Opłaty pobierane przez samorządy z tytułu przekształcenia użytkowania wieczystego nieruchomości we własność zawierają w sobie podatek od towarów i usług niezależnie od tego, czy takie użytkowanie zostało ustanowione przed 1 maja 2004 r. czy po tej dacie - wynika z najnowszej interpretacji ogólnej ministra finansów

Minister wyjaśnił, że obowiązek podatkowy z tego tytułu powstaje z chwilą otrzymania przez samorząd całości lub części zapłaty. Od 1 stycznia 2022 r. będzie to wprost wynikać ze znowelizowanego art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT. Wynika to z nowelizacji z 29 października 2021 r. wprowadzającej Polski Ład (Dz.U. poz. 2105).
Najnowsza interpretacja ogólna dotyczyła skutków obowiązującej od 2019 r. tzw. ustawy przekształceniowej z 20 lipca 2018 r. (Dz.U. poz. 1716). Na jej podstawie dotychczasowi użytkownicy wieczyści gruntów stali się ich właścicielami. W zamian za to muszą przez 20 lat płacić samorządom roczne opłaty lub uiścić jednorazową opłatę (z bonifikatą).
Podatek rolny 2022: Ile wynosi stawka?
Podatek rolny 2022: Ile wynosi stawka?

Zobacz również
Spór o przekształcenie
Samorządy były zdania, że takie opłaty nie powinny podlegać VAT, bo przekształcenia użytkowania wieczystego we własność nie powinno się traktować jak odpłatnej dostawy towaru. Taka dostawa nastąpiła już wcześniej z chwilą ustanowienia prawa użytkowania wieczystego, a więc nie może do niej dojść ponownie - argumentowały.
Podkreślały również, że pobierając opłaty przekształceniowe, działają jako organy władzy publicznej, a nie jak podatnicy VAT.
Fiskus był innego zdania. Twierdził, że istotne jest, kiedy doszło do ustanowienia prawa użytkowania wieczystego. Wyjaśniał, że jeśli stało się tak przed 1 maja 2004 r., to opłaty przekształceniowe nie powinny być z VAT, bo na gruncie obowiązujących wtedy przepisów nieopodatkowane było samo ustanowienie prawa użytkowania wieczystego. Jeśli natomiast prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione po 30 kwietnia 2004 r., to opłaty przekształceniowe powinny być powiększane o VAT jako element ceny za dokonaną już dostawę gruntu.
Spór o to trafił aż na wokandę Trybunału Sprawiedliwości UE, który w wyroku z 25 lutego 2021 r. (sygn. akt C-604/19) orzekł, że przekształcenie użytkowania wieczystego we własność należy traktować jako odpłatną dostawę towarów w zamian za odszkodowanie wypłacane z mocy prawa (w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy VAT).
Czas na zmianę praktyki
Do tego właśnie wyroku odniósł się minister finansów w najnowszej interpretacji ogólnej. Podkreślił, że treść orzeczenia TSUE wymaga „zmiany ugruntowanej linii interpretacyjnej organów podatkowych”.
Zdaniem ministra przekształcenia użytkowania wieczystego we własność nie można traktować jako kontynuacji pierwotnej dostawy towarów (tj. ustanowienia prawa użytkowania wieczystego). W rezultacie nie ma znaczenia, czy prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione przed 1 maja 2004 r., czy później. W obu sytuacjach opłaty przekształceniowe są kwotami brutto zawierającymi w sobie VAT - stwierdził minister.
Dodał zarazem, że samorządy, które do tej pory nie pobierały daniny dla opłat z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego ustanowionego przed 1 maja 2004 r., będą chronione przed negatywnymi skutkami interpretacji ogólnej, bo stosowały się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów podatkowych. Taką ochronę gwarantuje art. 14n par. 4 pkt 2 ordynacji podatkowej.
Minister finansów wyjaśnił również, że obowiązek podatkowy w tej sprawie powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT. W obecnym brzmieniu przepis ten mówi, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu „przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie”.
Zdaniem ministra, bardzo podobnie jest w sytuacji, w której opłaty przekształceniowe są płacone z mocy prawa.
Od 1 stycznia 2022 r. będzie to już wprost uregulowane w art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT.
opinia
Minister finansów się myli
Adam Bartosiewicz, doradca podatkowy i partner w kancelarii EOL
Nie można zgodzić się zinterpretacją ogólną w tej części, wjakiej minister twierdzi, że wświetle wyroku TSUE opłata przekształceniowa pobierana od przekształcenia prawa użytkowania wieczystego ustanowionego przed 1 maja 2004 r. również podlegała podatkowi od towarów iusług. Uznawanie, na podstawie wyroku unijnego trybunału, że przekształcenie stanowi odrębną dostawę gruntu (odrębną od wcześniejszego ustanowienia użytkowania wieczystego) jest nieuzasadnione, jeśli uwzględnić kontekst specyficznej sytuacji prawnej oraz opinię rzecznik generalnej TSUE.
Przypomnę, że trybunał został zapytany oto, czy przekształcenie, októrym mowa, stanowi odpłatną dostawę towarów. Udzielił na to pytanie twierdzącej odpowiedzi. Pytanie nie nawiązywało jednak wżaden sposób do związków tej czynności zpoprzednim zdarzeniem, tj. ustanowieniem użytkowania wieczystego wodniesieniu do danego gruntu.
TSUE nie udzielał zatem odpowiedzi na pytanie, czy przekształcenie podlega odrębnemu opodatkowaniu, lecz oto, czy jest to „odpłatna dostawa towarów”. Nie przesądzał zatem wwyroku tego, że opłata przekształceniowa zawsze powinna być opodatkowana VAT.
Można rozumieć wyrok TSUE wten sposób, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości wprawo pełnej własności wzamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów, jednakże jest to zarazem ta sama dostawa, która została wykonana zchwilą ustanowienia użytkowania wieczystego. Samo przekształcenie zaś nie stanowi świadczenia usług.
Interpretacja ogólna ministra finansów z 22 grudnia 2021 r., sygn. PT1.8101.2.2021