Fundacja nie odliczy 100 proc. VAT od odpłatnego wydarzenia

Fundacja prowadząca działalność ewangelizacyjną nie może odjąć całego VAT od wydatków na organizację odpłatnych rekolekcji. Ze względu na swoją działalność statutową musi stosować proporcję w odliczaniu podatku – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Sprawa dotyczyła organizacji, której celem statutowym jest ewangelizacja jak największej liczby osób, głównie młodzieży. Fundacja jest podatnikiem VAT i chciała się dowiedzieć, jak rozliczyć wydatki poniesione na organizację odpłatnych rekolekcji, w których jednorazowo wzięło udział wiele osób.

Chodziło m.in. o: wynajęcie miejsca organizacji rekolekcji, prelegentów, firmy obsługującej wydarzenie oraz inne niezbędne koszty.

We wniosku o interpretację fundacja zaznaczyła, że w związku z organizacją rekolekcji nie wykonywała czynności zwolnionych z VAT. Sprzedaż biletów na rekolekcje była opodatkowana VAT, z tym że wpływy ze sprzedaży pokryły tylko część kosztów. Pozostała część pochodziła ze środków fundacji, w szczególności z darowizn.

Jaki zakres odliczenia

Fundacja zaznaczyła, że wszystkie poniesione przez nią na ten cel wydatki zostały udokumentowane fakturami i dotyczyły wyłącznie tego wydarzenia. Przekonywała, że poniesione przez nią wydatki służyły tylko wykonywaniu czynności opodatkowanych w ramach działalności gospodarczej. Nie były wykorzystywane do innych celów.

Uważała więc, że ma prawo odliczyć 100 proc. VAT naliczonego, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Przepis ten pozwala odliczać podatek naliczony w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Była zdania, że nie musi wyliczać proporcji według art. 86 ust. 2a ustawy o VAT. Przepis ten stanowi, że w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza nie przysługuje pełne odliczenie VAT.

Spór o działalność statutową

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej był innego zdania. Stwierdził, że statutowa działalność fundacji nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT.

W ocenie fiskusa rekolekcje służyły zarówno działalności gospodarczej, jak i działalności innej niż działalność gospodarcza w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. W konsekwencji fundacja nie miała prawa do odliczenia pełnej kwoty podatku naliczonego. Miała natomiast obowiązek obliczenia proporcji zgodnie z art. 86 ust. 2a–2h ustawy o VAT – uznał dyrektor KIS.

WSA: liczą się działania

Interpretację tę uchylił WSA w Szczecinie (sygn. akt I SA/Sz 679/19). Orzekł, że fundacja może odliczyć cały VAT od wydatków na rekolekcje. Zgodził się bowiem z nią, że przyporządkowanie wydatków należy oceniać w kontekście prowadzonych działań, a nie tylko celów wynikających ze statutu. Sąd nie miał wątpliwości, że wskazane przez fundację wydatki da się powiązać wyłącznie ze sprzedażą opodatkowaną VAT, czyli z organizacją odpłatnego wydarzenia, na które sprzedawano bilety.

Nie miało natomiast znaczenia – w ocenie WSA – to, że wpływy ze sprzedaży biletów pokryły tylko część poniesionych kosztów, a pozostałe środki pochodziły z darowizn. Sposób finansowania transakcji na wcześniejszym etapie nie odgrywa żadnej roli, jeżeli ponoszone wydatki da się powiązać ze sprzedażą opodatkowaną VAT – orzekł WSA.

Zwrócił uwagę na to, że działalność statutowa może przybrać formę nieodpłatnej działalności statutowej (tak będzie w przypadku nieodpłatnych wydarzeń ewangelizacyjnych), jak i odpłatnej działalności statutowej – poprzez prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT (tak jest w przypadku organizacji odpłatnych rekolekcji).

NSA: liczą się cele

NSA uchylił wyrok sądu I instancji. W uzasadnieniu sędzia Elżbieta Olechniewicz podkreśliła, że fundacje nie są co do zasady podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą, ale realizują przede wszystkim swoje cele statutowe. Natomiast stanowisko WSA pomija tę część działalności fundacji, która ewidentnie nie jest objęta VAT, a więc nie może dawać uprawnienia do odliczenia podatku naliczonego.

– Zdaniem NSA organ prawidłowo odczytał stan faktyczny, widząc w organizacji wydarzenia realizację przez fundację nie tylko celu związanego z działalnością gospodarczą, jakim była sprzedaż biletów, lecz także, a może głównie, realizację działalności statutowej. To z kolei prowadzi do wniosku, że nie jest możliwe pełne odliczenie podatku naliczonego związanego z zakupami, z pominięciem tej działalności, która nie podlega opodatkowaniu VAT. W tym zakresie prawo do odliczenia po prostu nie przysługuje – argumentowała sędzia Elżbieta Olechniewicz.

Skutki dla innych

Wyrok może mieć istotne znaczenie dla wielu podmiotów prowadzących działalność społecznie użyteczną. – Może spowodować ograniczenie odliczenia podatku naliczonego w wielu stowarzyszeniach, fundacjach, instytucjach kultury, których działalność ze swej istoty jest odpłatna – mówi Wojciech Pietrasiewicz, doradca podatkowy w Tax & Art.

Jego zdaniem pewne wątpliwości budzi posługiwanie się przy określeniu zakresu prawa do odliczenia VAT kryterium celu, którego nie znajdziemy w dyrektywie VAT.

– Dyrektywa VAT posługuje się kryterium związku z działalnością (dającą prawo do odliczenia lub niedającą takiego prawa), a nie kryterium celu tej działalności. Natomiast, jeśli właściwie interpretuję tezy ustnego uzasadnienia wyroku NSA, sąd kasacyjny uznał, iż nawet gdy podmiot prowadzący działalność społecznie użyteczną wykonuje ją odpłatnie, to działa również w tych celach. Powoduje to, zdaniem NSA, iż nie można już zastosować bezpośredniego przyporządkowania podatku naliczonego do działalności odpłatnej – komentuje Wojciech Pietrasiewicz.

Jego zdaniem, żeby właściwie ocenić skutki tego orzeczenia, trzeba poczekać na pisemne uzasadnienie wyroku. – Jego analiza będzie kluczowa – mówi ekspert.©℗

orzecznictwo