Omega SA z siedzibą w Lublinie (podatnik VAT czynny) zawarła umowę z ABC sp. z o.o. z siedzibą w Radomiu (podatnik VAT czynny) o powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej w okresie od 1 grudnia 2015 r. do 30 listopada 2016 r. na obszarze województwa mazowieckiego.
Umowa przewiduje miesięczne okresy rozliczeniowe. Za każdy miesiąc trwania umowy spółka Omega ma otrzymać wynagrodzenie w wysokości 50 000 zł netto, płatne w terminie do 20. dnia następnego miesiąca. Jak spółka ABC powinna rozliczyć tę umowę na gruncie VAT i CIT na przykładzie pierwszego miesiąca obowiązywania umowy, tj. grudnia 2015 r.? Spółka ABC wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane VAT. Fakturę od spółki Omega z 31 grudnia 2015 r. na kwotę 61 500 zł, w tym VAT 11 500 zł, dokumentującą nabycie tych usług spółka ABC otrzymała tego samego dnia, a zapłaciła ją 18 stycznia 2016 r., tj. przed upływem terminu płatności. Faktura nie zawierała wyrazów „metoda kasowa”. VAT i zaliczki na CIT spółka ABC rozlicza miesięcznie. Pomiędzy spółką Omega i spółką ABC nie zachodzą jakiekolwiek powiązania.
ODPOWIEDŹ
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 86 ust. 1 in principio ustawy o VAT).
VAT
Zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności stanowi odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT i podlega opodatkowaniu według podstawowej 23-proc. stawki VAT. Jak rozumiem, nabycie od spółki Omega usługi polegającej na powstrzymaniu się od działalności konkurencyjnej w okresie od 1 września 2015 r. do 31 sierpnia 2016 r. na obszarze województwa mazowieckiego ma związek z działalnością gospodarczą spółki ABC (spółka ABC dzięki nabyciu tej usługi ma szanse osiagać lepsze rezultaty gospodarcze). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że spółka ABC wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane VAT. W świetle powyższego można uznać, że spółce ABC przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia tej usługi. Również organy podatkowe akceptują pogląd, że można odliczyć podatek naliczony wynikający z faktury dokumentującej nabycie usługi polegającej na powstrzymywaniu się od działalności konkurencyjnej (zob. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 24 kwietnia 2012 r., nr IPPP1/443-198/12-2/PR).
Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT).
W przedstawionym stanie faktycznym kwota podatku naliczonego za jeden miesiąc, w tym grudzień 2015 r., wynosi 11 500 zł.
Zgodnie z zasadą zawartą w art. 86 ust. 10 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy.
Oznacza to, że w przypadku podatku naliczonego wynikającego z nabycia przedmiotowej usługi powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej za grudzień 2015 r. powstał 31 grudnia 2015 r., tj. z chwilą wykonania usługi.
Przypomnieć należy, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy, wykonania usługi (zob. art. 19a ust. 1 ustawy o VAT).
WAŻNE
Wydatek poniesiony na wypłatę wynagrodzenia za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Wskazują też na to organy podatkowe
Przedmiotowa usługa została zawarta na okres jednego roku (od 1 grudnia 2015 r. do 31 grudnia 2016 r.) i zawiera miesięczne okresy rozliczeniowe. W myśl art. 19a ust. 3 ustawy o VAT usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. W przedstawionym stanie faktycznym wykonanie usługi (a zarazem powstanie obowiązku podatkowego) będzie miało miejsce w ostatnim dniu każdego miesiąca trwania umowy, tj. w przypadku grudnia 2015 r. – 31 grudnia.
Odliczeniu przedmiotowego podatku naliczonego w rozliczeniu za grudzień 2015 r. nie sprzeciwia się art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT, gdyż spółka Omega otrzymała tę fakturę 31 grudnia 2015 r., jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w przypadkach, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę (zob. art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT).
Jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych w art. 86 ust. 10, 10d i 10e ustawy o VAT, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych (art. 86 ust. 11 ustawy o VAT). Na potrzeby schematu rozliczenia zakładam, że spółka ABC nie skorzysta z tej możliwości i odliczy podatek naliczony w najwcześniejszym możliwym terminie, tj. w deklaracji VAT-7 za grudzień 2015 r.
Zakładam, że nie zachodzą okoliczności wymienione w art. 88 ustawy o VAT. Przy czym należy podkreślić, że to, iż przedmiotem umowy jest powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej, nie oznacza, że usługa nie miała miejsca.
Podsumowując, spółka ABC w rozliczeniu za grudzień 2015 r. z tytułu nabycia przedmiotowej usługi polegającej na powstrzymaniu się od działalności konkurencyjnej może odliczyć podatek naliczony w wysokości 11 500 zł.
CIT
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT (art. 15 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o CIT).
Zatem aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszty uzyskania przychodu, musi:
● zostać poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią KUP podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
● być definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
● pozostawać w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
● zostać poniesiony w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
● być właściwie udokumentowany,
● nie znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT nie uważa się za KUP.
Wydatek zapłacony kontrahentowi za powstrzymywanie się od podjęcia działalności konkurencyjnej nie został wymieniony w katalogu wydatków nieuznawanych za koszty podatkowe (zob. art. 16 ust. 1 ustawy o CIT). Wydatek ten może zatem stanowić koszt uzyskania przychodów, o ile są spełnione pozostałe wymienione warunki, w tym związek z prowadzoną działalnością – co, jak rozumiem, ma miejsce.
Również organy podatkowe wskazują na możliwość zaliczenia wydatku poniesionego na wypłatę wynagrodzenia za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej do kosztów uzyskania przychodów. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 20 listopada 2007 r., ILPB3/423-77/07-4/MC wyjaśnił „(...) W dobie gospodarki rynkowej i wiążącej się z tym konkurencji wydatek poniesiony na ochronę rynku potencjalnych odbiorców usług poligraficznych należy uznać za racjonalny. Powszechnie wiadome jest, iż wyeliminowanie bądź ograniczenie skutków konkurencji może przyczynić się do zwiększenia sprzedaży usług, a zatem i do zwiększenia osiąganych przychodów. Wydatek poniesiony przez Spółkę na wypłatę odszkodowania za powstrzymywanie się (...) od działalności konkurencyjnej w ocenie Spółki miał zapobiec temu, aby informacje, które były i są w jego posiadaniu, nie trafiły do konkurencji, ponieważ mogłoby to wpłynąć np. na spadek zleceń produkcyjnych, a tym samym na spadek opodatkowanej sprzedaży. Zatem ma wpływ na wielkość osiąganych obrotów i co za tym idzie przychodów. Biorąc powyższe pod uwagę, zaliczyć go można - uwzględniając również, że wydatek ten nie został wymieniony w art. 16 ust. 1 ww. ustawy - do kosztów uzyskania przychodów (...)”.
Przedmiotowy wydatek (zapłata za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej) stanowi tzw. koszt pośredni.
Koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, to stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą (art. 15 ust. 4d ustawy o CIT).
Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (zob. art. 15 ust. 4e ustawy o VAT).
Faktura za przedmiotowe usługi wykonane w grudniu 2015 r. została wystawiona przez usługodawcę, a zarazem otrzymana przez spółkę ABC 31 grudnia 2015 r., zatem wydatek udokumentowany tą fakturą stanowić będzie koszt uzyskania przychodów w grudniu 2015 r.
Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów podatku od towarów i usług, z tym że jest kosztem uzyskania przychodów podatek naliczony:
● jeżeli podatnik zwolniony jest od podatku od towarów i usług lub nabył towary i usługi w celu wytworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych od podatku VAT,
● w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług - jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej - kosztem uzyskania przychodów będzie poniesionych wydatek w kwocie netto, tj. 50 000 zł.
Podsumowując, w rozliczeniu za grudzień 2015 r. spółka ABC powinna uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów poniesiony wydatek wynikający z faktury z 31 grudnia 2015 r. wystawionej przez spółkę Omega za usługi powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej w kwocie netto 50 000 zł. ©?
SCHEMAT
Rozliczenie przez spółkę ABC* umowy o powstrzymaniu się od działalności konkurencyjnej za grudzień 2015 r.
1. Jaki podatek wystąpi:
VAT – podatek należny: nie wystąpi
VAT – podatek naliczony: 11 500 zł
CIT (przychody): nie wystąpi
CIT (koszty uzyskania przychodów): 50 000 zł
2. W jakiej deklaracji wykazać podatek:
VAT: deklaracja VAT-7 (podatek naliczony 11 500 zł w poz. 42; a wartość netto 50 000 zł w poz. 41)
CIT: nie ma obowiązku składania deklaracji zaliczkowej, powinno się jednak uwzględnić koszty uzyskania przychodów (50 000 zł) przy obliczeniu zaliczki na podatek dochodowy podlegający wpłacie do urzędu skarbowego, a po zakończeniu roku podatkowego uwzględnić w zeznaniu rocznym CIT-8 po stronie przychodów
3. Termin złożenia deklaracji
VAT-7 – 25 stycznia 2016 r.
CIT-8 – do 31 marca 2016 r., zakładając, że rokiem podatkowym spółki Omega jest rok kalendarzowy
* W schemacie rozliczenia pominięte zostały inne zdarzenia/czynności.
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.). Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).
