Menedżer, który sprzeda akcje pracownicze objęte bądź nabyte na skutek realizacji praw wynikających z warrantów subskrypcyjnych, zapłaci daninę dwukrotnie – orzekł NSA.
– Jeżeli stanowisko sądu kasacyjnego potwierdzą kolejne składy orzekające, to część pracowników i kadry zarządczej, która uczestniczy w programach motywacyjnych opartych na warrantach subskrypcyjnych narazi się na istotne podatkowe ryzyko – przestrzega Piotr Liss, doradca podatkowy i partner w RSM Poland.
Jego zdaniem negatywne konsekwencje sądowej wykładni może odczuć wiele firm, w tym spółki notowane na giełdzie. Wiele z nich oferuje pracownikom i kadrze zarządczej programy motywacyjne oparte na warrantach subskrypcyjnych, a nie bazujących na faktycznym i bezpośrednim objęciu lub nabyciu akcji.
– Co prawda ostateczny efekt obydwu tych sytuacji jest identyczny, bo uczestnik programu motywacyjnego nabędzie akcje spółki, to jednak skutki podatkowe będą już diametralnie inne – mówi ekspert RSM Poland.
W jego przekonaniu wielu menedżerów może nie być nawet świadomych, na jak kolosalne ryzyko podatkowe mogą być narażeni, uczestnicząc w tego rodzaju programach motywacyjnych.
Program dla menedżerów
Wszystkie trzy wyroki NSA dotyczyły członków zarządu jednej ze spółek, która planowała przygotować dla nich program motywacyjny. Chciała oferować menedżerom warranty subskrypcyjne, które mogliby oni wymienić na akcje nowej emisji. Miała to być forma premii, dzięki której menedżerowie zyskaliby prawo do partycypowania w przyszłych zyskach spółki.
Menedżerowie uważali, że samo objęcie zarówno warrantów subskrypcyjnych, jak i akcji spółki nie będzie skutkować powstaniem przychodu do opodatkowania. Pojawi się on dopiero z chwilą zbycia akcji, zgodnie z art. 24 ust. 11–11b ustawy o PIT. Dopiero wtedy uzyskają oni przychód z kapitałów pieniężnych i zapłacą podatek, składając zeznanie roczne do 30 kwietnia następnego roku.
Argumentowali, że takie zasady opodatkowania zbycia akcji pracowniczych objętych lub nabytych w ramach programów motywacyjnych obowiązują od początku 2018 r.
Fiskus: trzy razy podatek
Nie zgodził się z nimi dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Wyjaśnił, że tylko bezpośrednie nabycie akcji w ramach programu motywacyjnego pozwoliłoby odroczyć zapłatę podatku do momentu ich zbycia, a więc zgodnie z art. 24 ust. 11–11b ustawy o PIT.
Odroczenie nie dotyczy natomiast sytuacji, w których akcje spółki zostaną objęte lub nabyte na skutek realizacji praw wynikających z warrantów subskrypcyjnych – stwierdził dyrektor KIS.
Zwrócił uwagę na to, że warranty spełniają definicję papieru wartościowego w rozumieniu art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 328 ze zm.). Natomiast przepisy, które pozwalają na odroczenie zapłaty PIT, dotyczą programów motywacyjnych, w których beneficjent uzyskuje prawo do świadczeń w wyniku realizacji praw z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b tej ustawy. W tej sprawie nie ma to miejsca – stwierdził organ.
Uznał więc, że menedżerowie uzyskają przychód zarówno z chwilą objęcia warrantów subskrypcyjnych, jak i z chwilą ich wymiany na akcje spółki, a potem jeszcze z chwilą sprzedaży tych akcji.
Dyrektor KIS podkreślił, że skoro menedżerowie otrzymają akcje nieodpłatnie, to uzyskają przychód z działalności wykonywanej osobiście. Dopiero przychód ze zbycia papierów wartościowych powinien być objęty zryczałtowanym 19-proc. podatkiem jako przychód z kapitałów pieniężnych.
Sądy: PIT będzie dwukrotnie
WSA w Poznaniu uchylił co prawda interpretacje fiskusa, ale zgodził się z nim, że menedżerowie osiągną przychód w chwili objęcia akcji w zamian za warranty subskrypcyjne, jak i potem z chwilą ich sprzedaży. Orzekł natomiast, że w chwili objęcia akcji menedżerowie uzyskają przychód z praw majątkowych, a nie z działalności wykonywanej osobiście, jak twierdził dyrektor KIS.
Sąd dodał też, że skoro z chwilą realizacji praw wynikających z warrantów subskrypcyjnych powstanie przychód, to przy zbyciu akcji koszty jego uzyskania powinny zostać powiększone o dochód określony przy ich nabyciu. W tym zakresie WSA przywołał art. 22 ust. 1db ustawy o PIT. Przepis ten mówi, że jeżeli podatnik uzyskał przychód z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) objętych lub nabytych w wyniku realizacji praw majątkowych albo w wyniku realizacji praw z papierów wartościowych lub realizacji praw z pochodnych instrumentów finansowych, w związku z którymi został określony przychód (na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. b lub pkt 10 albo art. 18), to wartość dochodu określonego z tego tytułu powiększa koszty uzyskania przychodu.
Wyroki WSA utrzymał w mocy Naczelny Sąd Administracyjny. Potwierdził, że menedżerowie zapłacą podatek dwukrotnie: najpierw po objęciu akcji spółki na skutek realizacji praw z warrantu subskrypcyjnego, a potem przy zbyciu akcji.
To też prawa majątkowe
Taką wykładnię krytycznie ocenia Piotr Liss. Zwraca uwagę na art. 24 ust. 11 ustawy o PIT, który pozwala na odroczenie zapłaty podatku i jednokrotne opodatkowanie zbycia akcji. W przepisie tym mowa jest o objęciu akcji w wyniku realizacji „innych praw majątkowych”. – Takimi prawami są warranty subskrypcyjne – uważa ekspert.
Zwraca też uwagę, że w tym samym dniu, ten sam skład orzekający stwierdził, że przychód nie powstaje na moment objęcia warrantów subskrypcyjnych (sygn. akt II FSK 859/19; II FSK 860/19; II FSK 751/19). W ustnym uzasadnieniu sąd kasacyjny wskazał, iż w tym zakresie będzie miała zastosowanie zasada racjonalnego ustawodawcy, który nie powinien dopuszczać do podwójnego opodatkowania tego samego dochodu.
– Nie przeszkadzało to jednak w innych orzeczeniach, dotyczących objęcia akcji na skutek realizacji praw z warrantu subskrypcyjnego – konstatuje Piotr Liss.
orzecznictwo
Wyroki NSA z 29 listopada 2021 r., sygn. akt: II FSK 808/19; II FSK 809/19; II FSK 862/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
