Uprawnienia inspektora regulowane są przez ustawę o kontroli skarbowej. Oprócz podstawowych środków, którymi dysponuje kontroler, takimi jak prawo do wglądu do dokumentacji księgowej, może on również doprowadzić do zatrzymania osoby.

Zgodnie z art. 11 i następnymi Ustawy o kontroli skarbowej inspektorzy oraz pracownicy kontroli skarbowej mają prawo do:

• zatrzymania pojazdów i środków przewozowych w celu przeprowadzenia kontroli przewożonych towarów lub dokumentów przewozowych dotyczących tych towarów, a także badania towarów i pobierania ich próbek, oraz przeprowadzenia kontroli rodzaju używanego paliwa przez pobranie próbek paliwa ze zbiornika pojazdu mechanicznego;

• zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek organizacyjnych, przedsiębiorców i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa;

• legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości;

• zatrzymywania i przeszukiwania osób oraz przeszukiwania pomieszczeń, bagażu i ładunku w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego skarbowego.

Wszystkie czynności służbowe wykonywane przez inspektorów powinny być realizowane w sposób jak najmniej naruszający dobra osobiste oraz majątkowe osób oraz przedsiębiorców, których te czynności dotyczą. Podmiotom kontrolowanym przysługuje zażalenie do Inspektora Kontroli Skarbowej na zasadność lub sposób dokonania ww. czynności. Możliwe jest również złożenia zażalenia do prokuratury. (ważne)

Wymaga szczególnego podkreślenia fakt, iż wyżej wymienione uprawnienia przysługiwać będą pracownikom oraz inspektorom w przypadku realizacji zadań ustawowych, również w związku z wszczętym postępowaniem kontrolnym lub postępowaniem w sprawach o przestępstwa oraz wykroczenia oraz o przestępstwa i wykroczenia skarbowe.

Co robić, gdy fiskus wzywa do wyjaśnień podatkowych
Co robić, gdy fiskus wzywa do wyjaśnień podatkowych

Zobacz również

Inspektor użyje przymusu

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej, mogą oni korzystać z następujących uprawnień:

• siły fizycznej stosowanej w formie chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony lub ataku,
• indywidualnych technicznych środków i urządzeń, przeznaczonych do obezwładniania i konwojowania osób, w postaci kajdanek, prowadnic , siatek obezwładniających, pałek służbowych zwykłych, wielofunkcyjnych, teleskopowych, obezwładniających i paralizatorów elektrycznych,
• indywidualnych chemicznych środków, przeznaczonych do obezwładniania osób, w postaci miotaczy gazu obezwładniającego,
• technicznych środków i urządzeń, przeznaczonych do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych, w postaci kolczatek drogowych, pojazdów służbowych lub przedmiotów ustawianych jako odpowiednio oznakowane przeszkody oraz urządzeń służących do unieruchamiania kół pojazdów.


Rozporządzenie mówi również o sytuacjach, w których dopuszczalne jest stosowanie wybranych form przymusu bezpośredniego. I tak np. kajdanek użyć można jednie w stosunku do osób tymczasowo aresztowanych lub zatrzymanych, w celu udaremnienia ucieczki albo zapobieżenia czynnej napaści lub czynnemu oporowi. Kajdanki stosuje się także na polecenie sądu lub prokuratora

Jeśli chodzi o pałkę służbową, może być ona stosowana w razie odpierania czynnej napaści, pokonywania czynnego oporu czy przeciwdziałaniu niszczeniu mienia.

Nie wolno stosować pałki służbowej zwykłej wobec osób stawiających bierny opór, chyba że zastosowanie siły fizycznej okazało się bezskuteczne

Osobny przepis reguluje natomiast zasady korzystania z paralizatora elektrycznego. Stosować można go w przypadku odpierania czynnej napaści, pokonywania czynnego oporu, ujęcia osób lub przeciwdziałania niszczeniu mienia.

Można użyć broni palnej

Ostatecznym środkiem przymusu bezpośredniego jest skorzystanie przez inspektora lub pracownika kontroli skarbowej z broni palnej. Można ją stosować wyłącznie:

• w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność własną lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym w oczywisty sposób bezpośrednio do takiego zamachu;
• przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności inspektora, pracownika albo innej osoby;
• przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie i przemocą odebrać broń palną inspektorowi, pracownikowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej;
• w celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego i gwałtownego zamachu na obiekty administracji skarbowej;
• w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1-3.



Broń palna nie może być użyta w celu pozbawienia drugiej osoby życia. Nie może również narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia.