Przedsiębiorca, który po ogłoszeniu likwidacji i złożeniu wniosku o wykreślenie z rejestru czynnych podatników VAT nie sprzeda zakupionych wcześniej towarów lub usług i nie wykorzysta ich w inny sposób w firmie, musi dokonać korekty wstępnego odliczenia podatku naliczonego – orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE.

TSUE zastrzegł, że mogłoby być inaczej, gdyby likwidowana firma wykorzystała posiadane dobra inwestycyjne do czynności opodatkowanych VAT i np. sprzedałaby je, aby spłacić swoje długi. W takim wypadku bezpośredni związek między prawem do odliczenia VAT a działalnością opodatkowaną nie zostałby przerwany.
Najnowszy wyrok dotyczył litewskiej spółki zajmującej się praktycznym wdrożeniem rezultatów technicznych badań naukowych, ale jego tezy mają znaczenie także dla polskich przedsiębiorców. Przepisy dotyczące VAT są bowiem ujednolicone na poziomie całej Unii Europejskiej.
Spółka, w której sprawie wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE, nie sprzedawała towarów ani nie świadczyła usług od 1 marca 2012 r.
W latach 2012–2013 spółka zakupiła towary i usługi, aby realizować międzynarodowy projekt finansowany ze środków unijnych. Jego celem było opracowanie prototypu medycznego urządzenia diagnostyczno-monitorującego i wprowadzenie go do obrotu handlowego.
Nie można odliczyć VAT od utrzymania psa
Nie można odliczyć VAT od utrzymania psa

Zobacz również
Spółka odliczyła podatek naliczony z faktur dokumentujących zakupy na kwotę 88 tys. euro. Po zakończeniu projektu okazało się jednak, że przynosi ona coraz większe straty i dlatego zdecydowano, aby ją zlikwidować i wykreślić z rejestru czynnych podatników VAT. Zakupione towary i usługi wbrew wcześniejszym planom nie zostały wykorzystane w działalności gospodarczej.
Mimo to w ostatniej złożonej deklaracji podatkowej likwidowana spółka nie skorygowała podatku naliczonego dotyczącego niewykorzystanych dóbr inwestycyjnych.
Litewski fiskus skontrolował jej rozliczenia i w decyzji ze stycznia 2019 r. stwierdził, że miała ona obowiązek korekty VAT w momencie podjęcia decyzji o likwidacji. Skoro tego nie zrobiła, powinna oddać do budżetu ponad 127 tys. euro z tytułu bezzasadnie odliczonego podatku naliczonego, odsetek od zaległości podatkowej i dodatkowej grzywny.
Spółka odwołała się, wskazując, że zgodnie z orzecznictwem TSUE mogła zachować prawo do odliczenia, nawet gdy zakupiony majątek nie został wykorzystany w działalności gospodarczej.
Spór, który powstał w ten sposób, trafił na wokandę litewskiego najwyższego sądu administracyjnego, który zawiesił postępowanie i zadał pytanie prejudycjalne. NSA zwrócił w nim uwagę na sprzeczność w dotychczasowym orzecznictwie TSUE.
Z jednej strony z wyroków wydanych 11 kwietnia 2018 r. (sygn. akt C 532/16), 31 maja 2018 r. (C 660/16 i C 661/16), 9 lipca 2020 r. (C-374/19), 12 listopada 2020 r. (C 734/19) wynika, iż ścisły i bezpośredni związek, jaki występuje między prawem do odliczenia VAT a realizacją planowanych transakcji opodatkowanych, zostaje przerwany także z uwagi na postawienie spółki w stan likwidacji i złożenie wniosku o wykreślenie rejestru VAT.
Jednocześnie zgodnie z wyrokami z 15 stycznia 1998 r. (C-37/95), 28 lutego 2018 r. (C-672/16), 17 października 2018 r. (C-249/17) prawo do odliczenia podatku pozostaje nabyte, nawet gdy podatnik nie wykorzysta nabytego majątku w działalności gospodarczej ze względu na okoliczności niezależne od jego woli. Litewski sąd kasacyjny nabrał wątpliwości, czy taką okolicznością mogłoby być m.in. postawienie podatnika w stan likwidacji.
TSUE stanął po stronie fiskusa i uznał, że spółka powinna była skorygować swoje rozliczenia i oddać VAT do budżetu. Wyjaśnił, że ścisły i bezpośredni związek pomiędzy prawem do odliczenia a realizacją transakcji opodatkowanych zostanie przerwany nawet, gdy podatnik nie wykorzysta danego dobra z uwagi na postawienie w stan likwidacji i wykreślenie z rejestru czynnych podatników. Spółka musi więc skorygować podatek naliczony na zasadach określonych w art. 184 i art. 185 unijnej dyrektywy VAT.
Inaczej mogłoby być, gdyby nawet po rozpoczęciu likwidacji dobra inwestycyjne zostały wykorzystane do czynności opodatkowanych, np. do sprzedaży aktywów w celu spłacenia jego długów – dodał TSUE.

orzecznictwo

Wyrok TSUE z 6 października 2022 r. (sygn. akt C-293/21) www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia