Jestem właścicielem mieszkania, w którym przebywają osoby z orzeczoną sądownie eksmisją z prawem do lokalu socjalnego. Gmina nie zapewniła im jednak takiego lokalu i dlatego pozostały one w moim mieszkaniu. Wystąpiłem więc do sądu o odszkodowanie – pisze pan Kazimierz. Otrzymane środki są substytutem czynszu. Czy mogę więc je zaliczyć do przychodów z najmu – pyta czytelnik w liście do redakcji.
Nie. Orany podatkowe kwalifikują pieniądze wypłacone przez gminę właścicielowi lokalu w związku z tym, że eksmitowane osoby nie opuściły jego mieszkania jako przychody z innych źródeł. Odszkodowanie od gminy nie jest czynszem, który musi zapłacić najemca, ani jego ekwiwalentem. Należy tu zwrócić uwagę m.in. na przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Na ich podstawie osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są zobowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Odpowiada ono wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać odszkodowania uzupełniającego. Z kolei jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 kodeksu cywilnego.
W tym przypadku chodzi o to, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.
Procedura administracyjna: Dobry początek to za mało

Zobacz również
Dlatego też otrzymanych przez pana Kazimierza pieniędzy nie można uznać za przychód z tytułu najmu. Odszkodowanie, jakie dostaje czytelnik, nie stanowi czynszu, do którego na mocy zawartej umowy zobowiązany jest najemca. W myśl bowiem art. 659 par. 1 kodeksu cywilnego przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Wypłacone środki są jedynie zadośćuczynieniem za szkodę związaną z brakiem lokalu socjalnego.
Należy pamiętać, że według organów podatkowych odszkodowanie wypłacone przez gminę z tytułu niedostarczenia lokali socjalnych osobom uprawnionym nie podlega zwolnieniu z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Z literalnego brzmienia tego przepisu jednoznacznie wynika, że nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Jak wskazują organy podatkowe w wydanych interpretacjach, preferencje dotyczą jedynie tych odszkodowań i zadośćuczynień, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy. Wyłączone ze zwolnienia są m.in. odszkodowania wypłacane według ww. uregulowań, ale wynikające z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Zdaniem urzędów skarbowych otrzymane przez czytelnika pieniądze kwalifikuje się do przychodów z innych źródeł.
Wstrzymanie egzekucji
Sąd (w wyroku eksmisyjnym) nakazując pozwanemu opuszczenie lokalu mieszkalnego, może przyznać mu uprawnienie do lokalu socjalnego na podstawie art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów. Wówczas nakazuje jednocześnie wstrzymanie wykonania wyroku eksmisyjnego do czasu złożenia przez gminę właściwą ze względu na położenie lokalu podlegającego opróżnieniu oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.
Podstawa prawna
Art. 18 ust. 1, 2 i 5 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 150). Art. 417 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121). Art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851). Interpretacje indywidualne dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 8 maja 2015 r., nr IBPBII/1/4511-119/15/BJ i z 20 marca 2013 r. IPTPB2/415-2/13-4/AK.