Zatrudnieni na umowę o pracę planujący kupić auto wchodzą w teoretyczny biznes, by zakup rozliczać w ramach leasingu. Czy tak można? Okazuje się, że tak i jest to korzystniejsze niż spłacanie rat kredytowych
Osoby pracujące na etacie, które zamierzają kupić nowe auto, często w salonie samochodowym słyszą, że zamiast spłacać raty kredytu w ramach etatu, lepiej założyć własną firmę i wziąć samochód w leasing na firmę. Czy rzeczywiście to dobra rada?
Odpowiedzi poszukamy, rozpatrując przypadek czytelnika, który pracuje na etacie, a ponadto może rozpocząć prowadzenie własnej firmy (wykonuje w miesiącu kilka usług, na które może wystawiać faktury) i zamierza kupić nowe auto.
Oczywiście nie ma przeszkód, aby samochód wziął w leasing na firmę. Pozwoli mu to zaliczać raty leasingowe do kosztów uzyskania przychodów tej działalności (a także odliczać przynajmniej część, tj. do 50 proc., kwot VAT z faktur leasingowych oraz z faktur dokumentujących wydatki eksploatacyjne). Jednak może to być dla tego przedsiębiorcy ryzykowne podatkowo. Dlaczego?
Fiskus sprawdzi
Zauważyć należy, że skoro wstępnie podatnik planował kupić samochód jako osoba prywatna (z takim założeniem zgłosił się do salonu samochodowego), to będzie go użytkował przede wszystkim do celów prywatnych. Jest to o tyle istotne, że organy podatkowe uważają najczęściej, iż koszty dotyczące samochodów firmowych używanych do celów prywatnych osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą stanowią koszty uzyskania przychodów tylko częściowo (zob. interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 1 sierpnia 2014 r., nr IPTPB1/415-241/14-4/AP, czy interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 20 sierpnia 2014 r., nr ITPB1/415-574/14/WM). W tej sytuacji, zaliczając do kosztów uzyskania przychodów założonej działalności całość rat leasingowych dotyczących zakupionego samochodu (zakładam, że taki właśnie jest wstępny plan kupującego auto), podatnik będzie musiał liczyć się ze znacznym ryzykiem sporu z organami podatkowymi. Może je ograniczyć, zaliczając do kosztów uzyskania przychodu tylko część rat leasingowych oraz część pozostałych kosztów, dotyczących przedmiotowego samochodu.
Ryzyko to jest o tyle duże, że jeżeli z tytułu prowadzenia działalności podatnik będzie wykazywać stratę podatkową (gdy osiągane przez niego przychody z działalności będą stosunkowo niewielkie), znacznie zwiększy się prawdopodobieństwo kontroli podatkowej (względnie skarbowej). To bowiem podatnicy wykazujący stratę stanowią jedną z częściej kontrolowanych przez organy podatkowe grup.
Koszty działalności
W przypadku gdy przedsiębiorca pracuje także na etacie, koszty prowadzenia działalności gospodarczej najczęściej nie są duże. Spowodowane jest to tym, że przedsiębiorcy etatowcy, których wynagrodzenie nie jest niższe od minimalnego (w 2015 roku jest to 1750 zł), nie muszą opłacać składek na ubezpieczenie społeczne (zob. art. 9 ust. 1 oraz art. 9 ust. 1a w zw. z art. 18 ust. 4 pkt 5a ustawy o ZUS) oraz Fundusz Pracy. Istotnie obniża to koszty prowadzenia własnej firmy, gdyż składki ZUS przedsiębiorcy wynoszą w 2015 roku co najmniej 167,47 zł (w przypadku nowych przedsiębiorców, uprawnionych do korzystania z obniżonych składek na ubezpieczenie społeczne) lub 700,80 zł (w przypadku pozostałych przedsiębiorców), zaś składka na Fundusz Pracy to w 2015 roku 58,30 zł (z zastrzeżeniem, że nowi przedsiębiorcy uprawnieni do korzystania z obniżonych składek na ubezpieczenie społeczne nie płacą składek na Fundusz Pracy).
Inaczej jest w przypadku składek na ubezpieczenie zdrowotne. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą muszą je opłacać zawsze, nawet jeśli są zatrudnione na etacie, a wynagrodzenie nie jest niższe niż minimalne. Minimalna składka zdrowotna dla przedsiębiorcy w 2015 roku to 279,41 zł.
Warto jednak zauważyć, że większość kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne może być odliczona od podatku (na podstawie art. 27b ust. 1 ustawy o PIT). Co istotne, podlegające odliczeniu części składek na ubezpieczenie zdrowotne płaconych w związku z prowadzoną działalnością mogą być odliczane od podatku od wszystkich dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych, w tym od dochodów ze stosunku pracy. Dotyczy to nawet sytuacji, gdy dochody z działalności gospodarczej opodatkowane są podatkiem liniowym (zob. przykładowo interpretację indywidualną dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 18 marca 2014 r., nr ITPB1/415-1302/13/AD). Powoduje to, że realny koszt składek na ubezpieczenie zdrowotne dla większości przedsiębiorców to 1,25 proc. podstawy wymiaru tych składek (różnica między 9 proc. a 7,75 proc.), a więc w 2015 r. jest to 38,81 zł (minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców w 2015 r. to 3104,57 zł; 3104,57 zł x 1,25 proc. = 38,81 zł).
Koszt składki na ubezpieczenie zdrowotne to w zasadzie jedyny stały koszt, który bezwzględnie muszą ponosić osoby prowadzące działalność gospodarczą, zatrudnione również na etacie, których wynagrodzenie nie jest niższe od minimalnego. Dotyczy to jednak tylko sytuacji, gdy przedsiębiorca prowadzi księgowość we własnym zakresie (chociaż i w takich przypadkach pojawiają się często koszty, np. zakupu programu księgowego). Zlecenie tych czynności biuru rachunkowemu oznacza bowiem koszt – w przypadku zlecenia prowadzenia jedynie podatkowej księgi przychodów i rozchodów – około 100 zł miesięcznie (w przypadku tradycyjnych biur rachunkowych; w przypadku księgowania internetowego koszt miesięczny wynosi około 50 zł).
Dla niektórych osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą stałym kosztem jest też koszt firmowego rachunku bankowego. Należy jednak zauważyć, że posiadanie takiego rachunku nie jest konieczne – na cele prowadzonej działalności wykorzystywany może być również prywatny rachunek bankowy tych osób (nie ma obowiązku posiadania firmowych rachunków bankowych).
Nieprzypadkowo nie zostały powyżej wspomniane jednorazowe koszty rozpoczęcia działalności gospodarczej, gdyż mogą one nie wystąpić. Wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jest bowiem darmowy, a w przypadku przedsiębiorców rejestrujących się jako podatnicy VAT od 1 stycznia 2015 r. nie jest konieczne uzyskiwanie potwierdzeń zarejestrowania jako podatnik VAT (koszt uzyskania takiego potwierdzenia to 170 zł).
O prawie przedsiębiorcy do interpretacji podatkowej

Zobacz również
Wbrew przekonaniu wielu osób prowadzenie działalności gospodarczej nie wymaga posiadania pieczątki (koszt zaopatrzenia firmy w pieczątkę to około 30 zł). Posiadanie przez przedsiębiorców pieczątek wynika wyłącznie z wieloletniego przyzwyczajenia.
Wysokość podatku
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które chcą rozpoznawać koszty uzyskania przychodów, mają do wyboru jedną z dwóch metod opodatkowania, tj. opodatkowanie:
wna zasadach ogólnych według skali podatkowej (a więc według stawek 18 proc. i 32 proc.) oraz
wpodatkiem liniowym w wysokości 19 proc.
Stawka podatku liniowego jest – jak widać – o jeden punkt procentowy wyższa od niższej stawki podatku przewidzianej skalą podatkową. Należy też zauważyć, że w przypadku korzystania z opodatkowania w formie podatku liniowego nie ma zastosowania kwota wolna od podatku. Powoduje to, że wybór opodatkowania w formie podatku liniowego jest opłacalny w przypadku osób fizycznych, które po uwzględnieniu dochodów z działalności gospodarczej osiągnęłyby stosunkowo duży dochód (około 100 000 zł) opodatkowany według skali podatkowej.
Dodać przy tym należy, że w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz zatrudnionych na etacie korzystanie z opodatkowania w formie podatku liniowego jest niekiedy wykluczone. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy osoby te świadczą na rzecz swojego pracodawcy usługi odpowiadające czynnościom wykonywanym na podstawie stosunku pracy (zob. art. 9a ust. 3 ustawy o PIT).
Opłacalność
Niewielki koszt prowadzenia działalności przez osoby fizyczne zatrudnione na etacie, których wynagrodzenie nie jest niższe niż minimalne, oraz możliwość pomniejszania przychodów z działalności o koszty ich uzyskania powodują, że z ekonomicznego punktu widzenia nawet przy stosunkowo niewielkich przychodach (rzędu kilkuset złotych miesięcznie) rozpoczęcie prowadzenia działalności jest podatkowo opłacalne. Najprawdopodobniej zatem – pomijając wskazane powyżej ryzyko podatkowe związane z zaliczaniem do kosztów uzyskania przychodów działalności gospodarczej kosztów dotyczących samochodu użytkowanego częściowo prywatnie – faktycznie założenie firmy będzie się podatkowo opłacać (nawet jeżeli do kosztów z działalności podatnik będzie zaliczał tylko część kosztów dotyczących wziętego w leasing samochodu). [przykład 1]
Gdy są stratyt
Pomijając zwiększone ryzyko kontroli, wystąpienie straty podatkowej w początkowym okresie prowadzenia firmy może być dla podatnika korzystne w przyszłości. Należy bowiem zauważyć, że na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy o PIT o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych, kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych (z zastrzeżeniem, że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty). Powoduje to, że gdyby w kolejnych latach zaczął występować u podatnika dochód z działalności (np. na skutek rezygnacji z etatu i skupienia się na prowadzeniu firmy), od dochodu tego mógłby on odliczać stratę podatkową poniesioną w pierwszych latach prowadzenia działalności. [przykład 2]
Na zakończenie warto wspomnieć, że od 1 lipca 2011 r. osoby fizyczne nie muszą zakładać firmy, by skorzystać z leasingu. Od tej daty obowiązuje bowiem ustawa z 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. nr 106, poz. 622), która wprowadziła tzw. leasing konsumencki. Jednak w tym przypadku osoba fizyczna nie może wrzucać w koszty rat leasingowych (jak w przypadku firmy), więc zakup auta w ramach leasingu konsumenckiego nie będzie opłacalny podatkowo.
PRZYKŁAD 1
Różne warianty
Osoba fizyczna zatrudniona na etacie zdecydowała się rozpocząć działalność gospodarczą. Miesięcznie będzie osiągać przychody w kwocie 800 zł oraz ponosić koszty uzyskania tych przychodów w kwocie 400 zł. Obliczony według stawki 18-proc. podatek od takich dochodów wyniesie miesięcznie 72 zł (400 zł x 18 proc.). Gdyby przychody takie osoba osiągnęła dodatkowo w ramach umowy o pracę, podatek wyniósłby miesięcznie 144 zł (800 zł x 18 proc.). Natomiast gdyby przychody takie osoba osiągnęła na podstawie umowy-zlecenia, miesięczny podatek wyniósłby 115 zł [800 zł x 20 proc. (tyle wynoszą zryczałtowane koszty uzyskania przychodu od przychodów z tytułu umów-zleceń) = 160 zł; 800 zł – 160 zł = 640 zł; 640 zł x 18 proc. = 115,20 zł, czyli po zaokrągleniu do pełnych złotych 115 zł]. Jak widać, najbardziej opłaca się dorobić na firmę.
PRZYKŁAD 2
Przez pięć lat
Osoba fizyczna zatrudniona na etacie na początku 2015 r. zdecydowała się na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Załóżmy, że – ze względu na niewielkie przychody oraz znaczne koszty ich uzyskania – w latach 2015 i 2016 wystąpi u niej strata podatkowa z działalności w wysokości – odpowiednio – 8000 zł oraz 6000 zł. W tej sytuacji:
1) strata poniesiona w 2015 r. będzie mogła zostać odliczona od ewentualnego dochodu z działalności osiągniętego przez tę osobę w latach 2017, 2018, 2019 i 2020 (z zastrzeżeniem, że w żadnym z tych lat nie będzie mogła zostać odliczona kwota wyższa niż 4000 zł),
2) strata poniesiona w 2016 r. będzie mogła zostać odliczona od ewentualnego dochodu z działalności osiągniętego przez tę osobę w latach 2017, 2018, 2019, 2020 lub 2021 (z zastrzeżeniem, że w żadnym z tych lat nie będzie mogła zostać odliczona kwota wyższa niż 3000 zł; ograniczenie do 3000 zł obowiązywać będzie niezależnie od dotyczącego straty za 2015 r. ograniczenia 4000 zł, a więc – przykładowo – w 2017 r. w grę będzie wchodziło odliczenie nawet 7000 zł).
Podstawa prawna
Art. 5a ust. 6, art. 9 ust. 3, art. 9a ust. 3, art. 10 ust. 1 pkt 3, art. 27 ust. 1 oraz art. 30c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Art. 9 ust. 1 oraz art. 9 ust. 1a w zw. z art. 18 ust. 4 pkt 5a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).