Teraz każde zniesienie współwłasności podlega PCC. Ponadto by zapłacić podatek przy zamianie, wystarczy, że tylko jedna rzecz jest w Polsce



Artykuł 1 ustawy o PCC wskazuje katalog czynności oraz zdarzeń, które podlegają opodatkowaniu. Ma on charakter zamknięty, co oznacza, że zawiera wszystkie i zarazem jedyne dopuszczalne czynności oraz zdarzenia, które podlegają opodatkowaniu PCC. Zatem czynności nieobjęte zakresem przedmiotowym tego przepisu nie powinny podlegać opodatkowaniu.
PRZYPOMNIENIE: Do końca 2015 r. obowiązywały przepisy stwierdzające, że PCC jest należny tylko w przypadku całkowitego zniesienia współwłasności.
Od 1 stycznia obowiązuje nowy art. 1 ust. 2 pkt 3 ustawy o PCC, który stwierdza jednoznacznie, że przepisy omawianej ustawy dotyczące umowy o dziale spadku oraz umowy o zniesieniu współwłasności stosuje się odpowiednio do „nabycia własności rzeczy wspólnej lub wspólnego prawa majątkowego albo ich części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność - w części spłat lub dopłat, oraz odpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli”.
CEL ZMIANY: Została ona wprowadzona w celu ukrócenia powszechnie stosowanej praktyki polegającej na sporządzaniu tzw. umów częściowego zniesienia współwłasności, będących w istocie czynnościami, w wyniku których zniesienie współwłasności następuje etapami. Prowadziło to do unikania zapłaty podatku lub zminimalizowania obciążeń podatkowych. Ustawodawca uznał zatem za niezbędne opodatkowanie także takich przypadków, które obejmują przyznanie rzeczy wspólnej albo jej części na dalszą współwłasność kilku (niektórym) dotychczasowym współwłaścicielom. PRZYKŁAD 1
Kosztowne zamiany
PRZYPOMNIENIE: Do końca 2015 r. PCC podlegały umowy zamiany dotyczące rzeczy lub praw majątkowych, które musiały znajdować się na terytorium Polski. Nie było zatem jasne, czy obowiązek podatkowy powstawał także w sytuacji, gdy jedna z rzeczy lub jedno z praw majątkowych będących przedmiotem zamiany znajdowały się poza granicami Polski. Nowelizacja uregulowała powyższą kwestię.
1 stycznia 2016 r. do art. 1 ustawy o PCC wprowadzono ust. 4a, który stwierdza jednoznacznie, że: „umowa zamiany podlega także podatkowi, jeżeli co najmniej jedna z rzeczy znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jedno z praw majątkowych jest wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.
CEL ZMIANY: Ustawodawca uznał, że w świetle przepisów obowiązujących w 2015 r. niezasadnie nie podlegały temu podatkowi umowy zamiany, jeżeli tylko jedna z zamienianych rzeczy znajduje się w Polsce lub tylko jedno z zamienianych praw majątkowych jest wykonywane na terytorium Polski. Wprowadzany art. 1 ust. 4a rozwiał te wątpliwości, co do tego, że umowa zamiany podlega podatkowi, jeżeli co najmniej jedna z rzeczy znajduje się na terytorium Polski lub jedno z praw majątkowych jest wykonywane na terytorium Polski.
Sprzedaż w postępowaniu upadłościowym i egzekucyjnym
PRZYPOMNIENIE: Do końca 2015 r., zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy o PCC, umowa sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym nie podlegała PCC.
Od 1 stycznia 2016 r. z art. 2 omawianej ustawy wykreślono ust. 3. Spowodowało to powstanie obowiązku podatkowego w przypadku zawierania umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu upadłościowym lub egzekucyjnym.
CEL ZMIANY: Wobec tego, że w stanie prawnym obowiązującym do końca 2015 r. podatnikiem z tytułu umowy sprzedaży zobowiązanym do zapłaty PCC jest wyłącznie kupujący (a zatem ani dłużnik, ani podmiot upadły), brak było uzasadnienia ekonomicznego dla dalszego obowiązywania przedmiotowego wyłączenia. PRZYKŁAD 2
WAŻNE Każda umowa sprzedaży zawierana w postępowaniu upadłościowym i naprawczym powoduje obowiązek zapłaty PCC przez kupującego.
! Od 1 stycznia 2016 r. opodatkowaniem PCC objęte jest również częściowe zniesienie współwłasności oraz odpłatne wyodrębnienie własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich właścicieli.
PRZYKŁAD 1
Zapłata od części
Katarzyna i Zbigniew (rodzeństwo) są współwłaścicielami (po 50 proc.) domu o wartości rynkowej 1 mln zł. Katarzyna chce wykupić cały udział brata. Zbigniew nie jest tym zainteresowany, ale zaproponował siostrze sprzedaż połowy swojego udziału, w wysokości 25 proc. całej nieruchomości. Zgodnie z umową dotyczącą częściowego zniesienia współwłasności Katarzyna nabędzie połowę udziału Zbigniewa w zamian za spłatę w wysokości 250 tys. zł. Zgodnie z art. 1 ust. 2 pkt 3 ustawy o PCC, mimo że zniesiona współwłasność dotyczy tylko części prawa własności, to Katarzyna jako nabywca będzie zobowiązana do uiszczenia PCC od kwoty nabycia tego udziału. Podstawa opodatkowania wyniesie zatem 250 tys. zł, ponieważ taka jest wartość spłaty przez Katarzynę. Będzie więc ona zobowiązana do zapłaty podatku w wysokości 2 proc. od kwoty 250 tys. zł, czyli 5 tys. zł.
PRZYKŁAD 2
Podatek przy licytacji komorniczej
Na 16 marca 2016 r. została ogłoszona licytacja komornicza, której przedmiotem jest samochód. Samochód został nabyty w wyniku licytacji przez pana Michała za 35 tys. zł. Na gruncie znowelizowanych przepisów pan Michał będzie zobowiązany do uiszczenia PCC w wysokości 2 proc. od kwoty 35 tys. zł, czyli 700 zł.
Kamil Jastrzębski menedżer, doradca podatkowy w TPA Horwath
Krzysztof Kielak konsultant w TPA Horwath