Możliwość tworzenia uproszczonych rocznych raportów została wprowadzona do ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.) - 5 września 2014 r. Wówczas bowiem zaczęła obowiązywać jej nowelizacja z 11 lipca 2014 r. (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1100 ze zm.).
Zastosowanie uproszczeń
Ułatwienia zaproponowane w nowelizacji to możliwość sporządzania uproszczonego rocznego raportu, który może się składać tylko z bilansu z informacjami uzupełniającymi oraz rachunku zysków i strat (zgodnie ze wzorem określonym w załączniku nr 4 do ustawy). Przy czym firmy, które się na to zdecydują, nie mogą stosować do wyceny aktywów i pasywów wartości godziwej ani skorygowanej ceny nabycia.
Przykładowo, jeżeli firma ma w księgach rachunkowych grunt zakwalifikowany do nieruchomości inwestycyjnej, bo został nabyty w celach inwestycyjnych to po przyjęciu uproszczeń nie będzie mogła wyceniać jej w wartości godziwej, ale w cenie nabycia.
Z kolei art. 7 ust. 2a. ustawy o rachunkowości przewiduje możliwość rezygnacji przez niektóre jednostki mikro (tj. nieprowadzące działalności gospodarczej) z zachowania zasady ostrożności przy wycenie aktywów i pasywów. W praktyce przepis ten zwalnia z obowiązku dokonywania odpisów aktualizujących wartość składników aktywów oraz tworzenia rezerw.
Podmioty korzystające z uproszczeń
Z nowych rozwiązań mogą korzystać tylko podmioty mikro. Są to głównie:
• spółki kapitałowe i osobowe – jeżeli jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
a) 1,5 mln zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 3 mln zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty,
• osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie
więcej niż 2 mln euro za poprzedni rok obrotowy.
• jednostki non-profit, m.in. takie jak fundacje, związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze czy stowarzyszenia – jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej,
Jednak o ile w przypadku spółek, osób fizycznych i ich spółek (dwie pierwsze pozycje) brak decyzji organu zatwierdzającego nie spowoduje zmiany (będą sporządzać sprawozdanie na dotychczasowych zasadach) to w przypadku podmiotów nieprowadzących działalności (tj. wymienionych w ostatnim punkcie) może to być problem. Nie mogą one bowiem korzystać z dotychczasowych uproszczeń, które stosowały na podstawie rozporządzaniem z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz.U. nr 137 poz. 1539 ze zm.). Zostało ono uchylone 5 września 2014 r . Ułatwienia zostały przeniesione do ustawy o rachunkowości. Jednak aby z nich skorzystać fundacja czy stowarzyszenie musi stać się podmiotem mikro – a do tego jest potrzebna decyzja organu zatwierdzającego.
Podjęcie decyzji
W ogóle bowiem podstawą do korzystania z uproszczeń przez wszystkie mikropodmioty, nie tylko nieprowadzące działalność, jest decyzja organu zatwierdzający sprawozdanie finansowe tj. np. zgromadzenie wspólników w sp. z o.o. czy walne zgromadzenia członków w przypadku stowarzyszeń – o ich przejęciu.
Powinna ona zostać podjęta w terminie, który umożliwi kierownikowi jednostki (np. zarządowi) dopilnowanie, aby sprawozdanie finansowe zostało sporządzone według zasad i w terminach określonych w przepisach ustawy o rachunkowości.
Przepisy ustawy o rachunkowości nie precyzują bowiem, do kiedy ma zostać podjęta taka decyzja. Dlatego przyjmuje się, że decyzja musi zostać podjęta przed sporządzeniem sprawozdania finansowego, czyli w przypadku raportów za 2014 r. – najpóźniej do końca marca (tj. trzy miesiące od dnia bilansowego). Do tego czasu sprawozdanie musi zostać podpisane przez właściwe osoby (tj. kierownika jednostki i osobę odpowiedzialną za rachunkowość) z informacją, kiedy to nastąpiło.
Zmiana polityki rachunkowości
Zmiany w dotychczas stosowanych zasadach muszą być zastosowane z mocą od 1 stycznia 2014 r. a to pociąga za sobą powodowały konieczność aktualizacji stosowanej przez jednostkę polityki rachunkowości. Modyfikacje tego dokumentu mogą dotyczyć zasady wyceny jeżeli np. podmiot stosował dotychczas wartość godziwą lub model skorygowanej ceny nabycia dla swoich aktywów lub zobowiązań. Należy więc pamiętać, że w przypadku zmian zasad rachunkowości – przepisy - nakazują retrospektywne zaprezentowanie danych porównywalnych, tj. przekształcenie danych porównawczych w taki sposób, jak gdyby zmienione zasady (polityka) rachunkowości przyjęte w roku obrotowym stosowane były od zawsze lub od początku możliwie najwcześniejszego roku obrotowego.
Przykładowo - jeśli spółka wspomnianą nieruchomość inwestycyjną będzie prezentowała w cenie nabycia, a nie jak wcześniej w wartości godziwej należy również skorygować wycenę tej nieruchomości dla danych porównywalnych. Czyli w przypadku sprawozdań za 2014 rok – również minimum za 2013 rok.
