Odpłatne nabycie praw do pożytków z tytułu spłaty cudzej wierzytelności korzysta ze zwolnienia z podatku od towarów i usług – orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE.
Sprawa dotyczyła polskiego zamkniętego funduszu inwestycyjnego, ale konkluzje TSUE mają znaczenie we wszystkich państwach członkowskich z uwagi na ujednolicenie przepisów o VAT.
Chodziło o umowę subpartycypacji. Można w niej wyszczególnić trzy strony: dłużnika, inicjatora (wierzyciela np. z tytułu umów handlowych) i subpartycypanta, który nie nabywa wierzytelności (nie dochodzi do cesji), ale kupuje prawa do należnych z jej tytułu przepływów pieniężnych. Wynagrodzieniem subpartycypanta jest różnica między finansowaniem przekazanym inicjatorowi a kwotą uzyskaną w okresie trwania umowy. Subpartycypacja jest więc traktowana jako quasi-instrument kredytowy, dzięki któremu inicjator może z góry uzyskać środki pieniężne, a w zamian zobowiązuje się przekazać wpływy z wierzytelności na rzecz subpartycypanta.
Tylko zamknięte fundusze
Subpartycypacja jest szczegółowo zdefiniowana w art. 183 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1523). Z przepisu wynika, że subpartycypantem może być wyłącznie zamknięty fundusz inwestycyjny (sekurytyzacyjny).
Jeden z takich funduszy wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej. Argumentował, że subpartycypacja powinna korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Przepis ten dotyczy udzielania kredytów lub pożyczek oraz zarządzania nimi i pośrednictwa w ich udzielaniu.
Dyrektor izby skarbowej (obecnie interpretacje wydaje dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej) nie zgodził się z tym stanowiskiem. Wyjaśnił, że usługi świadczone przez fundusz powinny być opodatkowane według 23-proc. stawki VAT.
Z funduszem zgodził się za to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który uznał, że umowa subpartycypacji spełnia podobne cele jak umowa pożyczki, co potwierdza m.in. prawomocny wyrok warszawskiego WSA z 17 lutego 2016 r. (sygn. akt III SA/Wa 816/15).
Wątpliwości nabrał NSA, który zawiesił postępowanie i zapytał TSUE, czy subpartycypacja może korzystać ze zwolnienia w VAT przewidzianego dla udzielania pożyczek i kredytów oraz związanego z nimi pośrednictwa i zarządzania (postanowienie z 27 października 2020 r., sygn. akt I FSK 67/18).
Subpartycypacja jak kredyt
TSUE w najnowszym wyroku stanął po stronie funduszu. Stwierdził, że umowa subpartycypacji jest odpłatnym świadczeniem usług, które wpisuje się w termin „udzielanie kredytu” w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. b unijnej dyrektywy VAT. Odwołał się do swojego dotychczasowego orzecznictwa, w którym wyjaśniono już, że takie pojęcie dotyczy m.in. udostępniania kapitału za wynagrodzeniem i finansowania z góry zakupu towarów w zamian za opłatę doliczoną do kwoty podlegającej zwrotowi przez beneficjenta finansowania (wyroki z 15 maja 2019 r., sygn. akt C-235/18 i z 17 grudnia 2020 r., C-801/19).
Zakres terminu „udzielanie kredytów” nie może więc być ograniczany wyłącznie do pożyczek i kredytów udzielanych przez instytucje bankowe i finansowe, co w tym przypadku oznacza, że usługi finansowe świadczone w ramach umowy subpartycypacji korzystają ze zwolnienia z VAT – podsumował TSUE.
orzecznictwo
Wyrok TSUE z 6 października 2022 r. (sygn. akt C-250/21) www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
