Tegoroczne nowości dotyczą nie tylko pracowników, zleceniobiorców czy osób wynajmujących nieruchomości. W znacznej mierze odnoszą się również do samych przedsiębiorców przepisy wchodzące w życie od 1 stycznia 2023 r.

rozwiń ›
O ich obowiązkach jako płatników składek, a także o wymogach ciążących na księgowych i biurach rachunkowych piszemy w dzisiejszym dodatku dla prenumeratorów Biuro Rachunkowe. Ale ubiegłoroczne nowelizacje przynoszą też inne zmiany dla firm.

Płatności gotówkowe bez zmian

Zacznijmy od tego, że w 2023 r. nie zmienił się limit płatności gotówkowych w transakcjach między firmami. Nadal wynosi on 15 tys. zł.
Za rok ma on zostać obniżony do 8 tys. zł - tak zakłada nowelizacja z 5 sierpnia 2022 r. (Dz.U. poz. 1719). Niektóre wypowiedzi polityków obozu rządzącego wskazują jednak na to, że i ten termin ma zostać przesunięty.
Wspomnianą nowelizacją z 5 sierpnia 2022 r. przełożono również na 1 stycznia 2024 r. wejście w życie limitu płatności gotówkowych w relacjach przedsiębiorca - konsument. Ma on wynosić 20 tys. zł, ale nie można wykluczyć, że termin wejścia w życie tego rozwiązania też zostanie odroczony.

Kasy fiskalne

Zmiany 2023. Kasy fiskalne online - obowiązkowe dla wszystkich czy nie?
Zmiany 2023. Kasy fiskalne online - obowiązkowe dla wszystkich czy nie?

Zobacz również
Do końca 2023 r. została przedłużona możliwość kupowania kas starego typu, tj. z elektronicznym zapisem kopii „o zastosowaniu specjalnym”, czyli dla: taksówkarzy, przedsiębiorców świadczących usługi transportowe oraz aptek. Termin ten został przesunięty o rok nowelizacją z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2707).
W 2023 r. limit płatności gotówkowych w transakcjach między firmami nadal wynosi 15 tys. zł. Nie obowiązuje jeszcze minimalny podatek dochodowy
W konsekwencji o rok została też wydłużona ważność homologacji Głównego Urzędu Miar na takie urządzenia. Jeżeli więc kończyła się ona 31 grudnia 2022 r., to została przedłużona z mocy prawa do 31 grudnia 2023 r. Było to potrzebne, aby można było jeszcze kupować kasy specjalne z elektronicznym zapisem kopii.
Przypomnijmy, że nabycie takiego urządzenia nie uprawnia do ulgi na zakup kasy fiskalnej (wynoszącej 90 proc. ceny bez VAT, nie więcej niż 700 zł).
Obecnie ulga przysługuje tylko na pierwszy zakup kas sprzętowych działających online. Mogą je kupować przedsiębiorcy, którzy od 1 stycznia 2023 r. nie mogą już nabywać kas z elektronicznym zapisem kopii. Te ostatnie można jeszcze używać, pod warunkiem że zostały kupione do końca 2022 r.

Myjnie samochodowe

Od 1 lutego br. myjnie samochodowe będą już musiały mieć zainstalowane kasy fiskalne. Wynika to z nowelizacji z 29 września 2022 r. rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. poz. 2029). Należy pamiętać, że dostępne dla myjni kasy wirtualne (w formie oprogramowania, do których trzeba zastosować specjalne urządzenie) nie uprawniają do ulgi na zakup kas.

Grupy VAT

Od 1 stycznia br. obowiązują też przepisy o grupach VAT. Grupy te mogą rozliczać się jako jeden podatnik, a więc składać jeden JPK_VAT, obejmujący wszystkie transakcje zakupowe oraz sprzedażowe jej członków, i wpłacać podatek za wszystkie podmioty tworzące grupę.
Zainteresowani nowymi przepisami mogą skorzystać z objaśnień podatkowych, które w tym zakresie minister finansów wydał 11 października 2022 r. (sygn. PT8.8101.1.2022). Dostępne są one w bazie Ministerstwa Finansów (eureka.mf.gov.pl). Minister potwierdził w nich, że co do zasady samo utworzenie grupy VAT nie jest schematem podatkowym, o którym należałoby informować szefa Krajowej Administracji Skarbowej.
Grupę VAT mogą utworzyć:
  • wszyscy podatnicy w zakresie, w jakim posiadają siedzibę w Polsce, oraz
  • podatnicy nieposiadający tu siedziby - w zakresie, w jakim prowadzą działalność na terytorium naszego kraju za pośrednictwem tutejszego oddziału.
To oznacza, że jeżeli do grupy wejdzie podmiot krajowy, który posiada oddział zagraniczny, to ten oddział nie będzie należał do grupy VAT. Natomiast gdy podmiot zagraniczny prowadzi w Polsce działalność za pośrednictwem oddziału, to do grupy może wejść tylko ten oddział. W pozostałym zakresie podmiot ten nie będzie traktowany jako część grupy VAT. W konsekwencji czynności dokonywane pomiędzy oddziałem należącym do grupy VAT a centralą przedsiębiorcy z siedzibą w innym kraju będą opodatkowane.
Z kolei jeżeli podmiot zagraniczny posiada w Polsce dwa oddziały, to oba mogą być w grupie VAT lub poza nią. Nie ma natomiast możliwości częściowego przystąpienia do grupy VAT, a w części rozliczania się z VAT poza grupą.
Rozważając utworzenie grupy VAT, warto mieć też na uwadze szykowane przez MF zmiany w ordynacji podatkowej. Zmierzają one do tego, by urząd skarbowy mógł zabezpieczyć się na majątku członków grupy VAT, gdy nabierze uzasadnionej obawy, że nie zapłaci ona podatku. Pisaliśmy o tym w artykule „Fiskus łatwiej zabezpieczy zobowiązania podatkowej grupy kapitałowej lub grupy VAT” (DGP nr 153/2022). Na razie projekt tej nowelizacji nie został jeszcze opublikowany.
Obecnie Ministerstwo Finansów pracuje nad wzorem struktury logicznej ewidencji prowadzonej przez członków grupy VAT - JPK_GV(1). Wersję do konsultacji opublikowało na swojej stronie internetowej www.mf.gov.pl (w zakładce: „Co robimy/Konsultacje podatkowe”). Uwagi można zgłaszać do 13 stycznia br. na adres: sekretariat.drp@mf.gov.pl.
Struktura została opracowana na podstawie projektu rozporządzenia w sprawie ewidencji prowadzonej przez członków grupy VAT. W zeszłym tygodniu został on opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego i również jest w konsultacjach publicznych.

Samochody w estońskim CIT

Z początkiem roku weszły w życie przepisy nakazujące zapłatę ryczałtu od dochodów spółek od wydatków na samochody użytkowane przez pracowników dla celów mieszanych (tj. zarówno służbowych, jak i prywatnych). Wprowadziła je nowelizacja z 7 października (Dz.U. poz. 2180 ze zm.).
W art. 28m ust. 4a ustawy o CIT zostało wprost zapisane, że wydatkami związanymi z działalnością gospodarczą jest tylko połowa wydatków i odpisów amortyzacyjnych związanych z używaniem samochodów osobowych do celów mieszanych. Od drugiej połowy trzeba więc płacić estoński CIT.
Dotychczas fiskus też żądał podatku, ale nie wynikało to z przepisów. Powoływał się na przepisy o ukrytych zyskach (dotyczące wspólników, udziałowców i akcjonariuszy), które jego zdaniem należało stosować analogicznie. Z takim podejściem nie zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 18 października 2022 r. (sygn. akt I SA/Gd 917/22, nieprawomocny). Orzekł, że nie ma estońskiego CIT od połowy wydatków na auta wykorzystywane przez pracowników (niebędących równocześnie wspólnikami, udziałowcami lub akcjonariuszami). Orzeczenie to dotyczy jednak tylko lat 2021-2022, bo od 1 stycznia 2023 r. stan prawny się zmienił (wspomniany art. 28m ust. 4a ustawy o CIT).
Nie zmieniły się natomiast przepisy o ukrytych zyskach. Został jedynie wprowadzony przepis, zgodnie z którym obowiązek udowodnienia, że samochód jest wykorzystywany do działalności gospodarczej, ciąży na podatniku (dotyczy to zarówno ukrytych zysków, jak i wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą).

Polska spółka holdingowa

Od 1 stycznia 2023 r. zmieniły się też przepisy o polskiej spółce holdingowej (PSH), które obowiązują od 2022 r. Po pierwsze, z przepisów tych mogą już korzystać również proste spółki akcyjne, a nie tylko zwykłe spółki akcyjne i spółki z o.o.
Po drugie, zwolnienie podatkowe dotyczy 100 proc. przychodów z dywidend od spółki zależnej, a nie, jak wcześniej, 95 proc. przychodów.
Po trzecie, zmieniły się niektóre z warunków, które pozwalają korzystać ze zwolnień. Jeden z nich wymagał, aby spółka holdingowa posiadała bezpośrednio, nieprzerwanie przez minimum rok, co najmniej 10 proc. udziałów (akcji) w kapitale spółki zależnej (art. 24m pkt 2 lit. a ustawy o CIT). Obecnie ten minimalny okres został wydłużony do dwóch lat.
Niewykluczone jednak, że w tym zakresie nastąpi kolejna zmiana. Wskazuje na to odpowiedź z 2 grudnia br. wiceministra finansów Artura Sobonia na interpelację poselską nr 37122.
Wiceminister odniósł się do problemu, który opisaliśmy w artykule „Zwolnienie holdingowe odroczone «tylnymi drzwiami»” (DGP nr 199/2022). Alarmowaliśmy wtedy o profiskalnej wykładni dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, zgodnie z którą warunek rocznego (obecnie dwuletniego) nieprzerwanego posiadania udziałów lub akcji w spółce zależnej należy liczyć dopiero od 1 stycznia 2022 r.
Taka wykładnia - jak wskazaliśmy - nie wynika z przepisów, bo w żadnym z nich nie napisano, od kiedy należy liczyć okres bezpośredniego, nieprzerwanego posiadania udziałów lub akcji w spółce zależnej. Dyrektor KIS odwoływał się tu wyłącznie do uzasadnienia do nowelizacji z 7 października 2022 r. (Dz.U. poz. 2180 ze zm.). Ministerstwo Finansów napisało w nim, że „intencją ustawodawcy było, aby w praktyce pierwszym rokiem, w którym będzie możliwe skorzystanie ze zwolnień w reżimie holdingowym w brzmieniu na moment wejścia w życie przepisów, był 2023 r.”.
Przyjmując ten tok rozumowania MF, to obecnie, po zmianach, pierwszym rokiem, w którym będzie możliwe skorzystanie ze zwolnień w reżimie holdingowym, byłby dopiero 2024 r.
W odpowiedzi na poselską interpelację wiceminister Soboń przyznał, że taka wykładnia jest sprzeczna z celem, jaki przyświecał przepisom o PSH. Nie wykluczył poprawek.
Z innych zmian, które weszły w życie od 2023 r., warto odnotować poprawione definicje spółki holdingowej oraz spółki zależnej. Obecnie spółka holdingowa może korzystać ze zwolnień przewidzianych w art. 20 ust. 3 i art. 22 ust. 4 ustawy o CIT, a więc z preferencji wynikających z unijnej dyrektywy 2011/96/EU.
Z kolei spółki zależne mogą już np. korzystać ze zwolnień dochodu pochodzącego z działalności gospodarczej prowadzonej w specjalnej strefie ekonomicznej albo Polskiej Strefie Inwestycji, posiadać ogół praw i obowiązków w spółce osobowej i więcej niż 5 proc. udziałów lub akcji w kapitale innej spółki.

Od przerzuconych dochodów

Od 2023 r. z ustawy o CIT wprost wynika, że 19-proc. podatek od przerzuconych dochodów dotyczy wyłącznie wydatków zaliczanych do kosztów uzyskania przychodu, które zostały poniesione na rzecz niektórych zagranicznych podmiotów powiązanych.
Dotychczasowe brzmienie przepisów było na tyle niejasne, że wymagało doprecyzowania. Z przepisów nie wynikało m.in., czy podatkiem od przerzuconych dochodów są objęte tylko te koszty, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. Ustawodawca nie zastrzegł też, że podatek dotyczy wyłącznie wypłat na rzecz zagranicznego podmiotu powiązanego, który nie ma siedziby na terytorium Polski. Uczyniono to dopiero nowelizacją z 7 października 2022 r. (Dz.U. poz. 2180 ze zm.), która zawęziła uprzednie brzmienie przepisów.
Przypomnijmy, że 19-proc. podatek od przerzuconych dochodów obejmuje m.in. koszty usług niematerialnych (doradczych, reklamowych, badania rynku), koszty finansowania dłużnego, opłaty licencyjne poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotów powiązanych (art. 24aa ust. 3 ustawy o CIT).
Ze znowelizowanego art. 24aa ust. 2 wynika, że podatek wystąpi, gdy zagraniczne podmioty powiązane:
  • są opodatkowane w kraju swojej siedziby, zarządu, rejestracji lub miejsca położenia według stawki niższej niż 14,25 proc.;
  • przekazują 10 proc. przychodów podlegających podatkowi od przerzuconych dochodów na rzecz innego podmiotu (zaliczając w związku z tym wydatki do kosztów uzyskania przychodu, odliczając je od dochodu lub wypłacając przychody w formie dywidendy lub z tytułu udziału w zyskach osób prawnych);
  • otrzymują co najmniej połowę przychodów z tytułu należności pasywnych zarówno od potencjalnego polskiego podatnika podatku od przerzuconych dochodów, jak i innych polskich spółek powiązanych.
Warunki te muszą być spełnione łącznie.
Obowiązuje domniemanie, że wypłata za granicę na rzecz podmiotu powiązanego podlega podatkowi od przerzuconych dochodów, chyba że przedsiębiorca udowodni, iż nie został spełniony co najmniej jeden z warunków wymienionych w art. 24aa ust. 2 ustawy o CIT (tak wynika z art. 24aa ust. 10a).

Ulga na robotyzację

Od 1 lutego 2023 r. zostanie ograniczony zakres ulgi na robotyzację. Nie będą już nią objęte działania związane ze: znaczną emisją gazów cieplarnianych, wydobywaniem, przetwarzaniem i spalaniem paliw kopalnianych, składowaniem i spalaniem odpadów. Oznacza to, że z ulgi nie skorzystają już np. kopalnie. Wynika to z nowelizacji ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2745).©℗
Podatek minimalny
W 2023 r. nie obowiązuje jeszcze minimalny podatek dochodowy (art. 24ca ustawy o CIT). Po raz pierwszy daninę tę trzeba będzie zapłacić do końca marca 2025 r., rozliczając się z CIT za 2024 r. Wynika to z nowelizacji z 7 października (Dz.U. poz. 2180 ze zm.).
Zmieni się wówczas również sposób obliczania rentowności dla potrzeb tego podatku oraz pojawią się nowe wyłączenia z niego, np. dla małych podatników, podmiotów medycznych, spółek komunalnych, podmiotów strefowych. Pojawią się dwie alternatywne metody liczenia podatku, z których podatnik będzie mógł sobie wybrać bardziej korzystną. Podstawą będzie albo 3 proc. przychodów, albo 1,5 proc. przychodów oraz koszty pasywne.