Zawarcie transakcji pociąga za sobą różnorakie obowiązki wobec kilku instytucji. Dotyczy zarówno zawierania transakcji, ich realizacji, jak i wynikających z tego zobowiązaniach podatkowych
Najważniejszy raport, w którym ujawniane są operacje na pochodnych instrumentach finansowych to sprawozdanie finansowe składane przez zarządy spółek do Krajowego Rejestru Sądowego. Sprawozdanie ma na celu zaprezentowanie informacji finansowej i osiągniętego wyniku w danym okresie sprawozdawczym. Z informacji w nim zawartych korzystają inwestorzy, kredytodawcy, klienci i instytucje państwowe. Sprawozdanie pozwala ocenić, w jaki sposób zarząd jednostki chroni i zarządza jej majątkiem oraz na jakie ryzyko jej majątek jest narażony, zwłaszcza gdy wykorzystuje pochodne instrumenty finansowe. Niosą one bowiem za sobą ogromne ryzyko finansowe. Sprawozdania to również informacja dodatkowa, tj. zestawienia uzupełniające i inne informacje przydatne użytkownikom. Właśnie ten element sprawozdania stanowi zasadnicze miejsce prezentacji i ujawniania informacji na temat ryzyka i niepewności mających wpływ na jednostkę, w tym również ryzyka finansowego instrumentów pochodnych oraz nieujętych w bilansie zasobów i ciążących zobowiązań.
W wyniku zawarcia kontraktu, będącego instrumentem finansowym, jedna ze stron wykazuje instrumenty finansowe w bilansie jako jedną z trzech podstawowych kategorii finansowych: aktywa finansowe, zobowiązania finansowe i instrumenty kapitałowe. Ich wartość jest zależna od zmiany instrumentu bazowego, np. stopy procentowej, kursu wymiany walut czy indeksu cen. Wartość netto instrumentów pochodnych w chwili nabycia jest równa lub bliska zeru. W przypadku opcji ich wartość godziwa w momencie zawarcia transakcji ma wartość premii, którą zapłacono za zawarcie umowy. Wszystkie kontrakty powinny być ewidencjonowane pozabilansowo. Ich ewidencja bilansowa polega na rejestrowaniu zmiany wartości przedmiotu transakcji. Nominalna wartość kontraktu będzie decydowała o wielkości uznanych zysków czy strat.
Instrumenty pochodne są zawsze traktowane jako przeznaczone do obrotu i prezentowane w bilansie w wartości godziwej. Na wartość nominalna składają się kwoty poniesionych wydatków lub wysokość uzyskanej kwoty albo przekazanych czy też otrzymanych w zamian innych składników majątkowych. Zmiany wartości godziwej instrumentu pochodnego – jako skutki wyceny (przeszacowania) dokonywane nie później niż na koniec okresu sprawozdawczego zaliczane są do przychodów lub kosztów finansowych. W wycenie ich wartości godziwej nie uwzględnia się kosztów transakcji, jakie jednostka poniosłaby, zbywając te aktywa lub wyłączając je z ksiąg z innych przyczyn, chyba że wysokość tych kosztów byłaby znacząca. Dla instrumentów przeznaczonych do obrotu lub zabezpieczających wartość godziwą zmiany te prezentowane są w rachunku zysków i strat, lub w wydzielonej pozycji kapitałów własnych oraz rachunku zysków. W przypadku gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że pochodny instrument finansowy nie przyniesie w przyszłości przewidywanych korzyści ekonomicznych i mamy do czynienia z trwałą utratą wartości – należy dokonać odpisu aktualizującego, który zaliczany jest w ciężar kosztów finansowych.
W bilansie instrumenty finansowe są prezentowane w podziale na długo- i krótkoterminowe. Aktywa finansowe i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu takie jak pochodne instrumenty finansowe – zawsze będą prezentowane jako krótkoterminowe instrumenty. Wartość aktywów finansowych i zobowiązań finansowych w bilansie może być wykazywana per saldo (w wartości netto), o ile podmiot posiada ważny prawnie tytuł do kompensaty określonych aktywów i zobowiązań finansowych.
Urząd skarbowy i GUS
Transakcje na instrumentach pochodnych podlegają VAT. Dotyczy to transakcji zawieranych przez instytucje prowadzące taką działalność zawodowo takie jak banki czy domy maklerskie. Podmioty te muszą ustalać podstawę opodatkowania jako sumę dodatnich wyników na poszczególnych transakcjach. Podatnicy zawierający kontrakty SWAP czy forward w celu zabezpieczenia należności i zobowiązań nie będą musieli rozliczać z tego tytułu VAT.
MSRF zastosujemy w Polsce z korzyścią dla jakości usług

Zobacz również
Osoby fizyczne, które w roku podatkowym uzyskały dochody z niektórych kategorii dochodów kapitałowych m.in. pochodnych instrumentów finansowych są zobowiązane do końca kwietnia roku następującego po roku podatkowym składać deklarację PIT-38, we właściwym urzędzie. Dochód ten podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym od osób fizycznych według stawki 19 proc. Nie dotyczy to osób, które takie dochody uzyskują w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Osoby prawne wykazują odpowiednio przychody i koszty z tytułu transakcji na pochodnych instrumentach finansowych w deklaracji rocznej CIT-8 i składają ją do końca marca roku następującego po roku podatkowym we właściwym urzędzie skarbowym.
Na potrzeby sprawozdawczości statystycznej, do końca lipca kolejnego roku bilansowego wybrane podmioty gospodarcze, min. wchodzące w skład grup kapitałowych, sporządzające skonsolidowane sprawozdania finansowe –składają roczne sprawozdanie IF Instrumenty finansowych przedsiębiorstw niefinansowych.
NBP
Podmioty gospodarcze (rezydenci), u których łączna kwota aktywów i pasywów przekroczyła próg określony w rozporządzeniu MF w sprawie przekazywania NBP danych niezbędnych do sporządzenia bilansu płatniczego na koniec poprzedniego roku są zobowiązane przesyłać do NBP formularze w terminie do 20. dnia po zakończeniu danego miesiąca bądź kwartału. Jeśli podmioty te realizują transakcje na pochodnych instrumentach finansowych są zobowiązane przesyłać min. formularze IP-ASA Instrumenty pochodne o ryzyku asymetrycznym (opcje) – aktywa i IP-ASP Instrumenty pochodne o ryzyku asymetrycznym (opcje) – pasywa – w celu wykazania zmian w instrumentach pochodnych typu opcje walutowe, warranty czy opcje towarowe wystawionymi lub nabytymi przez nierezydentów. Formularz IP-SY Instrumenty pochodne o ryzyku symetrycznym (pozostałe) służy do wykazywania informacji o wartości pozycji, które powstały w wyniku transakcji instrumentami pochodnymi o ryzyku symetrycznym, gdzie obie strony kontraktu ponoszą ryzyko. Wykazuje się tu zmiany odnośnie do transakcji na walutowych kontraktach futures, forwardach czy swapy - zawartych z nierezydentami, oraz o wartości umownych zobowiązań i należności wynikających z tych pozycji.
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra finansów z 23 paździenrika 2009 r. w sprawie przekazywania NBP danych niezbędnych do sporządzenia bilansu płatniczego (Dz.U. nr 184, poz. 1437). Ustawa o statystyce z 29 czerwca 1995 r. (Dz.U. nr 88, poz. 439 ze zm.). Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994 r. (Dz.U. nr 121, poz. 591 ze zm.).