Z przepisów ustaw regulujących podatki dochodowe wynika, że w momencie przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową opodatkowaniu podlegają zyski z lat ubiegłych zgromadzone na kapitale zapasowym. Przepisy nie dają jednak odpowiedzi na pytanie, czy opodatkowaniu podlegają także zyski bieżące.
Zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 3 ustawy 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.) w przypadku zmiany formy prawnej (przekształcenia spółki) istnieje obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający przekształcenie. Skutkiem zamknięcia ksiąg na dzień poprzedzający przekształcenie jest koniec roku podatkowego przekształcanej spółki (jeśli spółką przekształcaną jest spółka kapitałowa) i obowiązek złożenia deklaracji. W związku z powyższym pojawia się pytanie o skutki podatkowe przekształcenia, jakie mogą ewentualnie zaistnieć po stronie wspólników spółki przekształcanej w sytuacji, gdy w trakcie danego roku obrotowego (do dnia poprzedzającego przekształcenie) spółka przekształcana wypracowała zysk. Przede wszystkim należy postawić pytanie, czy wypracowany we wskazanym okresie zysk należy kwalifikować jako niepodzielony zysk w rozumieniu art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.; dalej: ustawa o PIT).
Możliwe są dwa podejścia. Zgodnie z jednym stanowiskiem sprawozdanie sporządzane na dzień poprzedzający przekształcenie jest sprawozdaniem rocznym, a więc sprawozdaniem podlegającym zatwierdzeniu i sprawozdaniem, na podstawie którego określony zysk podlega podziałowi pomiędzy wspólników.
Sprawozdanie sporządzane na dzień poprzedzający przekształcenie spółki kapitałowej w osobową nie jest sprawozdaniem rocznym. Zatem wynikający z niego zysk nie jest zyskiem podlegającym podziałowi
Jednak zgodnie z drugim stanowiskiem (które w ocenie autora jest prawidłowe) sprawozdanie sporządzane na dzień poprzedzający przekształcenie nie stanowi sprawozdania rocznego. W takim przypadku wynikający z takiego sprawozdania zysk nie jest zyskiem podlegającym podziałowi. Zyskiem podlegającym podziałowi jest dopiero zysk wynikający ze sprawozdania sporządzonego na koniec okresu obrachunkowego, czyli najczęściej na dzień 31 grudnia. Ponieważ sprawozdanie sporządzane na dzień 31 grudnia będzie już sprawozdaniem spółki osobowej, wynikający z niego ewentualny zysk nie będzie zyskiem osoby prawnej, w związku z czym udział w tym zysku nie mógłby być kwalifikowany jako udział w zysku osoby prawnej, o którym mowa w art. 24 ust. 5 ustawy o PIT.
Podsumowując, w przypadku przyjęcia, że sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień poprzedzający przekształcenie nie jest sprawozdaniem rocznym, na dzień przekształcenia nie można mówić o niepodzielonym zysku za okres od dnia rozpoczęcia okresu obrachunkowego do dnia poprzedzającego przekształcenie w spółkę osobową. Jednocześnie należy wskazać, że praktyka organów podatkowych jest w tym zakresie odmienna (jako przykład można wskazać stanowisko dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach wyrażone w interpretacji indywidualnej z 5 listopada 2011 r., nr IBPBII/2/415-1061/12/MM). Należy mieć nadzieję, że przedmiotowa kwestia zostanie pozytywnie rozstrzygnięta dla podatników w orzeczeniach sądów administracyjnych. Wskazane byłoby także, aby omawiany problem został wprost rozstrzygnięty w przepisach podatkowych.