Od lipca br. skarbówka będzie mogła pozyskiwać dane z rachunku bankowego osoby fizycznej już w trakcie postępowania przygotowawczego lub czynności wyjaśniających w sprawie karnej skarbowej. Takie rozszerzenie kompetencji fiskusa niepokoi rzecznika praw obywatelskich.
Dlatego napisał on w tej sprawie do premiera Mateusza Morawieckiego, który obecnie wykonuje obowiązki ministra finansów.
Przypomnijmy, że zmiany w tym zakresie wprowadzi do ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej nowelizacja zwana Polskim Ładem (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105 ze zm.). Pisaliśmy o nich w artykule „Fiskus będzie mógł częściej zajrzeć do konta” (DGP nr 38/2022).
Cytowaliśmy wtedy Małgorzatę Sękul, menedżera w EY Doradztwo Podatkowe, która tłumaczyła istotę zmian.
– Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów szef KAS oraz naczelnik urzędu celno-skarbowego mogą pozyskiwać dane z rachunku bankowego w zakresie, w jakim prowadzone postępowanie dotyczy osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Przepis nie obejmował do tej pory swoim zakresem rozliczeń osób fizycznych – wyjaśniła Małgorzata Sękul.
Dodała natomiast, że dostęp do danych osób fizycznych nie jest wyłączony w ramach postępowania podatkowego prowadzonego przez organy podatkowe.
Nowelizacja art. 48 ust. 1 ustawy o KAS, która wejdzie w życie 1 lipca br., umożliwi pozyskiwanie danych z kont osób fizycznych również w trakcie postępowania przygotowawczego lub czynności wyjaśniających. Co więcej, zażądać ich będzie mógł nie tylko szef Krajowej Administracji Skarbowej i naczelnik urzędu celno-skarbowego, lecz także naczelnik urzędu skarbowego. Przekazywane dane będą mogły dotyczyć także pełnomocników rachunku bankowego.
RPO obawia się, że znacząco poszerza to zakres nie tylko kompetencji organów, ale przede wszystkim ingerencji w strefę prywatności obywateli. „Jakkolwiek bowiem przedmiotem ochrony prawa karnego skarbowego jest interes i porządek finansowy Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej, to jednak fundamentalna wydaje się ochrona życia prywatnego osoby fizycznej do czasu prowadzenia postępowania w sprawie, a nie przeciwko niej” – napisał rzecznik w piśmie do premiera.
Zwrócił też uwagę, że przy wprowadzaniu tych zmian nie zostały spełnione zasady techniki legislacyjnej określone rozporządzeniem prezesa rady ministrów z 20 czerwca 2002 r. (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 283 ze zm.). Na etapie przekazania projektu do uzgodnień zmiany te nie zostały bowiem omówione, nie wskazano ich ratio legis (łac. – sens ustawy).
W związku z tym rzecznik poprosił premiera o przedstawienie wyczerpującego uzasadnienia dla tej zmiany.
Wystąpienie RPO z 14 marca 2022 r. do Mateusza Morawieckiego wykonującego obowiązki ministra finansów, nr VII.501.41.2022.KZ
