, skorygowanych o wartości dotyczące zwrotów towarów wynikające z odrębnych ewidencji. Mogą jednak dokonywać zapisów w księdze na koniec każdego miesiąca na podstawie danych wynikających z miesięcznych zestawień raportów dobowych. Zestawienie to powinno zawierać co najmniej: numer kolejny wpisu, numer unikatowy pamięci fiskalnej kasy, numery i daty raportów dobowych, wynikającą z raportów łączną kwotę należności pomniejszoną o łączną kwotę podatku i skorygowaną o wartości dotyczące zwrotów towarów.
Sprzedaż nieudokumentowana
Podatnik prowadzący sprzedaż nieudokumentowaną fakturami może dokonywać w księdze zapisów dotyczących przychodów ze sprzedaży wyrobów, towarów handlowych i usług na podstawie dowodu wewnętrznego wystawionego na koniec dnia. W dowodzie tym w jednej kwocie wykazana jest wartość tych przychodów za dany dzień. Zasada ta ma zastosowanie, o ile podatnik nie prowadzi ewidencji sprzedaży lub nie ewidencjonuje obrotu przy zastosowaniu kas rejestrujących. Jeżeli podatnik wystawia w danym dniu wiele faktur, to może dokonać zbiorczego zapisu jedną sumą wynikającą z dziennego zestawienia faktur. Zestawienie takie powinno zawierać datę zestawienia, numery faktur, podsumowanie oraz podpis osoby sporządzającej zestawienie.
Z ewidencją VAT
Zgodnie rozporządzeniem ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, jeżeli podatnik prowadzi odrębną ewidencję, o której mowa w ustawie o VAT, zapisy w księdze dotyczące przychodów ze sprzedaży towarów i usług mogą być dokonywane na koniec miesiąca łączną kwotą wynikającą z miesięcznego zestawienia sporządzonego na podstawie danych wynikających z tej ewidencji. Tym samym z powyższego uproszczenia mogą korzystać jedynie czynni podatnicy VAT. Zestawienie, o którym mowa wyżej, tzn. zestawienie sprzedaży, powinno zawierać co najmniej następujące dane: datę i kolejny numer zestawienia, sumę przychodów ze sprzedaży pomniejszoną o należny podatek od towarów i usług oraz o wartość towarów i usług niestanowiącą przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym i powiększoną o przychody nieobjęte obowiązkiem ewidencjonowania dla celów VAT.
Kantory i lombardy
Szczególne regulacje ustanowiono dla podatników prowadzących kantor lub lombard. Ewidencjonują oni w jednej pozycji miesięczną kwotę przychodów (sprzedaży wartości dewizowych) wynikającą z ewidencji kupna i sprzedaży wartości dewizowych.
W przypadku prowadzenia lombardu podatnik na koniec miesiąca wpisuje do księgi kwotę prowizji stanowiącą wartość spłaconych w danym miesiącu odsetek od pożyczonych kwot lub różnicę między kwotą uzyskaną ze sprzedaży zastawionych rzeczy a kwotą udzielonych pożyczek, wynikającą z prowadzonej ewidencji pożyczek i zastawionych rzeczy. Zasady te wynikają z przepisów określonych w objaśnieniach do podatkowej księgi, zamieszczonych w załączniku do wspomnianego rozporządzenia.
Wydatki już nie
Ustawodawca nie dopuszcza możliwości dokonywania zbiorczych zapisów łącznego kosztu wynikającego ze zbiorczej ewidencji zakupu. Jedynie wydatki z tytułu używania niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych samochodu osobowego, w tym także stanowiącego własność osoby prowadzącej działalność gospodarczą, dla potrzeb działalności gospodarczej podatnika należy wpisywać do księgi (w kolumnie 13) po zakończeniu miesiąca na podstawie miesięcznego zestawienia poniesionych wydatków. Każdy dowód dokumentujący koszty zakupu towarów, materiałów lub usług musi być wpisany do księgi przychodów i rozchodów w oddzielnej pozycji w sposób chronologiczny.
Stanowisko fiskusa
Organy podatkowe w tej kwestii są zgodne. Nie można w prowadzonej księdze przychodów i rozchodów dokonać ujęcia wydatków poniesionych (w określonym okresie) na zakup towarów na podstawie dziennych czy miesięcznych zestawień dowodów wewnętrznych. Możliwości takiej nie przewidują bowiem przepisy rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Takie stanowisko zajął między innymi dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach (interpretacja z 2 stycznia 2012 r., nr IBPBI/1/415-1053/11/BK).
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (t.j. Dz.U. z 2014 r. nr 152, poz. 1037 ze zm.). Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.). Rozporządzenie ministra finansów z 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz.U. poz. 363).