Czy uzyskanie pozwolenia na użytkowanie części budynku uprawnia do przyjęcia tej części budynku do środków trwałych spółki i do rozpoczęcia amortyzacji? Czy po zakończeniu budowy koszty te, zwiększające wartość środka trwałego, można odpisać jednorazowo w ciężar amortyzacji?
Zasadniczo do użytkowania obiektu budowlanego, na którego wzniesienie jest wymagane pozwolenie na budowę, można przystąpić dopiero po zawiadomieniu właściwego organu o zakończeniu budowy. Użytkowanie możliwe jest dopiero wtedy, gdy powyższy organ w terminie 21 dni od doręczenia zawiadomienia nie zgłosi sprzeciwu w drodze decyzji administracyjnej. Generalnie nie ma więc konieczności uzyskiwania żadnej decyzji. Jeśli jednak inwestor chce użytkować nieruchomość wcześniej, jest ona wymagana.
Jeżeli powiatowy inspektor nadzoru budowlanego wydał pozwolenie na użytkowanie części budynku, oznacza to, że w tym zakresie uznał budynek za kompletny i zdatny do użytkowania. Ustawy podatkowe nie definiują, co należy rozumieć pod pojęciem „kompletny i zdatny do użytku”. Niemniej jednak zgodnie z utrwaloną praktyką za kompletne uważa się te składniki majątku, które są sprawne technicznie i wyposażone we wszystkie elementy konstrukcyjne niezbędne po prawidłowego funkcjonowania zgodnie z ich przeznaczeniem. Innymi słowy rzecz kompletna to taka, w której nie brakuje żadnego elementu i nie wymaga dalszych działań podatnika. Z kolei przez zdatne do użytku należy rozumieć takie składniki majątku trwałego, które zostały faktycznie i prawnie dopuszczone do użytkowania. Jeżeli środek trwały w postaci budynku może być z uwagi na wymogi konstrukcyjne oraz uzyskanie niezbędnych zezwoleń użytkowany przed zakończeniem jego budowy, to należy uznać, że może on być środkiem trwałym. Firma nie musi czekać na zgodę nadzoru budowlanego na użytkowanie całego wybudowanego kompleksu i może rozpocząć amortyzację wcześniej, jeśli ma pozwolenie na użytkowanie jedynie części nieruchomości. W takiej sytuacji podatnik rozlicza amortyzację od tej jego części, którą ma prawo użytkować.
Znane są różne, często sprzeczne, podejścia organów podatkowych do tego zagadnienia. Jednak sądy administracyjne uznają prawo do dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
Stanowisko takie potwierdził też Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 marca 2014 r., sygn. akt II FSK 1711/13, wyjaśniając, że „z przepisów podatkowych regulujących zasady amortyzacji nie wynika, że kompletny i zdatny do użytku jest tylko ten budynek, co do którego zostało wydane pozwolenie na użytkowanie całego obiektu”.
Rozpoczęcie amortyzacji środków trwałych może nastąpić zarówno dla celów bilansowych, jak i podatkowych, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji.
Dokonując zwiększenia środka trwałego, od którego są dokonywane odpisy amortyzacyjne, wartości tej nie można jednorazowo odpisać w ciężar kosztów amortyzacji. Odpisy amortyzacyjne nalicza się od wartości początkowej powiększonej o koszty ukończenia budowy. Przy czym suma wszystkich odpisów amortyzacyjnych nie może przekroczyć nowej powiększonej wartości środka trwałego. Nakłady ponoszone na zakończenie budowy środka trwałego powinny być sukcesywnie odnoszone na stronę Wn konta Środki trwałe w budowie. Dopiero po zakończeniu prac zgromadzone na koncie 08 koszty przeksięgowuje się na konto środków trwałych zapisem: Wn konto Środki trwałe, Ma konto Środki trwałe w budowie.
Natomiast od zwiększonej wartości początkowej środka trwałego dokonuje się odpisów amortyzacyjnych miesięcznych zgodnie z przyjętą przez jednostkę zasadą dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
PRZYKŁAD
Budynek
Jednostka wprowadziła do ewidencji środków trwałych budynek częściowo oddany do użytkowania o wartości początkowej 450 000 zł. Stawka amortyzacyjna wynosi 2,5proc. W październiku 2015 r. ukończono prace budowlane, których koszt wyniósł 85 000 zł. Jednostka dokonała zwiększenia wartości początkowej budynku. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów wyłącznie na kontach zespołu 4.
Ustalenie odpisów amortyzacyjnych od zwiększonej wartości środka trwałego:
wartość początkowa budynku po dokonaniu ulepszenia: 450 000 zł + 85 000 zł = 535 000 zł,
roczna stawka amortyzacyjna: 2,5 proc.,
roczna kwota odpisów amortyzacyjnych: 535 000 zł × 2,5 proc. = 13 375 zł,
miesięczna kwota odpisów amortyzacyjnych: 13 375 zł : 12 m-cy = 1114,58 zł.
Stan początkowy: Wn konta Środki trwałe kwota 450 000 zł i Wn konta Środki trwałe w budowie kwota 85 000 zł
Ewidencja księgowa będzie następująca:
1. PK – zwiększenie wartości początkowej budynku kwota 85 000 zł: strona Wn konta Środki trwałe oraz strona Ma konta Środki trwałe w budowie;
2. PK – miesięczny odpis amortyzacyjny od zwiększonej wartości środka trwałego kwota 1114,58 zł: strona Wn konta Amortyzacja oraz strona Ma konta Umorzenie środków trwałych.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.).
